وقتي مرتکب يک گناه مي شوم از ناراحتي قيد نماز را هم مي زنم و مدتي عمدا گناه مي کنم تا از خودم بدم مياد و خسته ميشم دوباره هوس توبه مي کنم چه کار بايد کرد؟

برادر عزيز و گرامي: وجود انسان داراي ابعادي است که همه اين ابعاد براي زندگي انسان ضروري بوده و نمايانگر هندسه دقيق و حکيمانه نظام هستي است يک بعد انسان داراي اميال و خواسته هاي متعالي است مثل خدا جويي و کمال خواهي و فضيلت طلبي و علم دوستي و پرستش و... اين گرايش هاي ذاتي جهت دهنده انسان به سمت غايت نهايي آفرينش است که اينها معنا دهنده و تعالي بخش حيات انسانند. بعد ديگر انسان غرايز حيواني است که اينها در حفظ و تداوم نسل آدمي مؤثرند مثل حبّ ذات، شهوت جنسي، قوه خشم و... که اگر اينها نبودند انسان هيچ تلاشي براي حفظ حيات و نسل و دفع خطرات انجام نمي داد و نتيجه آن انقراض نسل بود اگر کمي دقيق و منصفانه نگاه کنيم اين غرايز يکي از مهم ترين مجاري فيض الهي براي انسان به شمار مي رود. از سوي ديگر بايد توجه داشت غرايز شهوت و غضب از مهم ترين ابزار امتحان و آزمايش انسان است البته با هدف رشد دادن و کمال انسان. رسيدن به بهشت و سعادت واقعي با گذر از اين دنيا و دست و پنجه نرم کردن با شهوات و هواهاي نفساني ميسّر مي شود و انسان دائما در اين دنيا در حال جهاد با تمايلات خود است که اگر مهار نشود انسان را به انحطاط و پستي مي کشاند و در صورت اعتدال انسان تعالي پيدا مي کنيد و به مقام قرب و بهشت رضوان و بقاء الهي مي رسد. به طور کلي اگر انسان عقل را بتواند حاکم و مسلط بر دو نيروي شهوت و غضب کند آن موقع در مسير صحيح و هدف کلي از آفرينش و سعادت قدم نهاده است و در غير اين صورت دچار عقب گرد و بيراهگي شده است. بنابراين وجود انسان از دو بعد متضاد حيواني و انساني تشکيل شده است. وجود بعد حيواني در انسان، خطا پذيري انسان را اجتناب ناپذير مي کند به گونه اي که مرتکب خطا و گناه شدن جزء جدايي ناپذير زندگي انسان محسوب مي شود. بنابراين ارتکاب خطا و گناه در زندگي انسان امر طبيعي است، البته انسان بايد با سعي و تلاش و گام نهادن در مسير بندگي الهي گناهان خود را کاهش دهد. در اين ميان انساني که با تمام وجود سعي مي کند در مسير حق گام بردارد، ممکن است تحت تأثير عوامل محيطي و اجتماعي، تربيتي و... دچار لغزش شود و از مسير بندگي خدا منحرف شود، در چنين موقعيتي فرد نبايد دچار يأس و نا اميدي شود و کار را تمام شده تلقي کند. بلکه بايد با بررسي دقيق عوامل اشتباه و خطاي خود را بشناسد و سعي کند تا آن را از بين ببرد. براي اين که بتوانيد مسير بندگي خدا را بدون يأس و نا اميدي طي کنيد توجه به موارد زير لازم است: ارتکاب به گناه يا خطاء با توجه به ابعاد مختلف زندگي انسان، امري طبيعي است، آنچه غير طبيعي به نظر مي آيد اين است که انسان با ارتکاب يک يا چند گناه کاملا دچار نا اميدي مي شود و راه بندگي الهي را رها کند و عمدا به طرف گناه سوق پيدا کند. رسيدن به کمالات انساني و غلبه بر خواسته هاي حيواني و اميال نفسي اماره، نياز به تلاش مستمر انسان و گذشت زمان دارد و کمالات انساني به صورت تدريجي در انسان شکل مي گيرد. بنابراين توقع نداشته باشيد که يک روزه، تمام اميال حيواني تحت اراده شما در آيد و هيچ گناهي از شما سر نزند. انسان بايد به ياد داشته باشد که هر اندازه که گناهان او سنگين باشد، در برابر لطف و رحمت الهي، قطره اي بيش نيست، پس زماني که فرد مرتکب گناه مي شود نه تنها نبايد نا اميد شود بلکه با در نظر گرفتن رحمت الهي بايد، با قدرت و اراده بيشتر راه بندگي الهي را طي کند. به ياد داشته باشيد يکي از ابزار مهم شيطان در فريب انسان، نا اميدي و يأس مي باشد، پس با تمام وجود با اين ابزار شيطان مقابله کنيد. در اينجا ذکر اين نکته ضروري است که هميشه همه ايده آل هاي انسان محقق نمي شود بزرگان هم تلاش هاي طاقت فرسا و طولاني مدت در مسير سير و سلوک داشته اند. اين مسير فراز و نشيب هاي دارد خطاها و قصور و تقصيرات احتمالي را در مسير عبوديت بايد تدريجا و با توکل به خدا و اميد به رحمت الهي از بين برد و چه بسا براي جبران خطايي بارها و بارها بايد انسان براي رفع آن تلاش کند و آن چه مهم است تلاش صادقانه براي رسيدن به تقرب الهي است که اگر انسان واقعا در مسير الهي قدم بردارد و خطاها را جبران کند خداوند متعال هم او را ياري خواهد کرد همچنان که خداي متعال در قرآن مي فرمايد: وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ يعني کساني که در راه ما تلاش کنند به يقين راه هاي خود را بر آنان مي نمايانيم و در حقيقت خدا با نيکوکاران است مهم آن است که انسان واقعا رو به خدا کرده باشد که در اين صورت خداي مهربان و رحيم او را به طرف راه هاي وصال خود هدايت خواهد کرد و اگر خطايي صورت گرفت نه مأيوس شويم از ادامه راه که خداي متعال به حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ خطاب کردند لا تيأس من روحي. از رحمت من نا اميد مباش. داستان جالبي نقل شده که روزي حضرت موسي ـ عليه السلام ـ در کوه طور هنگام مناجات عرض کرد: اي پروردگار جهانيان جواب آمد: لبيک سپس عرض کرد اي پروردگار اطاعت کنندگان جواب آمد: لبيک، سپس عرض کرد اي پروردگار گنهکاران موسي شنيد لبيک لبيک لبيک حضرت موسي ـ عليه السلام ـ عرض کرد خدايا حکمتش چيست که تو را به بهترين اسامي صدا زدم يک بار جواب دادي امّا تا گفتم اي خداي گنهکاران سه مرتبه جواب دادي؟ خداوند فرمود اي موسي عارفان به معرفت خود و نيکوکاران به کار نيک خود و مطيعان به اطاعت خود اعتماد دارند امّا گنهکاران جز فضل من پاسخ ندارند اگر من هم آنها را از درگاه خود نا اميد کنم به درگاه چه کسي پناهنده شوند. برادر عزيز در اين داستان و روايت کوتاه جلوه هاي زيبايي از توجه خدا به گنهکاران است و اين لطافت و حسن توجه خداي متعال به انسان چه اميد بخش و چه آرامش دهنده و حرکت آفرين است. بالاخره در توبه باز است که هر کس واقعا توبه کند خداوند نه تنها توبه او را قبول مي فرمايد و گناهش را مي بخشد بلکه تا جايي که خداوند مي فرمايد اولئک يبدل الله سيئائهم حسنات آنان کساني اند که خداوند جاي سيئات شان حسنات مي فرستد لطف از اين بالاتر و ارزنده تر از کريمي غير خدا سراغ داريم؟ و شما مي توانيد داستان هزاران انسان گناهکار را در کتب مختلف مطالعه کنيد که در سايه توبه راستين نه تنها خداوند توبه آنها را قبول کرده بلکه آن ها را به درجات بالاي علمي و عرفاني هم نائل ساخته است و اين وعده اي است از خداي متعال به بندگان که گذشته خود و عملکرد خود را پيراسته کنند همه ما ممکن است در اثر غفلت و بي توجهي مرتکب گناه شويم و از امر و رضاي خالق خويش خارج شويم راه واقعي و عاقلانه اين است که آن سياهي گناه را با آب زلال توبه شستشو دهيم. با توجه به مطالب بالا جنابعالي به چند نکته مهم توجه جدي نمائيد که مي تواند شما را بر غلبه مشکلي که بيان کرده ايد ياري دهد. ياد خدا: خيلي مهم است چه ذکر زباني باشد مثل ذکر لا اله الا الله يا لا حول و لا قوة الا بالله العلي العظيم... . و چه ذکر عملي باشد مثل عبادات و کارهاي نيک و چه ذکر قلبي که انسان در هر حالي متوجه نظارت و حضور خدا باشد بديهي است نماز يکي از مهم ترين اعمالي است که در آن انسان تماما به ياد خداست نماز ستون دين است، زينت صورت، نورانيت قلب، آرامش بدن، رفيق انسان در قبر، موجب نزول رحمت الهي، روشني آسمان، سنگيني ميزان عمل، خوشنودي پروردگار و پاداش بهشت و مانع از رفتن به جهنم است. پيامبران و ائمه اطهار و انسان هاي صالح در مشکلات زندگي فردي يا اجتماعي به نماز پناه مي بردند چه بهتر که انسان هايي مثل ما هم در مشکلات به نماز پناه ببريم و يکي از آن مشکلات مهم ما انسان هاي ضعيف ارتکاب به گناه است که لازم است از نماز استعانت بجوئيم چنان که خداوند متعال مي فرمايد: وَاسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ.... از نماز و روزه براي، خود ياري بجوئيد بي ترديد يکي از راه هاي ترک گناه نماز است با تأسف جناب عالي مهمترين ابزار ترک گناهي که مرتکب شده اي و ناراحت گرديده اي را کنار گذاشته ايد و خود را به اصطلاح در مقابل شيطان و نفس اماره خلع سلاح کرده ايد پس ضرروي است اين اشتباه را با پناه بردن به نماز در هر حالي در آينده جبران نمائيد آن وقت که نماز را با شرايط کامل مي خوانيد و با عشق و محبت به جاي مي آوريد ديگر رغبتي به گناه در شما به وجود نخواهد آمد چرا که خداوند متعال فرموده اند: ...إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَي عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکرِ... گناه براي انسان عذاب وجدان فراهم مي کند و نوعي احساس شرمندگي را در پيشگاه خداي خود در درون ايجاد مي کند و اين آتش ندامت شادابي و نشاط را از انسان مي گيرد از آنجائي که ما انسان ها جايز الخطا هستيم و در معرض طوفان غرايز مختلف هستيم گاهي توجه داريم و گاهي غافل مي شويم خداوند متعال لطف خود را به کمال رسانيده و براي ما راه نجات بخش توبه را باز گذاشته توجه داشته باشيد گناهي که به دليل نا اميدي از مغفرت خدا انجام بگيرد اين بسيار نزد خداوند مبغوض است يعني انسان گناهي انجام دهد گناهي ديگر را در اثر نا اميدي از آمرزش يا ناراحتي مرتکب شود بايد توجه داشته باشيد که گناه را با گناه نمي شويند بلکه با عبادت خالصانه و با توجه و صدق نيت و کسب معرفت مي توان ريشه هاي گناه را خشکاند توبه نعمت بزرگ خدا بر مؤمنين است و آن رحمت رحيميه اي است که اميد، نشاط، و پويايي را براي هميشه به روي انسان هاي طالب حقيقت و سالکان حقيقي باز کرده است خداوند متعال مي فرمايد اي بندگانم که به خود ستم کرده ايد از رحمت خداوند نااميد نشويد خداوند همه گناهان را مي آمرزد او غفور و مهربان است. برادر عزيزمان هر چند گناه نکردن آسان تر از توبه است ولي اگر کسي گناهي انجام داد نبايستي خود را به مهلکه ديگر بيندازد به عبارتي از چاله به در آيد و به چاه بيفتد هر گناهي توبه خاص دارد که خداوند او را مي آمرزد پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمود توبه کننده از گناه مانند کسي است که گناهي ندارد. و نيز فرمودند هيچ چيز نزد خدا محبوب تر از مرد و زن توبه کار نيست. پس اگر خداوند توبه پذير است چرا نا اميدي؟ و چرا ترک نماز و قهر با خدا؟ قرآن مي فرمايد: إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ؛ «خداوند توبه کنندگان را دوست دارد». و چون توبه نوعي شستشوي باطن از آلودگي گناه است خداوند مي فرمايد: ...وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ 3. به وسوسه هاي شيطان و به راه هاي نفوذ شيطان دقت بيشتر کنيد شيطان دشمن بزرگ خدا و انسان است و از ويژگي هايي بهره مند است اولا در هر زمان و مکان بر ما ممکن است تسلط پيدا کرده و وسوسه کند و ثانيا از ديد ما پنهان است. دشمني است بزرگ و بسيار مکار و قوي توجه به اين ويژگي ها مي طلبد که ما انسان ها بايد هميشه مراقبت از خود را در مقابل آن دقيق تر بنمائيم از اين روست که خداوند متعال در آيات مختلف نسبت به دشمني او به انسان تذکرات لازم را به ما داده است. به شما برادر عزيزمان عرض مي کنيم شما از انجام گناهي ناراحت بوديد ولي شيطان شما را به يک وادي خطرناک ديگر هم سوق داد و آن نا اميدي از رحمت الهي ترک نماز و ارتکاب گناهان متعدد بود که يأس و نا اميدي در دل شما انداخت و وعده توبه در آينده داد و اين از شگردهاي فريبکارانه مهم شيطان است. و چنان که خودتان همان کمي توجه کنيد پي خواهيد برد شما مرتکب همان چيزي شديد که نمي خواستيد و آن انجام گناهان ديگر بود لازم است مراقب دسيسه هاي شيطان هم باشيد. 4. انسان قابليت امتحان دارد إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاکرًا وَإِمَّا کفُورًا راه هاي هدايت بيان شده يا شاکر مي شويد و يا ناسپاس و در عين حالي که خليفه الله است. و مسجود ملائکه و بار مسئوليت و امانت الهي را بدوش کشد در عين حال صفت هاي منفي هم دارد از جمله عجول بودن Q}...وَکانَ الإِنسَانُ عَجُولاً Q} يعني صبوري و حوصله در کارهاي خود به خرج نمي دهد توجه به صلاح و فساد امور خود دقيقا ندارد. انسان با ضعف هاي بزرگي که دارد بايد براي طي مسير بندگي برنامه اي داشته و براي تربيت نفس خود حوصله به خرج دهيد و به مراحل و ارکان آن برنامه عنايت بيشتري کند و ما کليات برنامه اي که براي انسان لازم است را به اختصار بيان مي کنيم: 1ـ4. عزم: انسان بايد عزم و اراده جدي براي خود سازي کند به درون خود نظاره کند و جهت و تمايلات دروني خود را بررسي کند ببيند آهنگ کجار را دارد و راه به کجا مي پويد؟ اگر قصد خود سازي دارد بايد جهت دل را خدايي کند و هيچ هدف و مقصودي را در عرض آن قرار ندهد و نفس خود را از طفره رفتن و کسالت با جديت باز دارد با دو قبله در ره معبود نتوان زد قدم يا رضاي دوست بايد يا هواي خويشتن 2ـ4. دقت در انجام وظايفي که خداوند به عهده انسان گذاشته است در قالب انجام برخي کارها و ترک برخي ديگر از کارها. و بداند اينهاست که مايه تقرب انسان به خالق است عبادات و پيروي نکردن از هواي نفس و شيطان، آن وظيفه و عهد الهي است که اگر انسان در اين آزمايش الهي موفق بدر آيد در واقع به مقام انسانيت رسيده و شايستگي جانشيني خدا و دريافت پاداش هاي الهي را پيدا مي کند که نه چشمي ديده و نه گوشي شنيده و نه به ذهن کسي خطور مي کند. 3ـ4. خودشناسي: هر کس بايد استعدادها و قابليت ها و توانمندي هاي خود را به خوبي باز شناسد نه کم کاري کند که به جايگاه مطلوب خود نرسد ونه بارگران برخود نهد و در افقِ فوقِ طاقت خود قدم بردارد که باز منتهي به شکست او شود بلکه از استعدادهاي بالقوه خود با داشتن برنامه اي جامع و با جديّت حرکت را آغاز کند و پايان امور را به خدا واگذار کند که اوست قبول کننده و حاکم و پاداش دهنده. 4ـ4. تدريج و تمرين: اهداف معنوي و کمالي انسان از ابتدا تا انتها به صورت تدريجي و مرحله به مرحله حاصل مي شود بايد انسان از حداقل شروع کند ولي در انديشه توجه به افق هاي دور دست داشته باشد براي مثال اگر از اول خواندن نماز شب سخت است بنا داشته باشد فقط يک رکعت وتر را بخواند اگر حال و نشاط و جذابيتي در خود احساس کرد 2 رکعت شفع هم بدان اضافه کند و بعد بقيه را. يا در مسائل اخلاقي تدريجا دروغ،غيبت،کنترل چشم و گوش و زبان و... را در مدت زمان خاص و لازم ترک کند. 5ـ4. توسل به ائمه اطهار يکي از مهم ترين ارکان موفقيت در زندگي و سير و سلوک است ائمه اطهار واسطه فيض الهي اند و آن بزرگواران اسباب مهمي اند که خداوند بر انسان ها قرار داده تا به مراد خويش برسند همچنان که در ساير شئون زندگي نياز به اسباب و مسببات است براي حيات معنوي و اخلاقي هم سبب لازم است. حتي مثلا استجابت دعا به اين اسباب ربط شده است در روايتي که شيعه و سني نقل کرده اند حديثي آمده که کل دعاء محجوب حتي يصلي علي محمد و آل محمد هر دعايي محجوب است تا اين که بر محمد و آل محمد درود فرستاده شود بنابراين توجه به ائمه معصومين موجب تقرب به خدا و بهره مندي از فيوضات الهي است. حکمت توسل به ائمه اطهار اين است که وجود اينها عالي ترين و تابناک ترين جلوه ظهور حضرت حق است چرا که انسان کامل آئين تمام نماي اسماء و صفات حضرت حق و جلوه گاه و مظهر جلال و جمال خداست توسل به انسان کامل در حقيقت توجه به جلال و جمال خدا و توسل به چشمه فيض اوست و اين همان مصداق و مفهوم سخن خداي متعال است که فرموده اند يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ... اي مؤمنان تقوا داشته باشيد و به سوي او وسيله تحصيل کنيد. 6ـ4. اسوه گزيني: خداي متعال در قرآن اسوه هايي را معرفي مي کنيد زيرا اين اسوه ها در شکل گيري شخصيت ديگران و تأثير پذيري آن ها بسيار مؤثر است و يکي از راه هاي تربيت انسان انتخاب اسوه و الگو است يا همان استاد راه. آشنايي با سيره پيامبراکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه اطهار، خواندن قصه هاي انبياء در قرآن و خواندن قصه هاي زندگي علماي رباني يکي از آسان ترين و مطمئن ترين روش هاي تربيت نفس و يافتن طريق صحيح زندگي است و در زمان حاضر ارتباط با عالمان انديشمند و رباني که پيش تر در مسير کمال انساني خويش قدم برداشته اند و تجارب اندوخته اند کار را بر ما سهل و آسان و خطاهاي عملي ما را به حداقل خواهد رساند و امام سجاد ـ عليه السلام ـ فرموده اند که: هلک من ليس له حکيم يرشده؛ يعني کسي که استادي براي راهنمايي نداشته باشد هلاک مي شود. 7ـ4. سه اصل مشارطه، مراقبه و محاسبه در زندگي انسان بسيار مهم اند و هر انساني با اين سه رکن پيوسته بايد با خداي خويش در ارتباط باشد تا به مرور ملکه او شوند. مشارطه آن است که در اول روز با خود شرط کند بر خلاف فرموده خداوند تبارک وتعالي رفتار نکند و اين را تصميم داشته باشد و معلوم است يک روز خلاف نکردن امري است خيلي سهل که انسان مي تواند به آساني از عهده آن بر آيد اگر چه ممکن است شيطان ملعون اين کار را بزرگ نمايش دهد ولي بايد هر روز بدان اراده و تصميم ادامه بدهد پس از مشارطه بايد وارد مراقبت شود يعني در تمام مدت شرط متوجه عمل باشد و اگر احيانا در دل افتاد که امري خلاف امر خدا مرتکب شود بداند که اين از شيطان است که مي خواهد انسان را از شرطي که کرده باز دارد پس نعمت هاي خدا را بياد آورد که خداوند صحت و امنيت مرحمت فرموده که تا ابد اگر خدمت او کنيم از عهده يکي هم بر نمي آيم پس بدانيم سزاوار نيست نسبت به شرط کوچکي که با خدا داشته ايم بي وفايي کنيم بايد اين مراقبت در هر حالي ادامه پيدا کند چه در سفر چه در تحصيل چه در تفريحات و... . و شب که فرا رسيد نوبت به اصل سوم که محاسبه است که انسان از نفس خويش حساب بکشد که آيا شرطي که با خدا داشته به جا آورده به ولي نعمت خود خيانت کرده؟ اگر درست وفا کرده شکر خدا کند و توفيق بيشتر از خدا طلب کند و اگر جايي ضعف داشته از خدا توفيق اصلاح آنها را بخواهد که خداي متعال حتماً او را راهنمايي خواهد کرد. امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد از شيعيان ما نيست کسي که يک بار در روز به حساب اعمال خود رسيدگي نکند. در پايان بايد بگوئيم گناه هر چه باشد نبايد احساس بي ارزشي و نا اميدي به انسان بدهد بله گناه ناراحتي و عذاب وجدان دارد لکن به مفهوم پايان فرصت ها و انتهاي راه و نابودي نيست بلکه کسي که از صميم دل رجوع مي کند و تصميم بر جبران لغزش خود دارد محبوب خدا هم مي شود ...إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ... و امام باقر ـ عليه السلام ـ فرموده اند توبه کننده مانند کسي است که اصلا گناه نکرده است. اميد است که با استعانت از خدا و تکيه بر اعمال صالح و نيت خالصانه راه سعادت را همچنان بپيمائيد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه