بر اساس روایاتی که در ایام محرم گفته میشود می گویند امام حسین (ع) به جبهه مقابل گفته اند اگر دین ندارید آزاده باشید، منظور امام از آزده و آزادگی چه بوده است؟

واژه «احرار» جمع «حُرّ» به معنای کسیاست برده نباشد. اهل لغت معتقدند ریشه اصلی «حُرّ» به معنای رمل و ماسه خالص استکه آمیخته با چیز دیگر نیست؛ به همین جهت به کسی که برده نیست حُرّ می‌گویند، گویاشخص حُرّ از آمیخته شدن به بردگی مبرا است.[1] شاید به همین جهت معنای دیگر حُرّرا «کریم»(داشتن کرامت) بیان کردند.[2] بنابر این، کلمه «حُرّ» یا «احرار» اگر بهصورت مطلق استفاده شود می‌تواند به معنای کسی باشد که در صفات و خصال انسانیکاملاً خالص است و در وجود او هیچ‌گونه آمیختگی به اخلاق غیر انسانی وجود ندارد؛اما روشن است که مقصود امام حسین(ع) در این جمله، معنای مطلق نیست؛ زیرا اولاً:افرادی که در مقابل امام(ع) بودند قابلیت چنین خطابی را نداشتند؛ ثانیاً: قیدهایکه در سخن امام(ع) وجود دارد محدوده معنا را مشخص می‌کند. توضیح این‌که: امام حسین(ع) در روزعاشورا پس از آن‌که همه یارانش به شهادت رسیدند، به تنهایی مشغول نبرد بودند، تیرهاو نیزه‌ها از هر سو بدن مبارک امام را نشانه می‌گرفتند، در این هنگام لشکر انبوهیبه فرماندهی شمر بن ذی الجوشن، بین امام و خیمه‌های آن‌حضرت فاصله شدند و قصد حملهبه خیمه‌های امام را داشتند، امام فرمود: ای پیروان شیطان(آل ابی سفیان)[3] اگر دینندارید و از قیامت نمی‌هراسید، در دنیای‌تان آزاده باشید و اگر فکر می‌کنید عربهستید به اصل و نسب خودتان برگردید و ... تا من زنده هستم به خیمه‌ها حمله نکنید.[4] در این جمله امام اولاً: حریت در دنیا[5]را از آنان خواسته؛ یعنی رعایت اخلاق و قوانین عمومی جنگ‌ها را که در میان همهاقوام جهان معتبر است. ثانیاً: آنها را به رعایت برخی اخلاق نیک عرب‌ها دعوتنمودند و به عبارتی چنین فرمودند که اگر مسلمان نیستید، عرب که هستید! پس چرا قوانینپذیرفته شده در جامعه‌ی عربی را زیر پا می­گذارید؟! خلاصه این‌که هر جامعه‌ای - چه دین‌دارو چه بی‌دین- برخی ویژگی‌های مثبت وجود دارد و عرب‌ها نیز - حتی قبل از اسلام- باتمام نکات منفی، اما نکات مثبتی؛ چون عدم تعرض به زنان و کودکان تا پایان جنگ در میانآنها وجود داشته که عمل به آن، نوعی آزادگی به شمار می‌آمد. امام(ع) نیز ایشان رابه همین آزادگی دعوت می‌نمود. ---------------------------------------------------------------------- [1]. فیومی، احمد بن محمد، مصباحالمنیر، ماده «حر». [2]. الخوری الشرتونی، سعید، اقربالموارد، ماده «حر». [3]. گفتنی است که منظور از شیطان ابیسفیان است، چنان‌که در لهوف این‌گونه آمده است: «فَصَاحَ وَیلَکُمْ یا شِیعَةَآلِ أَبِی سُفْیانَ إِنْ لَمْ یکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ کُنْتُمْ لَا تَخَافُونَالْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیاکُم ». ابن طاووس، على بن موسى، ترجمه،فهرى زنجانى، احمد، اللهوف على قتلى الطفوف، ص 120، جهان، تهران، چاپ اول، 1348ش [4]. «فَصَاحَ الْحُسَینُ ع وَیحَکُمْیا شِیعَةَ الشَّیطَانِ إِنْ لَمْ یکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ لَا تَخَافُونَالْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً وَ ارْجِعُوا إِلَى أَنْسَابِکُمْ إِنْ کُنْتُمْأَعْرَاباً کَمَا تَزْعُمُونَ أَنَا الَّذِی أُقَاتِلُکُم فَکُفُّوا سُفَهَاءَکُمْوَ جُهَّالَکُم ». اربلى، على بن عیسى، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج 2، ص 50،بنى هاشمى، تبریز، چاپ اول، 1381ق. [5]. البته، قید «فی دنیاکم» در نقللهوف و بحار آمده است. اللهوف على قتلى الطفوف، ص 120؛ مجلسى، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 45، ص 51، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه