مباني نظري اتحاد ملي و انسجام اسلامي در قرآن و روايات، کلام امام(ره) و رهبري چيست؟

اتحاد ملي و انسجام اسلامي هر دو از يک جنس هستند، نمي توان گفت که کدام يک مهم تر از ديگري است. مثل بنايي که چهار ستون داشته باشد که نمي توان گفت يک ستون مهم تر از ديگري است. براي اينکه اتحاد ملي تداوم پيدا کند، حتما بايد انسجام اسلامي هم وجود داشته باشد و زماني هم که بخواهيم انسجام اسلامي داشته باشيم بدون اتحاد ملي ميسر نيست. وحدت و همبستگي بين مسلمانان چه در سطح ملي و چه در سطح جهان اسلام به عنوان انديشه اي برگرفته از دستورات صريح قرآن کريم و روايات اسلامي، محسوب مي شود. لذا مباني نظري اين دو مقوله در قرآن مجيد و روايات اسلامي به اختصار عبارتند از: 1. اصل اخوت و برادري: مبناي اين اصل آيه شريفه قرآن کريم است که مي فرمايد: انما المومنون اخوه؛ «مومنان با يکديگر برادرند». پيامبر گرامي اسلام، در آغاز هجرت خود به مدينه و در آستانه تشکيل حکومت اسلامي، براي ايجاد جامعه اي منسجم و متحد از اين اصل استفاده کرد و بين مسلمانان عقد اخوت خواند و قبايل و گروه هاي مختلف که نسبت به يکديگر کينه قدیمی داشتند را به وفاقي سرشار از شور و ايمان رساند. 2. اصل تراحم و تعاطف: بر طبق اين اصل، اعضاي جامعه مانند اعضاي يک پيکر هستند که در تنگنا و گشايش زندگي، شريک يکديگرند و چون عضوي به درد آمد ساير عضوها را قراري نخواهد بود. چنان چه پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: «مومنان در دوستي و عطوفت به يکديگر مانند اعضاي يک پيکرند، هرگاه عضوي دردمند گردد، اعضاي ديگر هم از بيدار خوابي و تب متأثر مي شوند». 3. اصل تعاون: اصل ديگري را که قرآن کريم در تقويت وحدت اجتماعي ارائه مي دهد، اصل تعاون بر نيکي است. آيه شريفه «تعاونوا علي البر و التقوي» بر اين اصل دلالت مي کند. به ياري ديگران شتافتن و مشکلات جامعه را حل کردن از نشانه هاي تعاون و مردم دوستي است. و هر چقدر اين روحيه افزايش يابد اتحاد جامعه فزوني مي يابد. 4. اصل ايثار و گذشت: مدرک اين اصل آيه شريفه: «... و يوثرون علي انفسهم و لو کان بهم خصاصه» مي باشد. اين آيه نمايانگر اوج شکوفايي روح وحدت اجتماعي در امت اسلامي است. وفاق و اتحادي که بر مبناي ايمان و اعتقاد به خدا شکل بگيرد، گذشت و ايثار از نشانه هاي روشن آن مي باشد. 5. تعظيم شعائر: تاکيدي را که آئين اسلام بر تعظيم و تکريم از شعائر اسلامي دارد، چيزي جز تقويت وفاق اجتماعي و انسجام فرهنگي جامعه نيست. قرآن کريم در اين مورد مي فرمايد: و من يعظم شعائر الله فانها من تقوي القلوب؛ «تعظيم شعائر ناشي از تقواي دلها و پاکي باطن هاست». شعائر به آن برنامه ها و فعاليت هاي پرشور دسته جمعي و آشکاري گفته مي شود که امت اسلامي به خاطر تقويت روحيه اتحاد و استقلال جامعه اسلامي بر اساس فرمان خدا و رسول خدا انجام مي دهد. اعمال حج، اذان، نماز هاي عيد، جماعت و جمعه و مراسم و محافل تبليغي از شعائر محسوب مي گردد، که همگي در ايجاد الفت و وحدت مسلمين تأثير بسزايي دارند. 6. ولايت فقيه محور اتحاد اسلامي: اسلام براي رفع هر نوع اختلاف و تنازع بين مسلمين، دو مرجع مشخص کرده است. اول مرجع فکري و نظري، قرآن کريم در اين مورد مي فرمايد: فان تنازعتم في شيء فردوه الي الله و الرسوله؛ «هرگاه در چيزي کار شما به تنازع و درگيري کشيد آن را به خدا و رسول او باز گردانيد». طبق اين آيه شريفه مرجع حل اختلاف و تنازع در مسائل فکري و نظري، کتاب خدا و سنت رسول خدا است. دوم، مرجع عملي و اجرايي، که در اين باره قرآن فرموده است: اطيعو الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منکم؛ «خداوند و رسول و اولي الامري را که از خودتان باشد، پيروي کنيد». با توجه به خصوصيات و شرايطي که شيعه براي اولي الامر و پيشوايان دين قائل است، جامعه اسلامي با اعتماد و اطمينان از ولي امر پيروي مي کند و وحدت و انسجام اجتماعي خود را حول محور ولايت حفظ و تقويت مي نمايد. بنابراين يکي از راه هاي ايجاد اتحاد ملي و اسلامي، تقويت محوريت ولايت فقيه در زمان غيبت مي باشد که در راستاي ولايت ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ است. 7. تحکيم درک منافع مشترک: هرگاه جامعه و ملتي به اين باور رسيد که سرنوشت زندگي جمعي آنان به يکديگر ارتباط دارد و هيچ کس نمي تواند خود را از ديگران به گونه اي جدا کند که احساس بي نيازي کند، هر فرد سعي خواهد کرد تا براي کسب منافع بيشتر اين پيوند را تقويت نموده و اتحاد اجتماعي را عامل دستيابي به تأمين نيازهاي مادي و معنوي خويش به حساب آورد. لذا يکي از راههاي تقويت وحدت جمعي درک منافع مشترک است و هر چقدر اين درک افزايش پيدا کند انسجام اجتماعي بيشتر خواهد شد. پيامبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در بيان تمثيلي خود به همين مطلب نظر دارد، آنجا که جامعه را به کشتي تشبيه نموده اند و افراد را سرنشينان اين کشتي دانسته اند با منافع و سرنوشت مشترک به طوري که اگر يکي از افراد بخواهد زير پاي خود را در کشتي سوراخ کند، چون همه به خطر مي افتند، بايد ديگران مانع او شوند زيرا شکسته شدن کشتي همان و غرق شدن همگان همان. 8. سيره عملي ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ : سيره عملي اين بزرگواران جزء متن اسلام است. آنان اهتمام زايد الوصفي به حفظ اتحاد و انسجام جامعه اسلامي داشتند به طوري که رنج ها و مصائب طاقت فرسايي را در اين راه تحمل نمودند و اين يکي از مباني اصلي اتحاد و انسجام اسلامي است. قراردادها و پيمان نامه هاي پيامبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و اماماني که حکومت کردند با اهل کتاب و غير مسلمين از جامعه اسلامي، نشانه اهميت ايجاد اتحاد ملي بين تمامي اقشار جامعه در کشور اسلامي است. سخنان گهربار امام علي ـ عليه السلام ـ به طور مکرر در نهج البلاغه مبني بر ايجاد و اهميت و حفظ وحدت امت اسلامي و مقابله با شکنندگان وحدت، شاهدي گويا بر اين مطلب است. مباني نظري اتحاد ملي و انسجام اسلامي از ديدگاه امام راحل(ره) و مقام معظم رهبري، چيزي جز همان مباني قرآني و روايي نمي باشد، زيرا آنان به عنوان اسلام شناسي که رهبري جامعه اسلامي را به دست گرفتند، سخني جز سخن اسلام و برخاسته از مباني قرآني و مطابق با شرائط و مسائل روز نگفته اند. لذا به کلامي از آن دو بزرگوار در اين باب بسنده مي شود. امام خميني (ره) «وحدت را ضامن بقاي نظام اسلامي و مسلمانان مي دانند، در ديدگاه تکليف گراي ايشان اصولا اقدام سياسي يک تکليف شرعي است. ايشان عدم توجه به وحدت و ترک آن را در زمره گناه کبيره و جرم بزرگ مي شمارند و مي فرمايد: «اگر چنان چه در يک وقتي هم يک همچو مطلبي واقع شود آن هم يک جرم است، امروز اين مسئله ـ تضعيف وحدت ـ جرم بسيار بزرگي است». هم چنين در فرازي از وصيت نامه سياسي ـ الهي خود مي فرمايد: «وصيت من به ملت هاي کشورهاي اسلامي است .... و نيز ملت ها را دعوت به وحدت کنند و از نژاد پرستي که مخالف دستور اسلام است بپرهيزند و با برادران ايماني خود در هر کشوري و با هر نژادي که هستند دست برادري دهند که اسلام بزرگ آنان را برادر خوانده و اگر اين برادري ايماني با همت دولت ها و ملت ها و با تأييد خداوند متعال روزي تحقق يابد، خواهيد ديد که بزرگترين قدرت جهاني را مسلمين تشکيل مي دهند، به اميد روزي که با خواست پروردگار عالم اين برادري و برابري حاصل شود». مقام معظم رهبري نيز طي سال هاي گذشته به کرات بر اتحاد ملي و انسجام اسلامي اشاره کرده اند و نامگذاري سال 1386 به اين مقوله، نشانه اهميت موضوع است. ايشان بر تقريب مذاهب اسلامي و تدوين منشور وحدت مسلمانان تأکيد فراواني دارند. در همين زمينه در ديدار با جمعي از سفيران کشورهاي اسلامي در ايران و جمعي از ميهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت اسلامي مي فرمايد: «امروز مهم ترين نياز دنيايي اسلامي و علاج واقعي همه مشکلات مسلمانان اتحاد و انسجام اسلامي است و به همين اساس علما و روشن فکران مسلمان بايد منشور وحدت اسلامي را به عنوان مطالبه اي تاريخي تدوين کنند». و در باب اتحاد ملي مي فرمايد: «آرزو اميد همه ايرانيان استقلال ملي، عزت ملي و رفاه عمومي است و همه اين اهداف به برکت ايمان اسلامي، اتحاد کلمه، اميد و عزت ملي و رفاه عمومي است و همه اين اهداف به برکت ايمان اسلامي، اتحاد کلمه، اميد و عزم ملي، استفاده صحيح از ظرفيت هاي کشور و تدبير و تحرک و تلاش محقق خواهد شد. ايجاد تفرقه و تضعيف وحدت ملي ايرانيان و به وجود آوردن مشکلات اقتصادي براي متوقف کردن پيشرفت کشور، دو روش عمده دشمنان براي مقابله با ملت ايران و نظام جمهوري اسلامي است». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه