تا در عمل و قبل از نماز چه کنیم در نماز حضور قلب بیشتری پیدا کنیم؟

در پاسخ به طور کلى به چند نکته و راه کارهاى مهم اشاره مى کنیم و تفصیل آن را به پاسخ هاى دیگر موکول مى کنیم : . 1 باید نماز و عشق به الله از همه چیز براى انسان مجذوب تر باشد ، زیرا حضور قلب او تابع دلبستگى هاى قلب است . به هر چه علاقه و تمایل داشت ، قلب و روح به آن مجذوب مى شود . او مال و ثروت و جاه و مقام و زن و شهوت و فرزند و عیال ، محبوب انسان شد قلب او نیز به طرف آنها منعطف مى شود . پس سعى کنیم که با توجّه به نماز و ارزش آن و ثواب هاى مترتب به آن و اینکه اگر نماز قبول شود ، بقیه عبادات نیز قبول مى شود ، جذب او شده و او مجذوب ما گردد . . 2 در حقارت و پستى دنیا بیندیشید . موانع حضور قلب ، جاذبه هاى مادى است ، قیود ماده دست و پاگیر پرواز قلب و پرکشیدن آن است . باید در ثروت ها و انسان ها که در اثر حوادث روزگار ( همچون سیل ها و زلزله ها یا مرگ و میرها ) یک ساعت بعد هیچ مى شوند ، اندیشید . در بى ارزشى دنیا نظاره کرد تا غلّ و زنجیر مادیت باز شود هر چه جاذبه هاى مادى کمتر باشد ، قدرت بر تمرکز حواس بیشتر مى شود . وقتى فهمید زن و بچه و مال و ثروت و کار در برابر رب الارباب ناچیز بلکه هیچ است ، متوجه به آن مبدأ فیاضى مى شود که همه چیز در ید قدرت اوست . . 3 به قدرت خداوند در حل مشکلات توجه کامل داشته باشد . با خود بگوید : مى دانم که مشکلاتى براى من در زندگى هست و این مختص به من نیست بلکه همه دارند و غیر از خداوند کسى قادر به حل آن ها نیست . توجّهم به مشکل گشاست ، نه نفس مشکل ، و لذا از هجوم افکار درباره مشکلات نجات مى یابم . . 4 قبل از نماز آمادگى پیدا کند در عظمت خالق و ضعف مخلوق فکر کند و بداند با چه کسى مى خواهد سخن بگوید ، و به یاد آمادگى اولیاى خدا براى نماز افتد که رنگشان متغیر مى شد . . 5 با متحواى نماز و فلسفه رکوع و سجود و قیام و قعود و معانى نماز آشنا شود . مگر معناى نماز بیش از نیم ساعت طول مى کشد تا فرا گیرد ، شما بگویید دو ساعت ، آیا دو ساعت براى تمام عمر نمى ارزد ؟ ! . 6 از جمله عوامل مؤثر در حضور قلب و خشوع و صفا و نورانیت عبادت ، ترک گناه است . گناه قلب را از کشش حضور باز مى دارد خصوصاً خوردن غذاى حرام که باعث تاریکى قلب مى گردد . . 7 عوامل پراکندگى حواس را از خود دور کند . علماى اخلاق گفته اند : دو قسم عامل براى برهم زدن حواس وجود دارد : یکى بیرونى است ، مثل اینکه انسان در میان جمعیتى به نماز ایستد ، و افراد از جلو چشم او عبور کنند ، یا در زمان و مکانى باشد که ذهن مشوش است ، ( مثلاً در مکانى که ترس از درنده اى دارد ، یا در زمانى که منتظر حادثه اى مثل باران و برف است ، یادر مقابل عکس و یا در جائى که تزئین شده وأ ) ، اینها همگى عامل حواس پرتى است . اگر هم مجبور شد باید چشم به سجده گاه دوزد . بر این اساس باید از هر چیزى که موجب حواس پرتى و مانع تمرکز فکر و تمرکز حواس مى گردد ، اجتناب کند مانند توجّه به کارهاى مختلف و پراکنده ، خواه مادى باشد و یا معنوى خارج از مرز نماز باشد . . 8 باید بر اثر کسب کمالات به جایى برسد که همه چیز دنیا در نظر او کوچک گردد و در برابر آن ، یاد خدا ، از همه چیز بزرگ تر و مهم تر شود ، چنین حالتى کمک شایانى به انسان نمازگزار مى کند که او در نماز ، آن چنان عاشقانه با معبود خود به راز و نیاز بپردازد که از همه چیز بى خبر شود . . 9 انتخاب محل و مکان مناسب و ساده و دورى از مکان هاى پر زرق و برق و شلوغ وأ نیز نقش به سزایى در تحصیل حضور قلب دارد . مکان نمازگزار ، هر چه ساده تر و خالى از زرق و برق و تشریفات باشد ، بهتر است . . 11 انجام مستحبات و آداب نماز ، از قبل و بعد و داخل نماز ، نیز یار خوبى براى بدست آوردن حضور قلب است . . 12 مهم تر از همه اینها « تمرین و مراقبت » براى تمرکز فکر و حواس ، اثر بسیار خوبى براى تحصیل حضور قلب خواهند داشت . بسیار مى شود که در آغاز انسان در تمام نماز یک لحظه کوتاه ، قدرت تمرکز فکر ، پیدا مى کند ولى با ادامه و تمرین این کار و پیگیرى آن ، آن چنان قدرت نفس پیدا مى شود که انسان در پرتو آن ، مى تواند در هنگام نماز ، دریچه هاى فکر خود را مطلقاً بر غیر معبود ببندد . . 13 اجتناب از غذاى حرام و مکروه و شبهه ناک ، وبه طور کلى دورى از هر گونه کارهاى شبهه دار که شائبه آلودگى در آن است ، و اجتناب از هر گونه افکار آلوده و پریشان در هر حال ، و در مقابل آن ، سحرخیزى و مناجات با خدا در فضاى صاف و ملکوتى وأ نیز هر کدام سهمى قابل توجه ، براى تحصیل حضور قلب دارند . . 14 1 تمیز بودن بدن و لباس مسواک زدن دندان و خالى بودن معده در هنگام نماز ، از مستحبات بوده و موجب حضور بیشتر قلب است . . 15 مى توانید جدولى روزانه در رابطه با کیفیت نماز خود تنظیم نموده و مواردى که در نماز توجّهتان به امور دیگر جلب مى شود ، ثبت کنید . سپس اقدامات لازم را به کار گیرید تا زمانى که موارد عدم حضور قلب به صفر برسد . این برنامه را تا چهل روز ادامه دهید . پى نوشت ها : . 1 . ک : شرح خطبه متقین ، ص 180 و 181 نماز از دیدگاه قرآن و عترت ، ص 165 و . 155 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه