شبهه پیرامون ارزش مادی انگشتر حضرت علی (ع) و جواب آن؟

در جواب از سوال شما توجه به چند نکته ضروری است: اول: بنابر اخبار بسیار زیادی که از منابع تاریخی و روایی شیعه و سنی نقل شده، آیه ولایت فقط درباره امیر المومنین علی علیه السلام نازل شده است. به طور مثال ثعلبی، ماوردی، قشیری، قزوینی، رازی، نیشابوری، فلکی و طبری در تفاسیر خود آن را ذکر کرده اند. همچنین محب الدین طبرى در ذخائر العقبى صفحه 88 و علامه قاضى شوکانى در تفسیر فتح الغدیر جلد دوم صفحه 50 و در جامع الاصول جلد نهم صفحه 478 و در اسباب النزول واحدى صفحه 148 و در لباب النقول سیوطى صفحه 90 و در تذکرة سبط بن جوزى صفحه 18 و در نور الابصار شبلنجى صفحه 105 و در تفسیر طبرى صفحه 165 و در کتاب الکافى الشاف ابن حجر عسقلانى صفحه 56 و در مفاتیح الغیب رازى جلد سوم صفحه 431 و در تفسیر در المنصور جلد 2 صفحه 393 و در کتاب کنز العمال جلد 6 صفحه 391 و مسند ابن مردویه و مسند ابن الشیخ و علاوه بر اینها در صحیح نسائى و کتاب الجمع بین الصحاح السته و کتابهاى متعدد دیگرى این احادیث آمده است. جالب اینجاست که بعد از این واقعه عمر نیز چندین بار این عمل را انجام داد؛ تا در مورد او آیه ای نازل شود. اما به گفته خودش آیه ای نازل نشد. در روایتی از اهل سنت به نقل از عمر آمده است که: به خدا قسم! من چهل انگشتر را در حال رکوع صدقه دادم، تا چیزی که درباره علی علیه السلام نازل شد، درباره من هم نازل شود، امّا چیزی نیامد!!.( طیبات، ص 12.)دوم: بنابر نقل بعضی از منابع، انگشتری که امام علی (ع) به فقیر داد ، بسیار گرانقیمت بوده است . در بعضی از کتب ، مانند تفسیر برهان (ج2 ص 326 ) آمده :نگینِ این انگشتر ، پنج مثقال از یاقوتِ سرخ بود ، و قیمتِ آن معادلِ مالیاتِ شام بوده است!! .وی همچنین به نقل از کتاب سرالعالمین غزالی می نویسد که این انگشتر در اصل از آنِ حضرت سلیمان بن داوود بوده است.(همان)در جواب از اینگونه نقل ها باید گفت:اولا مبالغه هایى که در باره قیمت آن انگشتر کرده اند بکلى بى اساس است و هیچگونه دلیل قابل قبولى بر گرانقیمت بودن آن انگشتر نداریم و اینکه در روایت ضعیفى قیمت آن معادل خراج شام ذکر شده به افسانه شبیه تر است تا واقعیت و شاید براى بى ارزش نشان دادن اصل مساله جعل شده است، و در روایات صحیح و معتبر که در زمینه شان نزول آیه ذکر کرده اند اثرى از این افسانه نیست، بنا بر این نمى توان یک واقعیت تاریخى را با اینگونه سخنان پرده پوشى کرد) . تفسیر نمونه، ج 4، ص: 424)شهید مطهری نیز در مجموعه بحثهای اصول عقائد بخش عدل الهی ص 301 می فرماید: مثلا درباره انگشتری که امیرالمؤمنین علی ( ع ) در حال رکوع به فقیر دادند و آیه درباره اش نازل گشت گفته اند ارزش آن معادل خراج سوریه و شامات بوده است ، و برای اینکه مردم باور کنند ، شکل روایت به آن داده اند . به نظر اینان شگفت بوده است که درباره انفاق یک انگشتر حقیر ، آیه ای عظیم از قرآن نازل شود ، و چون نتوانسته اند این معنی را باور کنند افسانه سازی کرده بهای مادی آن را بالا برده اند ، فکر نکرده اند انگشتری که معادل خراج سوریه و شام باشد ، در مدینه فقیر و بیچاره ، زینت بخش دست علی (ع) نخواهد بود . فرضا چنین انگشتری در دست علی (ع) می بود او آن را به یک گدا نمی داد بلکه با چنان انگشتری مدینه را آباد می کرد و همه بینوایان شهر را نجات می داد . عقل افسانه سازان درک نکرده است که عمل بزرگ در نزد خدا حسابی غیر از حسابهای مادی دارد ، گویی ایشان پنداشته اند که گرانقیمت بودن انگشتر چشم خدا را - معاذ الله - خیره کرده و او را وادار به تحسین کرده است که آفرین به علی ، چه کار بزرگی انجام داد! حضرت آیت‌الله مظاهری نیز در اینباره می فرماید: انگشتر امیرالمؤمنین علی(ع) بر خلاف برخی جعلیّات، از ارزش مادی قابل توجّهی برخوردار نبوده است، زیرا آن حضرت اسوۀ زهد و ساده‌زیستی بوده‌اند. اما امیرالمؤمنین به خاطر آنکه فقیری مأیوس از خانۀ خدا خارج نشود، در رکوع، انگشتر کم‌ارزش خود را صدقه دادند و چون عمل آن حضرت رنگ خلوص داشت، به اندازه‌ای ارزش یافت که موجب نزول آیۀ ولایت شد؛ آیه‌ای که ارزش آن نه فقط از دنیا، بلکه از عالم ملکوت و بهشت و هر چه در آن است، بالاتر است. (به نقل از پایگاه اطلاع رسانی ایشان؛http://www.almazaheri.com)ثانیا: از سوی دیگر چنین نسبتی به امام علی (ع) هرگز روا نیست ، زیرا آن حضرت در پوشاک و مسکن و غذا و سایر شئوناتِ زندگی بسیار ساده می زیست ، او در یکی از گفتارش می فرماید : « فَوَ اللهِ ما کَنَزتُ مِن دُنیاکُم تِبراً وَ لا اِدَّخَرتُ مِن غَنائِمِها وَفراً وَ لا اَعدَدتُ لِبالیِ ثَوبِی طِمراً وَ لا حُزتُ مِن اَرضِها شِبراً وَ لا اَخَذتُ مِنهُ اِلاّ کَقُوتِ اتانِ دَبِرَهٍ » (سوگند به خدا من از دنیایِ شما طلا و نقره نیندوخته ام و از غنائم و ثروتهای آن ، مالی ذخیره نکرده ام و برای لباس کهنه ام بدلی تهیه ننموده ام و از زمینِ آن حتّی یک وجب ، در اختیار نگرفته ام ، و از این دنیا ، بیش از خوراک مختصر و ناچیزی بر نگرفته ام ) حال چگونه ممکن است که چنین انگشتری با چنین قیمتی نزد آنحضرت بوده باشد.ثالثا: تنها یک نقل در این زمینه است و آنهم از تفسیر برهان است که روایت نقل شده در آن هم « مُرسَله » است یعنی همة راویان آن پشت سر هم ، ذکر نشده است و ضعیف و بی اعتبار خواهد بود ، احتمال زیاد دارد که دستهای مرموز و مزدور عصر معاویه ، برای بی ارزش جلوه دادنِ ولایت امام علی (ع) که در آیة فوق آمده ، چنین حدیثهایی را جعل کرده باشند .رابعا: بر فرض اینکه ، این انگشتر گرانقیمت بود و به قول شاعر : برو ای گدای مسکین در خانة علی زن که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را در همان منبع آمده : این انگشتر در انگشتِ یکی از مشرکان به نام « مروان بن طوق » بوده ، امام علی (ع) هنگامی که در جنگ بر او پیروز شد و او را به هلاکت رساند ، انگشتر او را به عنوانِ غنائمِ جنگی از دستِ او برون آورد و به حضور رسول خدا (ص) آورد . پیامبر (ص) دستور داد تا علی (ع) در میانِ غنائم آن انگشتر را برایِ خود بردارد ،(تفسیر البرهان، ج2، ص 327) با توجه به اینکه پیامبر (ص) می دانست اگر علی (ع) آن انگشتر را بردارد ، به عنوان امین ، آن را نگهداری می کند ، تا در فرصتِ مناسبی در راستای تأمینِ نیازِ نیازمندان ، به مصرف برساند ، بنابراین حضرت علی (ع) آن انگشتر را نخریده بود ؛ وانگهی شاید چند روز بیشتر در نزدش نبود که به محض شنیدنِ صدای نیازمند، آن را به او داد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه