مردم کجا با امام رضا(ع) براي ولايتعهدي بيعت کردند؟

مأمون پس از آن كه در روز دوشنبه هفتم ماه رمضان سال 201 هـ ق در «مرو» وليعهدى را بر امام رضا-عليه السلام- تحميل كرد و عهدنامه ولايت‌عهدى امام-عليه السلام- را امضاء نمود به «فضل بن سهل» دستور داد مجلس باشكوهى كه مركب از رجال دولت و اعيان و اشراف ملت و امراء و وزراء و درباريان و فرماندهان و سپاهيان و علماء و نويسندگان و شعراء و خطباء باشد، تشكيل دهد و براى اجراى تشريفات بيعت در يك روز معيّن در دربار خلافت حاضر شوند و «لباس سياه» را كه شعار «بنى عباس» در آن روز بود به لباس «سبز» كه شعار «علوييّن» است، تبديل كنند[1] و پرچم سبز برافرازند. روز دهم رمضان تمام طبقات مردم با لباس سبز در دربار «مأمون» حاضر شدند و نظاميان در محل مخصوص خود صف آرائى كردند و ساير مدعوّين در جايگاه هاى خود قرار گرفتند. سپس حضرت رضا-عليه السلام- به همراه مأمون وارد مجلس شدند و حضرت، لباس سبز تن كرده و شمشيرى حمايل نموده بودند، مأمون در صدر مجلس نشست و حضرت را نيز در جايگاهى كه از قبل ترتيب داده بودند و در پهلوى جايگاه مأمون بود و پرچم هاى سبز در بالاى آن جايگاه در اهتزاز بودند، جاى داد و دستور داد كيسه هاى طلا و نقره كه اسم مبارك حضرت رضا-عليه السلام- هم در آن سكّه ها زده شده بود آوردند. پس از آن مأمون بر محل بلندى رفت و گفت: اى مردم، اين على بن موسى الرضا-عليه السلام- است كه وليعهد من است بر همه شما واجب است كه با او بيعت كنيد و تبريك بگوئيد، اولين كسى كه دست بيعت در دست امام گذاشت، خود مأمون بود و بعد به فرزند خود «عباس» دستور داد تا با آن حضرت بيعت كند و بعد از او «فضل بن سهل» وزير اعظم «يحيى بن أكثم» مفتى اعظم دستگاه خلافت و «عبدالله بن طاهر» ذواليمينين فرمانده سپاه، بعد عموم اشراف و رجال بنى عباس كه حاضر بودند حضور امام رضا-عليه السلام- رسيده، تبريك گفته و بيعت نمودند. آن گاه كيسه هاى اشرفى را پيش آوردند و شاعران و سخنوران برخاسته و هر كدام در فضيلت حضرت رضا-عليه السلام- و ولايت‌عهدى او سخن ها گفته و شعرها سرودند.[2] مرحوم «صدوق» از «بيهقى» روايت نموده وقتى كه با حضرت رضا به ولايت‌عهدى بيعت شد مردم به اطراف او پروانه وار گرد آمده و او را شادباش و مبارك باد گفتند.[3] امام-عليه السلام- به جانب آن ها اشاره كرد، همگى ساكت شدند سپس مضمون مطالبى را كه پشت ورق عهدنامه مرقوم فرموده بود، براى مردم بيان داشت. اينك به بعضى از نكات برجسته آن مطالب كه حضرت در پشت ورقه عهدنامه نوشته بود اشاره مى كنيم:«امام رضا-عليه السلام- در اين فراز از سخنانش از مظالم گذشته نسبت به اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله) ياد كرده است كه با توجه به انعكاس اين مطلب در چنين عهدنامه اى رسمى و تاريخى يك اقرار ضمنى از دستگاه خلافت در مورد اين ستمگرى ها در گذشته و محكوم كردن آن ها به حساب مى آيد و اشاره به اين است كه چگونه زمامداران و عمال حكومت هاى گذشته، موجبات سلب امنيّت و اتلاف نفوس و ايجاد محدوديتها و محروميتها در مورد دوستداران اهل بيت و امامان معصوم(ع) را فراهم آورده اند.[4] سپس مأمون از حضرت رضا-عليه السلام- خواست تا براى مردم خطبه اى بخواند. حضرت حمد و ثناى پروردگار را به جا آورده و آن گاه فرمود: (انّ لنا عليكم حقا برسول اللّه و لكم عليناً حقاً به فاذا انتم اديتم الينا ذلك وجب الحق لكم)[5] از براى ما بر شما به واسطه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) حقى است و نيز به واسطه آن حضرت بر شما نيز بر ما حقى است پس هرگاه شما حق ما را ادا كرديد، بر ما نيز مراعات حق شما لازم است.خلاصه: مراسم بيعت همزمان با جشن ولايتعهدى «امام رضا(عليه السلام)» كه از جانب «مأمون» ترتيب داده شده بود در همان مجلس مأمون صورت گرفت و مأمون گرچه خواست براى بقاى حكومت خود عوام فريبى كند ولى امام رضا-عليه السلام- از اين موقعيت استفاده كرده، حقايقى را براى مردم و براى قضاوت تاريخ بيان كرده است.اين رويداد در رمضان سال 201 هـ ق در مرو مركز حكومت مأمون واقع شد. و لازم به ذكر است مرو در آن زمان بزرگترين و مهم ترين پايتخت حكومت اسلامى بوده است.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. . سيرى در تاريخ تشيّع؛نويسنده: داود الهامى.2.ترجمه ارشاد، ج 2؛نويسنده: ساعدي خراساني.3. منتهى الآمال، ج 2؛نويسنده: ص 327 (شرح تفصيلى بيعت). .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه