آیا نظریه انتصابی ولایت فقیه لطمه زدن به ولی فقیه نیست؟

مقصود از لطمه زدن نظریه انتصاب به ولی فقیه چیست؟ احتمال اول: نظریه انتصاب، مقبولیت اصل ولایت فقیه را در عقیده مردم تضعیف می‏کند؛ زیرا مردم نمی‏پذیرند خداکسی را به ولایت بر آنان معین کند. پاسخ: اولاً، مسأله مذکور، که سعی می‏شود به عنوان یکی از افکار عمومی ثابت و مسلم جامعه تلقی شود، اندیشه‏ایبرخاسته از مبانی لیبرالیستی است که بر فرهنگ جوامع اسلامی نیز سایه افکنده است؛ و گرنه جامعه اسلامی، از آغاز،در مدینه با ولایت انتصابی پیامبر اکرم(ص) شکل گرفت (گرچه این مسئله نیز سعی می‏شود از سوی لیبرال‏هایمسلمان انکار شود) و در مکتب تشیع، ولایت انتصابی معصومین(ع) از مسلمات مذهب به شمار می‏آید. درباره ولی فقیه در عصر غیبت نیز، تجربه تاریخی انقلاب اسلامی ایران با پذیرش قاطع ولایت امام خمینی(ره) نشانداد که مبنای نصب هرگز نمی‏تواند مایه ضعف اعتقادات مردم در امر ولایت، چه ولایت معصومان(ع) و چه ولایتفقیه شود. ثانیا، اثبات یا انکار مسائل دینی روش خاص خود را دارد. این نکته که «نظریه انتصاب، مقبولیت اصل ولایت فقیه را درعقیده مردم تضعیف می‏کند» از نظر علمی نمی‏تواند دلیل انکار نظریه انتصاب قرار گیرد. اثبات یا انکار نظریه انتصابباید مبتنی بر عقل یا نقل باشد. و نکته مذکور نه عقلی است و نه نقلی. احتمال دوم: از آنجا که در نظریه انتصاب مشروعیت تصرفات ولی فقیه منوط به انتخاب مردم نیست، مردم احساسهمیاری و مشارکت کم‏تری در امر حکومت می‏کنند؛ لذا حکومت ولی فقیه از یاری مردم بی‏بهره می‏ماند. پاسخ: اولاً: تجربه تاریخی انقلاب اسلامی ایران خلاف این نتیجه را ثابت کرده و می‏کند. حضور مردم در صحنه‏های مختلفدر جریان شکل‏گیری جمهوری اسلامی و مراحل پس از آن اگر بی‏نظیر نباشد در جوامع بشری امروز کم‏نظیراست. البته قانون اساسی ایران، که مبتنی بر مبنای نصب می‏باشد، به گونه‏ای تنظیم شده است که با نظریه انتخاب نیز سازگاراست، یعنی شرایط آن را تأمین می‏کند ولی این نکته در روح حاکم بر افکار عمومی قبل و بعد از پیروزی انقلاباسلامی دخالت چندانی ندارد. ثانیا: در این احتمال فرض شده است که در نظریه انتصاب مشارکت مردم در امر حکومت نادیده گرفته شده است، درحالی که مسأله ملاک مشروعیت تصرفات، یک مسأله تحلیلی حقوقی، و خارج از حیطه افکار عمومی است. میزاندخالت مردم در امر حکومت آن مقدار که در افکار عمومی مؤثر است، در مبنای نصب و انتخاب یکسانمی‏باشد. مثلاً شرکت در انتخابات خبرگان، ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی در هر دو مبنای نصب و انتخاب، به یکصورت در افکار عمومی تجلی می‏کند و فقط در انتخابات خبرگان، از لحاظ تحلیلی با یکدیگر متفاوت است. نمایندگان خبرگان نباید مبنای انتخاب، ولایت را به ولی اعطا می‏کنند و بنابر مبنای نصب، لایق‏ترین فقیهجامع‏الشرایط را شناسایی و اعلام می‏کنند. ولی این تفاوت در تحلیل تأثیری در دخالت مردم در تعیین ولی فقیه، که درحیطه افکار عمومی مطرح می‏شود، ندارد. برای مطالعه تفاوت تحلیلی مبنای نصب و انتخاب در رأی خبرگان به مجله حکومت اسلامی، شماره 8، ویژه مجلس خبرگان رجوع کنید.   .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه