حضرت علی اکبر (علیه السلام) چگونه به شهادت رسید؟

حضرت على بن الحسین(علیه السلام) (على اکبر) اولین فرد از بنى هاشم بود که آماده نبرد شد. او زیباترین و خوشخوترین مردم بود. سنّ شریف آن حضرت را در هنگام شهادت 19 سال یا 18 سال و به روایتى 25 سال نوشته اند. او اوّلین شهید از آل ابى طالب است که روز عاشورا نزد پدر گرامى اش آمد و اذن میدان طلبید. امام(علیه السلام) بى درنگ به او اجازه فرمود و در همان حال ناامید از حیات او، به قامت رعنایش نگریست و باران اشک از دیدگانش فرو ریخت. هنگامى که امام(علیه السلام) به چهره نورانى فرزندش «على اکبر» نگریست، سر به سوى آسمان برداشت و عرض کرد: «اَللّهُمَّ اشْهَدْ عَلى هؤُلاءِ الْقَوْمِ، فَقَدْ بَرَزَ إِلَیـْهِمْ غُلامٌ اَشْبَهُ النّاسِ خَلْقاً وَ خُلْقاً وَ مَنْطِقاً بِرَسُولِکَ مُحَمَّد(صلى الله علیه وآله)، کُنّا إِذَا اشْتَقْنا إِلى نَبِیِّکَ نَظَرْنا إِلى وَجْهِهِ، اَللّهُمَّ امْنَعْهُمْ بَرَکاتِ الاَْرْضِ، وَ فَرِّقْهُمْ تَفْریقاً، وَ مَزِّقْهُمْ تَمْزیقاً، وَ اجْعَلْهُمْ طَرائِقَ قِدَداً، وَ لا تُرْضِ الْوُلاةَ عَنْهُمْ أَبَداً، فَإِنَّهُمْ دَعَوُونا لِیَنْصُرُونا ثُمَّ عَدَوا عَلَیْنا یُقاتِلُونَنا». (خدایا! بر این گروه ستمگر گواه باش که اینک جوانى به مبارزه با آنان مى رود که از نظر صورت و سیرت و گفتار، شبیه ترین مردم به رسول تو، حضرت محمّد(صلى الله علیه وآله) است. ما هر زمان که مشتاق دیدار پیامبرت مى شدیم، به چهره او مى نگریستیم. خدایا! برکات زمین را از آنان دریغ دار، و اجتماع آنان را پراکنده و متلاشى ساز و آنان را گروه هاى مختلف و متفاوتى قرار ده، و والیان آنها را هیچگاه از آنان راضى مگردان! که اینان ما را دعوت کردند تا به یارى ما برخیزند ولى اینک ستمکارانه به جنگ با ما برخاستند). پس امام(علیه السلام) رو به عمر بن سعد کرده، فریاد زد: «مالَکَ؟ قَطَعَ اللّهُ رَحِمَکَ! وَ لا بارَکَ اللّهُ لَکَ فِی أَمْرِکَ، وَ سَلَّطَ عَلَیْکَ مَنْ یَذْبَحُکَ بَعْدی عَلى فِراشِکَ، کَما قَطَعْتَ رَحِمی وَ لَمْ تَحْفَظْ قَرابَتی مِنْ رَسُولِ اللّهِ(صلى الله علیه وآله)»؛ (خدا نسل تو را ریشه کن کند و به هیچ کارت برکت ندهد و بر تو کسى را چیره سازد که سرت را بعد از من در بستر از تن جدا سازد، همان گونه که تو رشته رحم مرا قطع کردى، و پیوند مرا با رسول خدا نادیده گرفتى!). آنگاه امام با صداى رسا این آیه را تلاوت کرد: «إِنَّ اللهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحاً وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ * ذُرِّیَّةً بَعْضُهَا مِنْ بَعْض وَاللهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ»؛ (خداوند آدم و نوح و آل ابراهیم و آل عمران را بر جهانیان برترى داد، آنها فرزندان (و دودمانى) بودند که (از نظر پاکى و تقوى و فضیلت) بعضى از بعضى دیگر گرفته شده بودند و خداوند شنوا و داناست).(1) در این هنگام على اکبر بر سپاه اموى حمله کرد در حالى که این رجز را مى خواند: «أنَا عَلىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِىٍّ *** نَحْنُ وَ بَیْتِ اللهِ اَوْلى بِالنَّبِىِّ وَ اللهِ لاَ یَحْکُمُ فِینَا ابْنُ الدَّعِىِّ *** أَطْعَنُکُمْ بِالرُّمْحِ حَتّى یَنْثَنی أَضْرِبُکُمْ بِالسَّیْفِ أَحْمی عَنْ أبی *** ضَرْبَ غُلام هاشِمِىٍّ عَلَویّ» (منم على پسر حسین فرزند على، به خانه خدا سوگند! ما به رسول خدا از همه کسى سزاوارتریم. به خدا سوگند! پسر زیاد را نمى رسد که درباره ما حکم کند. آنقدر با نیزه بر شما بزنم تا کج شود، در حمایت از پدرم، با شمشیر بر شما ضربت فرود آورم ضربتى چون ضربت جوان هاشمى علوى!). پس از آن بر سپاه دشمن تاخت و بسیارى از آنان را به هلاکت رساند به گونه اى که دشمن از کثرت کشته شدگان به فغان آمد. با آن که تشنگى بر آن حضرت چیره شده بود یکصد و بیست نفر را به خاک افکند، و در حالى که زخم هاى زیادى برداشته بود، نزد پدر آمد و عرض کرد: «یا أبَهْ! ألْعَطَشُ قَدْ قَتَلَنی، وَ ثِقْلُ الْحَدیدِ أَجْهَدَنی، فَهَلْ إِلى شَرْبَة مِنْ ماء سَبِیلٌ أَتَقَوّى بِها عَلَى الاَْعْداءِ»؛ (پدر جان! تشنگى مرا از پاى درآورد و سنگینى سلاح ناتوانم ساخت. آیا جرعه آبى هست که بتوانم بنوشم و به جنگ ادامه دهم؟!). امام(علیه السلام) فرمود: «یا بُنَىَّ یَعِزُّ عَلى مُحَمَّد وَ عَلى عَلِىٍّ وَ عَلى أَبیکَ، أَنْ تَدْعُوهُمْ فَلا یُجیبُونَکَ، وَ تَسْتَغیثَ بِهِمْ فَلا یُغیثُونَکَ، یا بُنَىَّ هاتِ لِسانَکَ»؛ (پسر جان! چقدر بر حضرت محمّد و على و پدرت، ناگوار است که آنان را بخوانى ولى پاسخى به تو ندهند و از آنان یارى بطلبى ولى یاریت نکنند. اى فرزندم! زبان خود را نزدیک آر!). آنگاه امام(علیه السلام) زبان على اکبر را در دهان گرفت و مکید و انگشتر خود را به او داد و فرمود: «خُذْ هذَا الْخاتَمَ فی فیکَ وَ ارْجِعْ إِلى قِتالِ عَدُوِّکَ، فَإِنّی أَرْجُو أَنَّکَ لا تُمْسی حَتّى یَسْقِیَکَ جَدُّکَ بِکَأْسِهِ الاَْوْفى شَرْبَةً لا تَظْمَأُ بَعْدَها أَبَداً»؛ (این انگشتر را در دهانت بگذار و به نبرد با دشمن بازگرد امیدوارم که هنوز به شب نرسیده جدّت رسول خدا با جامى سرشار از شربت بهشتى تو را سیراب سازد، به گونه اى که پس از آن هرگز تشنه نگردى!).(2) على اکبر(علیه السلام) به میدان بازگشت و همانند پدر و جدش على مرتضى(علیه السلام) در هنگام نبرد بر یمین و یسار لشکر کوفه حمله مى نمود و به هر سو رو مى کرد جمعیت انبوهى از او مى گریختند یا به خاک مى افتادند. «مُرّة بن مُنقِد» ناجوانمردانه با نیزه اش از پشت بر او حمله کرد که على اکبر از روى زین اسب افتاد و مرّة با شمشیر بر فرق آن حضرت زد و سرش را شکافت. دشمن خونخوار و سنگدل و وحشى اطرافش را گرفتند و با شمشیرها بدن پاکش را قطعه قطعه نمودند.(3) در آخرین دقائق عمر على اکبر(علیه السلام) صدا زد: «یا أَبَتاهُ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ: هذا جَدِّی رَسُولُ اللهِ قَدْ سَقانِی بِکَأْسِهِ الاَْوْفى وَیُقْرِئُکَ السَّلامَ وَ یَقُولُ: عَجِّلْ الْقُدُومَ إِلَیْنا فَإِنَّ لَکَ کَأساً مَذْخُورَةً»؛ (سلام بر تو یا أبتاه، این جدم رسول خداست که مرا سیراب کرد و بر تو سلام مى رساند و مى گوید: «در آمدنت به نزد ما شتاب کن، که براى تو جامى از شراب بهشتى ذخیره نموده ام).(4) آنگاه فریادى زد و به شهادت رسید. امام(علیه السلام) با شنیدن صداى على اکبر(علیه السلام) چون بازشکارى خود را کنار پیکر غرقه به خون فرزندش رساند. بنا به نقل سید بن طاووس: «فَجاءَ الْحُسَیْنُ(علیه السلام) حَتَّى وَقَفَ عَلَیْهِ، وَ وَضَعَ خَدَّهُ عَلى خَدِّهِ»؛ (امام (علیه السلام) بر بالین على اکبر حاضر شد و صورت به صورت فرزندش نهاد).(5) وضعیّت دلخراشى بود، چنان آن صحنه امام(علیه السلام) را متأثر ساخت که آن قوم را نفرین کرد: «قَتَلَ اللهُ قَوْماً قَتَلُوکَ»؛ (خداوند بکشد قومى که تو را شهید کرد).(6) در آن حال امام(علیه السلام) سخت منقلب شد به گونه اى که صداى گریه آن حضرت بلند گردید در حالى که کسى تا آن زمان صداى گریه او را نشنیده بود.(7) آنگاه فرمود: «عَلَى الدُّنْیا بَعْدَکَ الْعَفا»؛ (پس از تو، افّ بر این دنیا باد).(8) در زیارتى که با سند صحیح از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است درباره شدت این مصیبت مى خوانیم: «وَلاتَسْکُنُ عَلَیْکَ مِنْ أَبیکَ زَفَرَةٌ»؛ (سوز و گداز پدرت بر داغ تو هرگز تسلّى نیافت).(9) طبرى مى نویسد: «حمید بن مسلم» مى گوید: در همین حال دیدم زنى سراسیمه از خیمه ها خارج شد و فریاد مى کشید: «واحَبِیباه، یَابْنَ أُخَیّاه» او به سرعت به طرف قتلگاه على اکبر مى آمد، پرسیدم، او کیست: گفتند: زینب دختر على بن ابى طالب(علیه السلام)است. آمد و خود را روى پیکر على اکبر انداخت، امام(علیه السلام)دستش را گرفت و به سوى خیمه ها برگرداند. آنگاه به جوانان بنى هاشم خطاب کرد و فرمود: «یا فُتْیانَ بَنِی هاشِم إحْمِلُوا أَخاکُمْ إلى الْفُسْطاطِ»؛ (اى جوانان بنى هاشم، برادرتان را به خیمه ها ببرید).(10) سخنان پرمعنى امام(علیه السلام) که حکایت از تسلیم و رضاى مطلق در برابر انجام رسالت الهى و استقبال از شهادت مى کند و همچنین پاسخ هاى این فرزند شجاع و برومند که حاکى از ایمان و اخلاص فوق العاده او است، درسهایى است بزرگ براى همه روهروان راه حق، مخصوصاً جوانان مسلمان که مى تواند راهگشاى آنها در تنگناهاى زندگى باشد. اگر جرعه آبى از پدر مى طلبد نه براى ادامه حیات چند روزه دنیاست، بلکه براى قدرت و قوّت بیشتر جهت جهاد با دشمنان حق است، و آنگاه که شهادت با تمام شکوه و عظمتش در برابر او قرار گرفت، پدر بزرگوارش بشارت مى دهد که با جامى لبریز از شراب طهور بهشتى از دست جدّش سیراب خواهد شد. آیا افتخارى از این برتر یافت مى شود؟! پی‌نوشت‌ها: (1). آل عمران، آیه 33-34. (2). اعیان الشیعة، ج 1، ص 607 ؛ فتوح ابن اعثم، ج 5، ص 207-208 و بحارالانوار، ج 45، ص 42-43. (3). ارشاد مفید، ص 459. (4). رجوع شود به: مقاتل الطالبیین، ص 52 و بحارالانوار، ج 45، ص 44. (5). ملهوف (لهوف)، ص 167. (6). ارشاد مفید، ص 459. (7). نفس المهموم، ص 162. (8). ارشاد مفید، ص 459. (9). کامل الزیارات، باب 79 (الزیارات). این زیارت را امام صادق(علیه السلام) به ابوحمزه ثمالى تعلیم داد. و بحارالانوار، ج 98، ص 185. (10). تاریخ طبرى، ج 4، ص 340. منبع: عاشورا ریشه ‏ها، انگیزه‏ ها، رویدادها، پیامدها»، سعید داودی و مهدی رستم نژاد، (زیر نظر آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى)، قم: انتشارات امام على بن ابى طالب (علیه السلام‏)، 1388. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه