اگر تکامل به معنای تغییر در زندگی موجود و ایجاد توسعه و پیشرفت در آن باشد ، چنین امری تنها در مورد انسان صادق است ، آنهم بخاطر ویژگی خدادادی - یعنی عقل - اوست که این توان را یافته است تا وضع کنونی خود را بهتر کند و دگرگون سازد. اما اگر تکامل بدین معناست که چیزی به سوی موجودی متعالی در حال حرکت است ، چنین امری بطور تکوینی در تمام خلقت وجود دارد و همگی رو بسوی خالق یکتا دارند و به سویش در جنب و جوش اند. اما بخاطر ویژگی ها و برتری هایی که برخی مخلوقات بر دیگری دارند این حرکت سریع تر و کامل تر روی می دهد .

اگر تکامل به معنای تغییر در زندگی موجود و ایجاد توسعه و پیشرفت در آن باشد ، چنین امری تنها در مورد انسان صادق است ، آنهم بخاطر ویژگی خدادادی - یعنی عقل - اوست که این توان را یافته است تا وضع کنونی خود را بهتر کند و دگرگون سازد. اما اگر تکامل بدین معناست که چیزی به سوی موجودی متعالی در حال حرکت است ، چنین امری بطور تکوینی در تمام خلقت وجود دارد و همگی رو بسوی خالق یکتا دارند و به سویش در جنب و جوش اند. اما بخاطر ویژگی ها و برتری هایی که برخی مخلوقات بر دیگری دارند این حرکت سریع تر و کامل تر روی می دهد . وانسان به جهت عقل و اختیار مسیرتکامل اختیاری را می تواند طی کند که او را به بالا ترین مراتب کمال برساند و دیگر مخلوقات از این مرتبه تهی هستند. اما اصل وجود چنین حرکتی در میان تمام آفرینش تحقق دارد.انسان بخاطر خصوصیت و ویژگی عقل بر سایر موجودات برتری یافته است و به سبب این ویژگی اش از صفات و خصوصیات منحصر به فردی برخوردار است . به عبارت دیگر ، هر کمالی که در سایر موجودات موجود است ، حد اعلای آن را در انسان می یابیم ؛ مثلا شیوه هایی که انسان در زندگی فردی خود از قبیل خوراک ، پوشاک ، مسکن ، ازدواج ، ... دارد و نیز فنونی که در نظم و تدبیر اجتماع به کار می برد در هیچ موجود دیگری نمی بینیم. به علاوه ، انسان این توان را دارد که برای رسیدن به هدف هایش سایر موجودات را استخدام کند. از سوی دیگر ، موجودات تا کنون از وضعیت خود قدمی فراتر نگذاشته اند و تحول محسوسی در خود ایجاد نکرده اند ؛ در حالی که انسان در تمام ابعاد زندگی خود گامهای بزرگی در راستای تحول و کمال برداشته است و همچنان برمی دارد.بنابراین ، انسان هم دارای خصوصیت ویژه و اختصاصی بنام عقل است که بوسیله آن خیر و شر را تشخیص می دهد و هم نسبت به جهان مشترک با موجودات دیگر برتری ایی داردخداوند نیز در سوره اسرا ، آیه 17 می فرماید : «‌ و لقد کرمنا بنى آدم و حملنا هم فى البر و البحر و رزقناهم من الطیبات و فضلنا هم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلاً » : ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم و بر دریا و خشکى سوار کردیم و از چیزهاى پاک و پاکیزه روزى دادیم و بربسیارى از مخلوقات خویش برتریشان نهادیم. در رابطه با آیه اشاره شده، تفاسیر متفاوتی وجود دارد: علامه طباطبایی در جلد سیزدهم المیزان ،صفحات 156 تا 165 را به بررسی پیرامون این آیه اختصاص داده است. یکی از دیدگاه هایی که در این رابطه مطرح است و قابل تایید به وسیله دیگرنصوص دینی می باشد، تفکیک بین « ویژگی های اولیه خلقت انسان » و « کمالات اکتسابی ناشی از عمل اختیاری » می باشد . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه