طبق چه سندی باید فقط بر روی خاک سجده نماییم؟

شیعه معتقد است که در حال نماز باید بر زمین یا آنچه که از آن می‏روید (مشروط به آنکه خوردنی یا پوشیدنی نباشد) سجده کرد؛ و سجده بر غیر این دو در حال اختیار صحیح نیست. در حدیثی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده و اهل سنت نیز آن را نقل کرده‏اند، به این مطلب تصریح شده است که سجده باید بر زمین باشد: « و جعلت لی الأرض مسجدا و طهورا » [i]  زمین، سجدگاه و مایه پاکیزگی برای من گردیده است. سیره مسلمانان در عصر رسول گرامی (ص) سجده بر زمین مسجد بود که از سنگریزه‏ها مفروش شده بود. آنان هنگام گرمی هوا که سجده بر سنگهای داغ مشکل بود، سنگریزه‏ها را به دست می‏گرفتند تا خنک شود و به هنگام نماز بر آن سجده کنند. جابر بن عبد الله انصاری می‏گوید: من نماز ظهر را با پیامبر می‏گزاردم؛ مشتی از سنگریزه در دست گرفته و آنها را دست به دست می‏کردم تا خنک شود و به هنگام نماز بر آن سجده کند. [ii] پیامبر (ص) به یکی از صحابه، که از خاکمال شدن پیشانی دوری جسته بود، دستور داد و فرمود: صورت خود را خاکمال کن . [iii]   همچنین اگر احیانا برخی از افراد برگوشه عمامه خود سجده می‏کردند، پیامبر آن را از زیر پیشانی آنها می‏کشید. [iv] این احادیث، همگی گواه آن است که در عصر رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم، وظیفه ‏مسلمانان ابتدا سجده بر سنگ و خاک بوده و آنان هرگز بر فرش و لباس و گوشه عمامه سجده نمی‏کردند. ولی بعدها وحی الهی به پیامبر (ص) ابلاغ کرد که بر حصیر و بوریا نیز می‏توان سجده کرد، و روایات بسیاری از سجده پیامبر بر حصیر و بوریا حکایت می‏کند. [v] امام صادق علیه السلام می‏فرماید: « السجود لا یجوز إلا علی الأرض أو علی ما أنبتت الأرض إلاما أکل أو لبس » سجده تنها باید بر زمین و آنچه می­رویاند-جز خوردنیها و پوشیدنیها-انجام گیرد. [vi]   البته انس بن مالک می گوید در مواقع عذر، گاهی برخی از صحابه بر لباس خود سجده می‏کردند . [vii] بر این اساس، شیعه‏امامیه پیوسته بدین اصل مقید بوده و صرفاً بر زمین و یا روییدنیهای غیر مأکول و غیر ملبوس آن، مانند حصیر و بوریا، سجده می‏کند؛ و اگر اصرار دارد که حتی الإمکان بر خاک و سنگ یا حصیر و مانند آن سجده کند به پاس این ادله است. به نقل از کتاب منشور عقائد امامیه آیه الله جعفر سبحانی ص271 ، با اندکی تصرف. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه