فقیهی که امام زمان برای او نامه نوشت امروز، سالروز بزرگداشت شیخ مفید است، اما شیخ مفید کیست و از نظر علمی، چه جایگاهی دارد؟ امام زمان(عج)، در نامه‌ای شیخ را اینگونه خطاب فرمودند: «این نامه‎ای است به برادر راستگو و درستکار و دوست مخلص ما، کسی که در یاری ما کوتاهی نکرده و وفا را رعایت کرده است».

فقیهی که امام زمان برای او نامه نوشت امروز، سالروز بزرگداشت شیخ مفید است، اما شیخ مفید کیست و از نظر علمی، چه جایگاهی دارد؟ امام زمان(عج)، در نامه‌ای شیخ را اینگونه خطاب فرمودند: «این نامه‎ای است به برادر راستگو و درستکار و دوست مخلص ما، کسی که در یاری ما کوتاهی نکرده و وفا را رعایت کرده است». ابو عبد اللّه محمّد بن محمّد بن نعمان معروف به«شیخ مفید»و«ابن المعلّم»، یکی از فقهای برجسته اواخر قرن چهارم و ابتدای قرن پنجم هجری است. شیخ طوسی در کتاب«فهرست»خود راجع به او می گوید:«محمّد بن محمّد بن نعمان مفید معروف به ابن المعلّم از جمله متکلّمین امامیّه است و ریاست امامیّه در زمان خودش به وی ختم می گشت. او در فقه نیز پیشرو بوده و در کار خود، خوش حافظه، تیزهوش و حاضرجواب بود». (الفهرست، للطوسی، ص 751.( نجاشی نیز ضمن معرّفی شیخ مفید می گوید:«فضل و برتری او در فقه و کلام و روایت، مشهورتر از آن است که به وصف درآید». (رجال، النجاشی، ج 2، ص 723.) علاّمه حلّی نیز او را این طور معرّفی می کند:«محمد بن محمد بن نعمان ملقّب به مفید، و معروف به ابن المعلّم، از بزرگوارترین مشایخ شیعه و رئیس و استاد آنها بوده، و همه علمای بعد از او، از وی استفاده برده اند، و برتری او در فقه و کلام و روایت، مشهورتر از آن است که وصف شود. او اوثق اهل زمان خود و عالم ترین آنها بود». (رجال، العلاّمة الحلّی، ص 741.) شیخ مفید به خاطر مناظراتی که با استادان خود و دانشمندان برجسته از جمله قاضی ابو بکر باقلانی و عبد الجبّار معتزلی داشته است، شهرت فراوان دارد. وی در این مناظرات، شیوه اقناع را به کار می گرفت و از دلائلی بهره می جست که مورد قبول همه بود و نتایج روشن به دست می داد. در خانه خود او مجلسی بر پا می شد که دانشمندان برای مناظره و گفتگوی علمی در آن جا گردد می آمدند.( محمّد مهدی نجف: مجلّه تحقیقات اسلامی، سال دوّم، شماره 2، ص 39.) موقعیّت و عظمت شیخ مفید و تأثیر وجود او در میان شیعیان و اهل تسنّن تا آن جا بود که عضد الدّوله دیلمی، پادشاه بامهابت آل بویه که بر دنیای اسلام حکومت می کرد و خلیفه بغداد بازیچه دست او بود، برای زیارت مفید به خانه اش می رفت و هرگاه بیمار می شد، از وی عیادت می کرد. باید دانست که عضدالدّوله در سال 273 هـ ق درگذشته، و شیخ مفید در آن اوقات، 43 یا 63 ساله بوده است و این خود، نماینده شخصیّت عالی علمی مفید است.( علی دوانی، هزاره شیخ طوسی، ص 8.) البتّه لازم به ذکر است که گرچه شیخ مفید به سبب سلطه آل بویه که حاکمانی شیعه مذهب بودند، با عزّت و احترام در میان آنان می زیست؛ امّا باید گفت:علی رغم همه بزرگی و وجاهت شیخ مفید، حاکمان بغداد برای خاموش کردن فتنه های طائفه ای و مذهبی که بین شیعه و اهل تسنّن در می گرفت، در دو مرحله، شیخ را از بغداد تبعید کردند. شیخ مفید از کسانى بود که با امام زمان(عج) در ارتباط بود و حدود سى نامه براى او نوشته و او را در نامه‎هایش برادر خود خطاب کرده است. نامه‎ای از طرف امام زمان برای شیخ فرستاده شد. امام در آن نامه شیخ را اینگونه خطاب فرمودند: «این نامه‎ای است به برادر راستگو و درستکار و دوست مخلص ما کسی که در یاری ما کوتاهی نکرده و وفا را رعایت کرده است». برگرفته از مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید، شماره 46، رضا محبی مجد .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه