معنای آیه لیس کمثله شئ جیست؟ نیست مانند مثل او جیزی اینجا حروف ک و مثل هردو یک معنی دارد و هردوتا نیز استفاده شده است حال چه اتفاقی افتاده است؟

در پاسخ به توضیح زیر توجه کنید . فاطِرُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً وَ مِنَ الْأَنْعامِ أَزْواجاً یَذْرَؤُکُمْ فیهِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ (شوری - 11 ) 1.        جمله« لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ » در حقیقت پایه اصلى شناخت تمام صفات خدا است که بدون توجه به آن به هیچیک از اوصاف پروردگار نمى توان پى برد، زیرا خطرناکترین پرتگاهى که بر سر راه پویندگان طریق معرفة اللَّه قرار دارد همان پرتگاه تشبیه است که خدا را در وصفى از اوصاف شبیه مخلوقاتش بدانند، این امر سبب مى شود که به دره شرک سقوط کنند. به تعبیر دیگر او وجودى است بى پایان و نامحدود از هر نظر و هر چه غیر او است محدود و متناهى است از هر نظر، از نظر عمر، قدرت، علم، حیات، اراده، فعل، و خلاصه همه چیز، و این همان خط تنزیه و پاک شمردن خداوند از نقائص ممکنات است. به همین دلیل بسیارى از مفاهیمى که در مورد غیر خداوند ثابت است در مورد ذات پاک او اصلا معنى ندارد، فى المثل بعضى از کارها براى ما آسان است و بعضى سخت، بعضى از اشیاء از ما دور است و بعضى نزدیک بعضى از حوادث در گذشته واقع شده و بعضى در حال یا آینده واقع مى شود، همچنین بعضى کوچک است و بعضى بزرگ چرا که وجود ما محدود است و با مقایسه موجودات دیگر با آن این مفاهیم پیدا مى شود، اما براى وجودى که از هر نظر بى نهایت است و ازل و ابد را همه در بر گرفته، این معانى تصور نمى شود، دور و نزدیکى در باره او نیست، همه نزدیکند، مشکل و آسانى وجود ندارد، همه آسان است، آینده و گذشته اى نیست، همه براى او حال است، و قابل توجه اینکه درک این معانى نیاز به دقت و خالى کردن ذهن از آنچه به آن خو گرفته است مى باشد. 2.      با توجه به اینکه کاف در جمله لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ کاف تشبیه است و به معنى مثل مى آید جمله چنین معنى مى دهد: همانند مثل او چیزى نیست این تکرار سبب شده که بسیارى از مفسران کاف را زائده بدانند که معمولا براى تاکید مى آید، و در کلمات فصحا فراوان است. 3.      ولى در اینجا تفسیر لطیفترى وجود دارد و آن اینکه گاه گفته مى شود: مثل تو از میدان حوادث فرار نمى کند، یعنى مثل تو با این شجاعت، با این عقل و هوش و درایت نباید از میدان حوادث بگریزد (خلاصه کسى که اوصاف تو را دارد باید چنین و چنان باشد). در آیه مورد بحث نیز معنى چنین مى شود: مثل خداوند با این اوصاف که ذکر شد، با این علم گسترده و قدرت عظیم و بى پایان و ... همانندى نخواهد داشت. این نکته نیز قابل توجه است که به گفته بعضى از ارباب لغت چند واژه داریم که همه معنى مثل را مى رساند، اما هیچکدام جامعیت مفهوم آن را ندارد: ند (بر وزن ضد) در جایى گفته مى شود که فقط منظور شباهت در جوهر و ماهیت است. شبه در جایى که تنها سخن از کیفیت در میان است. مساوى تنها در موردى گفته مى شود که بحث از کمیت است. شکل در جایى به کار مى رود که قدر و مساحت مطرح است. ولى مثل مفهوم گسترده و عامى دارد که همه این مفاهیم در آن جمع است، لذا هنگامى که خداوند اراده مى کند هر گونه شبیه و نظیر را از ذات خود نفى کند مى فرماید لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ . تفسیر نمونه، ج 20، ص: 372     .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه