چرا این زیارت را زیارت جامعه کبیره نام نهاده اند؟

مفسران و شارحان 1 زیارت جامعه کبیره در بیان علت نام گذارى این زیارت به زیارت جامعه کبیره دو نکته را یادآورى کرده اند که قابل تأمل و دقیق است : . 1 این زیارت ، زیارتى است که همه ائمه را شامل مى شود یعنى با این زیارت مى توان همه امامان معصوم ( علیهم السلام ) را زیارت کرد که به اعتبار استجماع زیارت شوندگان جامعه گفته مى شود . اگر چه مستلزم ثواب جامع هم مى باشد چون ائمه ( علیهم السلام ) زیارت مى شوند ثواب و اجر زیارت همه ایشان هم نصیب خواهد شد . . 2 این زیارت جامع تمام اوصاف و کمالات امامان ( علیهم السلام ) مى باشد پس جامع بودن این زیارت ناظر به تعدد اوصاف و کمالات و شئوون عالیه زیارت شوندگان در این زیارت است . یعنى اگر انسان بخواهد درس ولایت و امام شناسى بیاموزد باید در زیارت جامعه کبیره اندیشه کند و آموزه هاى بلند آن و معارف ناب آن را با دقت تمام درک کند و در اقیانوس بیکران کرانه آن سیر نماید . که وسعت مفاهیم آن مافوق همه زیارت هاست . البته تعریف اول چه بسا مناسب تر باشد زیرا این زیارت بخشى از اوصاف کمالیه آن بزرگواران است نه همه آنها ، ثانیاً ، زیارت هاى جامعه دیگرى وجود دارد که به گستردگى این زیارت ، دربرگیرنده جامع اوصاف کمالیه اهل بیت ( علیهم السلام ) نیست . بلکه به جهت اینکه با آن زیارت ها نیز همه امامان ( علیهم السلام ) را زیارت مى شوند . نام زیارت جامعه بر آن نهاده شده است . در اصطلاح اهل حدیث به زیارت هایى ، زیارت جامعه اطلاق مى شود که به طور جداگانه از اهل بیت روایت شده و به وسیله آنها تمامى اهل بیت بدون اختصاص به فردى از ایشان ، زیارت مى شوند . به همین سبب مرحوم علامه مجلسى در بحارالانوار 14 زیارت جامعه را گزارش مى کند که در زیارت ائمه وارد شده است و در پایان اشارت مى کند و H « رأیت فى بعض الکتب زیارات جامعه اخرى . . . » E 2 . در برخى کتاب هاى حدیثى زیارت هاى جامعه دیگرى هم دیده ام و تأکید مى کند که 14 مورد از آنها را به تعداد 14 معصوم نقل کرده است که برترین و متقن ترین آنها همین زیارت جامعه کبیره است . H « اوردت فى هذا الکتاب من الجوامع بعدد المعصومین صلوات اللَّه علیهم اجمعین لکن افضلها و اوثقها الثانیه ( زیاره الجامعه الکبیره ) . . . » E . متن و سند زیارات جامعه که از کتاب هاى حدیثى متعدد گردآورى شده است در جلد 99 بحارالانوار از صفحات 114 تا 207 نقل شده است . {J سخن پایانى J} . 1 زیارت جامعه کبیره جلوه اى از امام شناسى و دریچه اى به سرچشمه معرفت امامان است که حاوى مفاهیم و معارف بلندى است که صدور آن از غیرمعصوم محال است و قوت متن ، خود دلیلى بر صدور آن از معصوم ( علیه السلام ) است و حتى به بررسى سندى نیازى ندارد . . 2 سند این زیارت ، سندى حسن است و در اعتبار بدان حجت است اگرچه از حیث سندشناسى محدثان گذشته داراى سندى صحیح است و صدور آن از معصوم یقینى است . . 3 زیارت جامعه کبیره ، بدون هیچ گونه غلو و اغراق است و سازگارى آن با ادبیات قرآن مجید و روایات حتمى ، گویاى آن است که باید در شناخت امامان معصوم تلاش بیشترى کرد . . 4 زیارت عملى مستحب است که فریقین بدان اعتقاد دارند ولى در نگاه شیعه امامیه زیارت جایگاه ویژه اى دارد که بسیارى از آموزه هاى زندگى ساز از آن به دست مى آید و اثرات تربیتى ، اخلاقى ، اجتماعى و سیاسى فراوانى به همراه دارد . . 5 آیات نورانى قرآن مجید و روایات گهربار فراوان وارده از امامان معصوم ( علیهم السلام ) گواه آن است که جایگاه امامان ( علیهم السلام ) بسیار رفیع است و دسترسى به جایگاه آنان و فهم کلامشان مقدور و میسور هر انسانى نیست و به همین علت گروهى از سر جهل و خرافه راه غلو و اغراق پیمودند و بسیارى از سر حسادت و تعصب و جهالت راه انکار فضیلت ها را پیشه کردند . کتابنامه . 1 قرآن مجید . . 2 آداب الصلوه ، حضرت امام خمینى ، تهران : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ، چاپ سوم ، . 3 . 1372 ادب فناى مقربان ، آیه‌اللَّه عبدالله جوادى آملى ، قم : اسراء ، چاپ چهارم ، خرداد . 4 . 85 اصول کافى ، ثقه الاسلام کلینى ، ترجمه و شرح آیه‌اللَّه محمد باقر کوه کمره اى ، تهران : اسوه ، چاپ دوم ، 1372 ه . ش . . 5 الامالى ( شیخ صدوق ) ، ابوجعفر محمدبن على بن الحسین بن بابویه قمى ، نجف : 1975 م . . 6 الانوار اللامعه فى شرح زیاره الجامعه ، آیه‌اللَّه عبدالله شبر ، بیروت : الوفاء ، چاپ اول ، . 7 . 1403 التقیه فى فقه اهل البیت ، تقریرات درس آیه‌اللَّه مسلم داورى ، محمدعلى المعلم ، قم : العلمیه ، چاپ اول ، 1419 ه . ق . 8 التوحید ، ابوجعفر محمدبن على بن الحسین بن بابویه ، ( شیخ صدوق ) ، قم : انتشارات اسلامى جامعه مدرسین . . 9 التهذیب ، شیخ الاطائفه ابى جعفر محمدبن حسن الطوسى ، تصحیح و تحقیق استاد على اکبر غفارى ، تهران : نشر صدوق ، چاپ اول ، . 10 . 1376 الرجال ، ابوالعباس احمدبن على النجاشى ( النجاشى ) ، قم : داورى ، 1398 ه . ق . . 11 الرجال ، تقى الدین الحسن بن على ابن داود حلى ، نجف : الحیدریه ، 1392 ه ، تحقیق ، علامه سید محمد صادق بحر العلوم . . 12 الشموس الطالعه فى شرح زیاره الجامعه ، سید حسین همدانى ، قم : انصاریان ، چاپ اول ، . 13 . 1383 المفردات فى غریب القرآن ، راغب اصفهانى ، مصر ، المیمنیه ، چاپ دوم ، . 14 . 1404 النوار الساطعه فى شرح زیاره الجامعه ، شیخ جوادبن عباس کربلایى ، دار الحدیث . . 15 بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الطهار ، علامه محمد باقر مجلسى ، بیروت : دارأحیاء التراث العربى ، چاپ سوم ، . 16 . 1403 برکات و آداب زیارت حضرات معصومین ( علیهم السلام ) ، عبدالله علوى فاطمى ، دار المعارف الالهیه ، . 17 . 1425 بصائر الدرجات ، الکبرى فى فضائل آل محمد ( صلى الله علیه و آله ) ، محمدبن الحسن الصفار ، تهران : موسسه الاعلمى ، 1404 ق . . 18 پرتوى از زیارت جامعه ، آیه‌اللَّه ناصر مکارم شیرازى ، تهران : دارالکتب الاسلامیه ، چاپ اول ، . 19 . 1382 پژوهشى در تاریخ حدیث شیعه ، مجید معارف ، تهران : مؤسسه فرهنگى هنرى ضریح ، چاپ دوم ، 1376 ش . . 20 تاریخ عمومى حدیث ، مجید معارف ، تهران : کویر ، چاپ دوم ، 1377 ش . . 21 ترجمه المیزان ، علامه سیدمحمدحسین طباطبایى ، ترجمه سیدمحمدباقر موسوى همدانى ، قم : دفتر انتشارات اسلامى ، چاپ اول ، . 22 . 1367 ترجمه نهج البلاغه ، سید جعفر شهیدى ، تهران : انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى ، چاپ چهارم ، . 23 . 1372 ترجمه نهج البلاغه ، محمد مهدى فولادوند ، تهران : انتشارات صائب ، چاپ اول ، . 24 . 1380 تلخیص مقباس الهدایه ، على اکبر غفارى ، تهران : صدوق ، چاپ اول ، 1369 ه . ش ، ( مقباس الهدایه ، عبدالله مامقانى . . 25 تنقیح المقال فى علم الرجال ، عبدالله مامقانى ، نجف : مرتضویه ، نسخه خطى . . 26 توحید و زیارات ، آیه‌اللَّه سید حسن طاهرى خرم آبادى ، قم : بوستان کتاب ، چاپ اول ، . 27 . 1385 جلوه هاى لاهوتى ، محمدباقر تحریرى ، قم : دارالمعارف ، چاپ اول ، 1384 ش . . 28 خلاصه الاقوال ، علامه حلى ( یوسف بن مطهر ) قم : منشورات رضى ، 1402 ه . ق . . 29 دیوان حافظ شیرازى ، بر اساس نسخه علامه قزوینى ، تهران : شرکت چاپ و نشر ، . 30 . 1380 روضه المتقین فى شرح من لایحضره الفقیه ، محمدتقى مجلسى ، تحقیق : على پناه اشتهاردى ، قم : بنیاد فرهنگ اسلامى ، چاپ دوم ، 1410 ه . ق . . 31 سیماى ائمه در شرح زیارت جامعه کبیره ، على نظامى همدانى ، قم : نشر مرتضى ، چاپ اول ، 1378 ش . . 32 شرح زیارت جامعه ، شیخ احمد ین الدین الاحسائى ، بیروت : دار مفید ، چاپ اول ، . 33 . 1420 شرح زیارت جامعه کبیره ، فخر المحققین شیرازى ( آیه‌اللَّه محمدهادى شیخ الاسلامى ) مشهد : فدک ، چاپ دوم ، 1417 ه . ق . . 34 شرح زیارت جامعه کبیره ، سید محمد تقى نقوى ، تهران : مؤسسه نشر صادق ، چاپ اول ، . 35 . 1378 شمیم ولایت ، عبدالله جوادى آملى ، قم : مرکز نشر اسرا ، چاپ اول . 36 . 1382 عرفان عملى در اسلام ، سید یحیى یثربى ، قم : دفتر نشر معارف ، چاپ دوم ، . 37 . 1384 علم الحدیث و درایه الحدیث ، کاظم مدیر شانه چى ، قم : انتشارات اسلامى جامعه مدرسین ، 1362 ه . . 38 عیون أخبار الرضا ، ( محمدبن على بن الحسین ) شیخ صدوق ، تصحیح و ترجمه استاد على اکبر غفارى ، تهران : نشر صدوق ، چاپ اول . . 39 غالیان ، کاوشى در جریان ها و برآیندها ، نعمت الله صفرى فروشانى ، مشهد : آستان قدس رضوى ، چاپ اول ، . 40 . 1378 فلسفه زیارت ( شرح و تحقیق زیارت القبور فخر رازى ) ، شرح و تحقیق احمد عابدى ، بنیاد نهج البلاغه ، قم : زائر ، چاپ اول ، . 41 . 1376 فى رحاب الزیاره الجامعه الکبیره ، سید صدرالدین قبانچى ، نجف : احیاء التراث الشیعى ، چاپ اول ، 1427 ه . ق . . 42 کامل الزیارات ، ابوالقاسم جعفربن محمدبن قولویه قمى ، تصحیح استاد على اکبر غفارى ، تهران : نشر صدوق ، چاپ اول ، . 43 . 1375 کمال الدین و تمام النعمه ، ابوجعفر محمدبن على الصدوق ، ( شیخ صدوق ) با تصحیح استاد على اکبر غفارى ، قم : دفتر انتشارات اسلامى ، 1405 ق . . 44 مثنوى معنوى ، جلال الدین محمد بلخى ، تهران : علمى ، چاپ ششم ، . 45 . 1374 مجمع البیان ، ابوعلى الفضل بن الحسن الطبرسى ، بیروت : موسسه الاعلمى للمطبوعات ، چاپ اول ، 1415 ق . . 46 مستدرک نهج البلاغه ، هادى کاشف الغطاء ، بیروت : مکتبه الاندلس ، بى تا . . 47 مصباح الهدایه ، حضرت امام خمینى ، تهران : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى ( ره ) . . 48 معجم رجال الحدیث ، آیه‌اللَّه سید ابوالقاسم خویى ، بیروت : دارالزهرا ، چاپ سوم ، . 49 . 1403 معجم مقاییس اللغه ، أحمد ابن فارس ، قم : دفتر تبلیغات اسلامى ، . 50 . 1404 مفاتیح الجنان ، شیخ عباس قمى ، تهران : هاد ، چاپ اول ، . 51 . 1375 مقامات اولیاء ، سید مجتبى حسینى ، تهران : کتاب نیستان ، چاپ اول ، . 52 . 1379 من لایحضره الفقیه ، شیخ صدوق ( محمدبن على بن الحسین بن بابویه ) ، تصحیح : استاد على اکبر غفارى ، قم : انتشارات اسلامى جامعه مدرسین ، چاپ دوم ، 1404 ق . . 53 نجم الثاقب ، میزرا حسین نورى ، قم : جمکران ، چاپ دوم ، 1412 ه . ق . 54 نهج البلاغه ( تصنیف نهج البلاغه ) ، لبیب بیضون ، قم : دفتر نشر تبلیغات اسلامى . 55 وسائل الشیعه ، شیخ محمدبن حسن الحر العاملى ، بیروت : دار احیاء التراث العربى ، چاپ ششم ، . 1412 ( 1 ) شرح زیارت جامعه کبیره ، سیدمحمدتقى نقوى ، ص 18 سیماى ائمه در شرح زیارت جامعه کبیره ، على نظامى همدانى ، ج 1 ، ص 20 پرتوى از زیارت جامعه کبیره ، مکارم شیرازى ، ص 63 و . . . . ( 2 ) بحارالانوار ، علامه مجلسى ، ج 99 ، ص . 209 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه