چرا سوره های نازل در مدینه بیشتر مربوط به مفاهیم و سور نازل در مکه بیشتر راجع به احکام است؟آیا میشود اینگونه برداشت کرد که سور نازله در مدینه تمام مفاهیم را القا کرده اند و پس از فتح مکه دیگر نیازی به بازگویی مفاهیم نبود؟

1. آنچه مسلم است این است که احکام الهی نوعا در سوره های مدنی و بعد از استقرار حکومت اسلامی بیان شده اند نه در سوره های مکی .2. در سور های مکی به تعداد انداکی از احکام مانند نماز ان هم به طور اجمالی و سربسته اشاره شده است .3.برخی از ویژگی ها و نشانه های سوره های مکی به این ترتیب است:1.هر سوره اى که در آن لفظ کلّا به کار رفته باشد، این لفظ در قرآن 33 بار و در 15 سوره استفاده شده است که همه آن ها در نیمه دوم قرآن قرار دارند. دلیل آن این است که نیمه دوم قرآن حاوى سوره هایى است که اکثرا در مکه نازل شده و در آن ها غالبا از قهر و انتقام خداوند یاد گردیده. و لفظ کلّا به صورت تهدید و سرزنش و انکار مشرکان قریش تکرار شده است، برخلاف نیمه نخست که غالبا یهودیان مورد خطاب قرار گرفته اند، و از ضعف و خوارى ایشان، شدت و عتاب ضرورت نبوده است.2. هر سوره اى که در آن سجده باشد.3. هر سوره اى که با حروف مقطعه آغاز شده باشد، به استثناى سوره هاى بقره و آل عمران، که در مدنى بودن آن ها اجماع است، و سوره رعد که مورد اختلاف است.4. هر سوره اى که در آن از قصص انبیا و امت هاى گذشته ذکرى به میان آمده است، به استثناى سوره بقره.5. هر سوره اى که در آن ذکرى از داستان آدم و ابلیس به میان آمده است، به استثناى سوره بقره.6. هر سوره اى که در آن لفظ یا أیها الناس باشد و یا أیها الذین آمنوا نباشد.7. همه سوره هاى مفصل [1]معمولا سوره های مکی از حیث اسلوب و سبک این خصوصیات را نیز دارا می باشند:الف. ایجاز و اختصار در بیان.ب- آهنگ و سجع کلمات.ج- کوتاهى آیات و سوره ها.[2]نشانه های سوره های مدنی:1. هر سوره اى که در آن سخن از حدود و فرایض باشد.2. هر سوره اى که در آن اجازه جهاد و بیان احکام جهاد باشد.3. هر سوره اى که در آن ذکرى از منافقان باشد، به استثناى سوره عنکبوت. بنابر قول صحیح، سوره عنکبوت جز 11 آیه اول آن که در مدینه نازل شده، مکى است و آن 11 آیه همان هاست که در آن ها از منافقین یاد شده است.[3]معمولا سوره های مدنی از حیث اسلوب و سبک این خصوصیات را نیز دارا می باشند:الف. سوره هاى مدنى در مقایسه با سوره هاى مکى معمولا طولانى ترند.ب- نثر آن، نثر مرسل بوده و مطالب به شکل مفصل آمده است.[4]پی نوشت:[1] . مفصّل نام آخرین سوره هاى قرآن با ترتیب موجود است و بنا بر نظر صحیح تر از سوره حجرات آغاز و تا پایان قرآن ادامه مى یابد. برخى علت این نام گذارى را کثرت فاصله میان آیات در این سوره ها مى دانند و برخى دیگر علت را کوتاهى آن ها ذکر کرده اند. همچنین گفته شده است که علت این نامگذارى کم بودن آیات منسوخ در آن هاست و احکام مذکور در آن ها احکام نهایى و فصل است که نه نسخ شده اند و نه نقض. مناهل العرفان فى علوم القرآن، محمد عبد العظیم الزرقانى / محسن آرمین ، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى ، تهران،1385،ص: 222-227[2] . پرسش و پاسخ هایى در شناخت تاریخ و علوم قرآنى، مجید معارف، نشر کویر، تهران،1383،ص: 93[3]. مناهل العرفان فى علوم القرآن،ص: 228[4].پرسش و پاسخ هایى در شناخت تاریخ و علوم قرآنى،ص: 94 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه