در مورد امتيازاتي که خدا فقط اختصاص به حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ داده اند از خمس و يک پنجم غنايم و تقسيم آن، تا صاحب اختيار و اولي به مومنين بودن؛ علت اين همه امتياز چيست؟ مگر مومنين عقل و دين ندارند که حتي در کوچکترين مسائل پيامبر اکرم اولي و صاحب امتياز هستند؟

براي سهولت سئوال را به دو بخش تقسيم مي کنيم و به طور جداگانه به پاسخ هر يک مي پردازيم.بخش اول : مربوط به امتيازاتي چون خمس و بهره بردن از غنائم و امثال اين موارد. در مورد مقوله خمس بايد گفته شود که البته اين اميتاز مختص به شخص پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ نمي باشد بلکه اهل بيت (ع) ايشان و فرزندان و نسل هاي بعد از ايشان که از اقرباء و خانواده ايشان بودند نيز از اين حق برخوردار مي باشند لذا در جامعه فعلي ما نيز سادات از چنين حقي برخوردار مي باشند.امّا اينکه علت تشريع خمس براي اهل بيت (ع) و فرزندان ايشان چه مي باشد به چند نکته اي که علامه طباطبائي در تفسير الميزان اشاره مي فرمايند بسنده مي کنيم:علامه مي فرمايند: «همانا خداوند خمس را براي اهل بيت قرار داد بخاطر اينکه عوض از صدقاتي باشد که براي ديگران است و همچنين براي اينکه تنزيه و کرامتي از سوي خداوند براي ايشان باشد».[1]صاحب الميزان در جايي ديگر اشاره دارند که: «اخبار از ائمه اهل بيت(ع) متواتر است در اينکه خمس اختصاص به خدا و رسولش و امامان از اهل بيت او و فقيران و مسکينان از اقرباء او دارد؛ از طرفي خمس اختصاص به غنائم ندارد بلکه شامل گنج ها، سود کسب و... نيز مي باشد و همان طوري که در روايات وارد شده است خمس موهبتي است از طرف خداوند متعال براي اهل بيت در مقابل تحريمي که حق تعالي نسبت به زکوات و صدقات براي ايشان آورده است. لذا خداوند متعال اراده تشريع خمس را براي اکرام اهل بيت پيامبر اکرم (ص) و براي ترفيع ايشان نموده است».[2]بخش دوم سئوال: عبارت است از صاحب امر بودن و اولي به تصرف بودن پيامبر اکرم (ص) با توجه به اينکه مؤمنين نيز صاحب عقل مي باشند.از سئوال بر مي آيد که از آوردن قيد «صاحب عقل بودن مؤمنين» مي خواهد برساند که، با توجه به صاحب عقل بودن انسان چه نيازي به اولويت در تصرف مي باشد.معناي اولي به تصرف بودن و صاحب اختيار بودناولويت داشتن پيامبر نسبت به مردم از خودشان بدين معناست که اگر امر دائر شد بين نبي و شخص، بدون شک و ترديد، ترجيح جانب نبي است حتي اگر جايي مخاطراتي براي پيامبر اکرم (ص) رخ دهد مؤمن بايدنفس خودش را فداء کند؛ زيرا رجحان با پيامبر است. هم چنين هرگاه شخص چيزي را براي خودش بخواهد و پيامبر خلاف آن را براي او بطلبد، متعيّن استجابت نبي و اطاعت از او مي باشد. لذا با توجه به آيات و روايات پيامبر اکرم(ص) نسبت به تمام امور ديني و دنيوي بر مردم اولويت در تصرف دارد.[3]حال براي اصل شبهه و پاسخ آن، دو کلام از بزرگان دين را مطرح مي کنيم.آیت الله سبحاني مي فرمايد: «برخي از موارد است که حسن و قبح يا خوبي و بدي کارها را عقل درک مي کند و به تنهايي مي تواند حکم به فساد يا صحت داشته باشد؛ در چنين مواقعي عقل مستقلا حکم مي کند و نيازي به حکم شرع ندارد، گرچه حکم شارع نيز در چنين مواقعي مؤيد حکم عقل است و قطعا خلاف آن نخواهد بود. امّا در خيلي از موارد عقل بشري قاصر از تفکر و نيل به عمق مسائل است لذا در چنين مواردي اين گونه نيست که ما به عقل خودمان تکيه کنيم و حکم شارع را نپذيريم».[4]در چنين مواردي قطعا حکم شارع حاکم است لذا در خيلي از موارد بشر در جهل مرکب است و به زعم خودش درست حرکت مي کند پس اطاعت از پيامبر اکرم(ص) و اولويت داشتن او را نمي توان به صرف اينکه صاحب عقل هستيم منتفي کرد.علامه طباطبائی در تفسیر الميزان در پاسخ عده اي که قائلند، عقل در تبعيت انسان از حق کفايت مي کند و نيازي به انبياء و پيامبران نيست، مي فرمايد: «عقلي که انسان را به تبعيت از حق و فضيلت و تقوي بر مي انگيزاند عقل عملي است که حاکم بر حسن و قبح مي باشد نه عقل نظري که مدرک حقايق اشياست و حال آنکه عقل عملي مقدمات حکمش را از احساسات باطني مي گيرد و احساساتي که در ابتداي امر بالفعل مي باشد، احساسات قواي شهوي و غضبي است ولي قواي باطني قدسي در ابتداي امر بالقوه مي باشد، لذا نيازمند به تربيت صالح و هدايت درست دارد تا بتواند قواي قدسي را نيز به کمال برساند. پس بي نياز از تأييد به نبوت الهي نمي باشند».[5]پس صاحب اختيار بودن پيامبر اکرم (ص) منافاتي با صاحب عقل بودن بشر نيست و به معناي تعطيلي عقول نيست تا ايجاد شبهه کند مبني بر اينکه اگر ما صاحب عقل مي باشيم، پس چرا پيامبر اکرم (ص) اولويت در تصرف دارد.از طرفي دلايل زيادي داريم بر اينکه بعث رسل واجب است از جمله اينکه غرض از خلقت که کمال انسان است به طور کامل و وافي استيفاء شود و اين غرض قطعا به صرف عقل نمي تواند به دست آيد. لذا براي تحصيل چنين غرضي نياز به شخصي است که مؤيّد به حکم الهي باشد و داراي عصمت باشد به گونه اي که مصون از هر گونه خطاء باشد تا بتواند زمام جامعه را در دست گيرد. لذا بايد اولويت تصرف شخص معصوم و آگاه به غيب پذيرفته شود، وانگهي همين پذيرش هدايت و صاحب امر بودن يک شخص آگاه و معصوم نيز خودش، حکم مستقل عقلي است و عقل بدان حکم مي کند.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1ـ کشف المراد، علامه حلي.2ـ آموزش عقايد، آیت الله مصباح.3ـ تفسير نمونه، آيت الله مکارم شیرازی. پی نوشتها:[1]. طباطبائي، سيد محمد حسين، الميزان، دار احياء تراث، 1427ق، ج9، ص85.[2]. همان، ص86 ـ 85.[3]. همان، ج16، ص224.[4]. سبحاني، جعفر، محاضرات، قم، موسسه امام صادق(ع)، چاپ هشتم، 1383ش، ص254.[5]. الميزان، همان، ج2، ص126.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه