آیا حقیقت دارد که رباب همسر امام حسین علیه السلام پس از امام حسین علیه السلام بقدری گریست و در برابر آفتاب نشست تا وفات کرد؟

امام حسین علیه السلام مطابق نقل شیخ مفید در کتاب الارشاد پنج همسر داشتند یکی جناب شهربانو مادر امام سجاد علیه السلام ، دوم لیلی دختر مره بن عروه بن مسعود که مادر حضرت علی اکبر بودند، سوم ام اسحاق دختر طلحه بن عبدا...، که مادر فاطمه بنت الحسین بوده، چهارم قضاعیه مادر جعفر بن الحسین علیه السلام و پنجم جناب رباب مادر سکینه خاتون و حضرت علی اصغر، ایشان دختر امرءِ القیس بن عدی بوده اند که از قبیله کلبیه بوده و از خاندان معروف عرب بوده اند،[1] البته این فرد غیر از امرءِ القیس معروف است که شاعری توانا بوده و قبل از بعثت از دنیا رفته است.[2] ابن عساکر در کتاب تاریخ مدینه دمشق ماجرای ازدواج امام با ایشان را بدین صورت نقل کرده است که: در زمان عمر، امرءِ القیس به مسجد آمد و اسلام آورد وقتی از مجلس بسمت منزل خود بیرون رفت امام علی علیه السلام هم با حسنین از مسجد بیرون شده به او فرمود: من علی بن ابیطالب پسر عموی پیامبرم(ص) و این دو فرزندان منند می خواهیم با تو پیوند خویشاوندی بر قرار کنیم او هم دخترش محیاه را به حضرت علی علیه السلام تزویج نمود دخترش سلمی را به امام حسن و رباب به امام حسین علیه السلام تزویج نمود.[3] از ماجرای ازدواج می توان فهمید که اسلام آوردن امرء القیس از روی شناخت و بینش واقعی بوده که با یک پیشنهاد از سوی امام علی علیه السلام سه دختر خود را به این خانواده داد و در مورد رباب هم نقل شده که از زنان نامدار، فاضل و وفادار عصر خود بود[4] و از سرگذشت رباب هم می توان همین فهم و معرفت و علاقه به امام و خاندان پیامبر اکرم(ص) را دریافت که به دو نمونه آن اشاره می شود. 1. رباب در مجلس عبیدا... بن زیاد سر مقدس امام را در آغوش گرفت و شعری خواند بدین مضمون که: حسین جان فراموش نمی کنم آن نیزه هائی را که بر بدنت وارد ساختند و فراموش نمی کنم که دشمنان جنازه پاره پاره تو را روی خاک گرم کربلا گذاشتند.[5] البته این علاقه دو طرفه بوده امام علیه السلام هم در مورد رباب و سکینه فرموده اند: لعمرک اننی لاحب دارا تکون بها السکینه و الرباب احبهما و ابذل جال مالی و لیس لعاتب عندی عتاب[6] 2. پس از شهادت امام و بازگشت اسرا به مدینه چندین نفر از بزرگان قریش از او خواستگاری کردند ولی او با این جمله جواب آنان را داد که: ما کنت لاتخذ حموا بعد رسول ا...(ص) یعنی پس از پیامبر(ص)، پدر شوهری نمی خواهم. که این جمله علاوه بر اینکه علاقه و معرفت او را نسبت به امام و خاندان نبوی می رساند بیانگر زیرکی او نیز می باشد که امام را در مقام مقایسه با خواستگاران قرار نمی داد بلکه با گفتن این جمله عظمت و جلال پیامبر را متذکر می شد که جای هیچ بحثی باقی نماند.[7] پس از مراجعه به کتب مرجع تاریخ هیچ گونه رد و انکاری در مورد مطلب فوق (یکسال گریه کردن سر مزار امام حسین(ع) و وفات) مشاهده نشد و کسانی که نام ایشان را آورده بودند مطلب فوق را تایید کرده اند (مانند: الکامل ابن اثیر و الاصابه ابن حجر عسقلانی و جواهر المطالب فی مناقب آل الامام علی علیه السلام ) یا هیچ اشاره ای بدان ننمودند، (مانند: انساب الاشراف و المجدی فی انساب الطالبین). ابن اثیر در کتاب الکامل فی التاریخ گفته است: (و کان مع الحسین امراته الرباب بنت امرء القیس و هی ام ابنته سکینه و حملت الی الشام و.. فخطبها الاشراف من القریش فقالت ما کنت لا تخذ حموا بعد رسول ا...(ص) و بقیت بعده سنه لم یظلها سقف بیت حتی بلیت و ماتت کمدا، و قیل انها اقامت علی قبره سنه و عادت الی المدینه فماتت اسفا علیه[8]). یعنی همسر امام به همراه ایشان در کربلا بوده و با اسرا به شام برده شد و پس از بازگشت به مدینه بزرگان از او خواستگاری نمودند که او در جواب می گفت بعد از پیامبر(ص) هیچ پدر شوهری نخواهم و پس از امام علیه السلام یک سال زنده بود که در این مدت سقف هیچ خانه ای روی او سایه نیافکند و بعضی گفته اند تا یک سال بر قبر امام بوده ندبه و گریه می نمود و پس از آن به مدینه بازگشت و از شدت اندوه فوت نمود. شاید تنها نکته ای که در این محورد وجود دارد استبعاد این مطلب است که فردی بمدت یک سال از زیر آفتاب به زیر سایه نرود که آنهم با توجه به چند نکته روشن می گردد. 1. همانطور که می دانید ایشان در مجلس عبیدا... سر مقدس امام علیه السلام را در آغوش گرفته شعری انشاد می کند که مضمون آن رها نمودن اجساد در زیر آفتاب و روی خاک گرم بود و این نشان دهنده تاثیریست که این عمل بر روحیه ایشان گذارده بود.[9] 2. پس از شهادت امام علیه السلام حضرت امام سجاد علیه السلام مدام گریه می نمود و با دیدن هر موضوعی یاد پدر بزرگوارش را زنده می نمود تا اینکه روزی یکی از غلامان به ایشان عرض کرد: آیا وقت آن نرسیده است که اندوه شما تمام شود و گریه شما کم گردد؟ فرمود: وای بر تو، یعقوب پیغمبر بود او دوازده پسر داشت و خداوند یکی از پسرانش را از نظر او غائب کرد، از حزن و اندوه مفارقت او مویش سپید و پشتش خمیده گشت و از بسیاری گریه چشمانش نابینا گردید و حال آنکه پسرش در دنیا بود و لکن من با چشم خود پدر و برادرم را با هفده تن از اهل بیت خود کشته و سر بریده دیدم پس چگونه غم و اندوه من بپایان رسد؟ رباب هم دائماً غمگین و نالان بود.[10] 3. ظاهرا در زمان گذشته اینچنین نذری مرسوم بوده، مثلا ابوبکر نذکر کرد زیر هیچ سقفی نرود تا زمانیکه فاطمه(س) را راضی کند و یک شب را در بقیع خوابید و پس از آنکه به منزل ایشان رفت به منزل خود نیز وارد شد. - این داستان و ماجرای کاخ عبیدا... و مقدار علاقه ای که بین امام و ایشان جریان بود استبعاد این عمل را کم می نماید و می توان گفت انجام اینچنین کاری از سوی ایشان با توجه به کثرت منابعی که بر این مطلب صحه گذارده اند و غالباً فوت او را از فرط غصه و حزن می دانند، کاملاً طبیعی است. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. الارشاد، شیخ مفید 413، دارالمفید. 2. اعلام الوری باعلام الهدی، شیخ طبرسی 548، چاپ اول موسسه آل البیت 1417ق. 3. لهوف،‌سید بن طاووس 664، چاپ پنجم نوید اسلام 1378ش. 4. ینابیع الموده، شیخ ابراهیم قندوزی، چاپ اول اسوه 1416. 5. منتهی الآمال شیخ عباس قمی، کتابفروشی اسلامیه 1338ق. -------------------------------------------------------------------------------- [1]. الارشاد، ج2، ص 136، و بحارالانوار ج45، ص 330، و اعلام الوری باعلام الهدی، ج1 ص478. [2]. معارف و معاریف دائره معارف جامع اسلامی، ج2، ص 511. [3]. تاریخ مدینه دمشق، ج69، ص 119 و انساب الاشراف، ص 195. [4]. نفس المهموم، ص278. [5]. منتهی الآمال، ص 414، و رباحین الشریعه، ج3، ص313. [6]. البدایه و النهایه، ج8، ص 228، و بحارالانوار ج45 ص 47 و المجدی فی انساب الطالبین، ص92 و تاریخ مدینه دمشق، ج69، ص120 و ینابیع الموده، ج3، ص152، البته بعضی شعر را با اختلاف اندکی نقل کرده اند. [7]. مجمع البحرین، ج2، ص65، و تاریخ مدینه، دمشق، ج69، ص120؛ و الکامل فی التاریخ، ج2، ص579. [8]. همان. [9]. ریاحین الشریعه، ج3، ص 313. [10]. لهوف، ص 246، و منتهی الامال، ص449. .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه