آیا در برزخ امکان تکامل وجود دارد؟

تکامل انسان در سرای برزخ ممکن است، اما استحاله تکامل در برزخ می‌تواند مستند به یکی از دلایل زیر باشد، که پاسخ صحیح از آن، امکان تکامل را ثابت می‌کند.1. روح انساني ذاتا مجرد است هر چند در مقام فعل نيازمند ماده و بدن است، و پس از در مقام ذات و مقام فعل مجرد می‌شود، مسلم است موجود مجرد نيازي به تکامل ندارد، هر چه خواهد و هر جا خواهد مي تواند. روح ذاتا مجرد است و از عوالم تجرد و در اصل مرغ باغ ملکوت بلکه بالاتر طائر قدسي و از جبروت است، اما بايد دانست که اين روح از آن عالم، به عالم مثال و سپس به عالم دنيا تنزل کرده است، با پشت سر گذاشتن هر منزلي حجابي برداشته است، در نتيجه ارتباط و تعلق به نظام مادي رنگ عقايد و افکار و اعمال خود را برداشته است، براي رسيدن به جايگاه نخست از همين مراحل بايد بگذرد پس روح انساني با مرگ و اصل به حقايق اولي نمي شود، بلکه آماده صعود مي شود. 2. تکامل يعني از قوه به فضيلت رسيدن، تبديل شدن استعدادها به فضيلت ها و اين امر در جايي تصوير دارد که ماده باشد يعني حامل قوه وفعل موجود باشد، و حال آن که روح انساني پس از مرگ جسم مادي راترک مي کند و با جسم لطيف که مادي نيست به حيات خود ادامه مي دهد. استاد حسن زاده ضمن اعتراف به اين مشکل مي فرمايد: تکامل برزخ حق است ولي خالي و مجرد بودن روح انساني از ماده اثبات مسأله را غامض مي سازد. پاسخ:با هبوط روح انساني از عالم مثال به دار دنيا، روح تنزل کرده است و در برگشت نيز با خروج از دار دنيا و ورود به جهان برزخ تعالي حاصل مي شود، و در اثر مکث در آن جا به تعالي روح افزوده مي شود و برزخ سرفصل خاصي با ضوابط تکاملي خاص و مناسب عالم خود است، در تکامل دنياي قوه و فضيلت مادي لازم بود اما در عوالم ديگر چنين نيست. در تنزل روح بحث حجاب ها مطرح است که در هر عالمي حجابي برداشته است و در برگشت به رفع و خلع اين حجاب ها مي پردازد و در صدد کسب صورت اولي خود است زجر و فشاري که در عالم برزخ با بالا رفتن شعور و درک روح همراه است نوعي تکامل است، روشن شدن چهره واقعي روح و زايل شدن تعلقات ، تکامل روح را با جسم لطيف آن در برزخ مي سازند. 3. سبب حرکت و تکامل، تکاليف شرعيه است، پس از مرگ که تکاليف شرعي ساقط مي شود حرکت و تکامل بدون سبب مي ماند پس در برزخ و آخرت تکامل نيست. پاسخ: اولا اگر تکامل شرعي نباشد تکامل مستند به همان تکاليف منتفي مي شود، تکاليف شرعي سبب مطلق تکامل نيست، با رفتن تکاليف شرعي مطلق تکامل منتفي نمي شود، بلکه ممکن است تکامل اسبابي داشته باشد و اين اسباب به تناسب هر جهان فرق مي کند. ثانيا: برزخ که باطن همين دنيا است، تکامل در آنجا نيز در پرتوي اعمالي است که در دنيا انجام داده است، در برزخ طي منازل کسب تکامل در ادامه انجام تکاليف يا ترک آنها در دنيا بوده است. در نتیجه امکان تکامل در برزخ وجود دارد. اما این که آیا تکامل واقع می‌شود و چگونه است، باید به روایات مراجعه کرد. توجه قسمت پایانی این پاسخ ضعیف است. لذا حذف شود بهتر است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه