آیا جهنمیان هم می توانند وارد بهشت شوند یعنی آیا آنها پس از تحمل عذاب خود وارد بهشت می شوند؟

1ـ جهنّم بسته به مرتبه ی وجودی اهل آن به سه قسم کلّی تقسیم می شود که عبارتند از: جهنّم ذات ، جهنّم صفات و جهنّم اعمال. جهنّم ذات برای کسانی است که در مرتبه ی ذاتشان کافرند ؛ مثل ابلیس و ابوجهل و دیگر ائمه کفر که کفر در ذاتشان رخنه کرده است و در عین اینکه به وجود خدا یا حقّانیّت انبیاء و دیگر امور اعتقادی علم دارند به آن کفر می ورزند ؛ « و جَحَدُوا بِها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُم . » (نمل:14) ؛ « فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْکافِرین » (بقره:89)امّا جهنّم صفات برای کسانی است که ذاتشان آلوده به کفر نیست ولی در مرتبه ی صفات و ملکات ، گرفتار کفر و الحاد و شرک می باشند. امّا جهنّم اعمال جایگاه آنانی است که نه در ذات و نه در صفات و ملکات کافر و مشرک نیستند و شرک صفاتی آنها در حدّ ملکه ی راسخه نیست ولی در عمل ، کار مشرکانه انجام داده ، کم یا بیش ، اهل فسق و فجورند. 2ـ عالم آخرت گرچه جای تکامل اختیاری به معنی دنیوی آن نیست ، ولی در آن نیز یک نحوه تکامل وجودی به نحو رجوع از ظاهر به باطن موجود است ؛ که عرفا آن را تجدّد امثال گفته اند. لذا چنین نیست که اهل جهنّم دائماً در یک حال باشند و دچار تحوّل نشوند. با توجّه به آیات و روایات ، دو گروه از اهل جهنّم ( اهل جهنّم اعمال و اهل جهنّم صفات) بعد از مدیدی تحمّل عذاب به ذات و باطن خود بازگشته از جهنّم خلاص می شوند. اهل جهنّم اعمال ابتدا به صفات خود باز می گردند و چون رذائل آنها در حدّ ملکه ی راسخه نیست ، منطقه ی صفات را بهشت می یابند ؛ در این هنگام اعمال خیر دنیایشان ـ هر چند یک عمل خیر باشد ـ جلوه می کند؛ و اینها به بهشت اعمال داخل می شوند . امّا اهل جهنّم صفات ابتدا از دوزخ صفات به ذات خود سفر کرده از دور ، ذات و فطرت الهی خود را ملاقات می کنند ، در این هنگام صفاتشان آب فطرت یافته جهنّم صفاتشان بی فروغ می شود ولی همچنان خاکستر گرم آن به صورت جهنّم اعمال باقی می ماند تا سر آخر آن نیز خاموش گشته شخص خود را در بهشت اعمال می بیند. امّا اهل جهنّم ذات تا ابد در جهنّم ذات خویش معذّبند و خلاصی نخواهند داشت ؛ چرا که تغییر و تبدیل ذات به ذات دیگر و زائل شدن ذات از ذات ، ذاتاً محال است. اینان همان سران کفرند که ذاتشان عین آتش سوزان جهنّم بوده هیزم آن هستند و دیگران نیز به آتش اینان می سوزند. « إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً وَ أُولئِکَ هُمْ وَقُودُ النَّار: کسانى که کافر شدند، ثروتها و فرزندانشان نمى تواند آنان را از(عذابِ) خداوند باز دارد ؛ در حالی که آنان خود ، هیزم آتشند. » (آل عمران:10)لازم به ذکر است که بسیاری از گناهکاران قبل از آنکه قیامت بر پا شود در اثر جهنّم برزخی به اصل خویش برگشته در آخرت اهل بهشت می شوند و حتّی عدّه ای در همان عالم برزخ بعد از برهه ای تحمّل عذاب به بهشت برزخی منتقل می گردند؛ در آخرت نیز میزان ماندگاری افراد در جهنّم بستگی به میزان اعمال و صفات شرک آلود او دارد ؛ و سر آخر در جهنّم نمی ماند مگر افرادی اندک از سران کفر و الحاد که منشاء انحرافات بزرگی بوده و هیچگاه به خود نیامده اند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه