فلسفه تیمم

«تیمم» علاوه بر این که یک حکم تعبدی است و در شرایط خاص، جایگزین وضو و غسل مى شود:«فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً، [ اگر] آب [ براى غسل یا وضو ] نیابید، با خاک پاکى تیمم کنید »، چند فایده و فلسفه مهم دارد:الف. طهارت معنویایجاد طهارت معنوی را نبایستی با تمیزی ظاهری قیاس کرد. خداوند متعال بلافاصله بعد از دستور به تیمم در آیه 6 سوره مائده ، حکمت تیمم را تحصیل طهارت معرفی کرده می فرماید : یُریدُ لِیُطَهِّرَکُمْ؛ خداوند (با حکم وضو و غسل و تیمم) طهارت شما را اراده کرده است».ب. فایده اخلاقى تیمم یکى از عبادات است؛ زیرا انسان پیشانى خود را - که شریف ترین عضو او است - با دستى که بر خاک زده، لمس مى کند تا فروتنى و تواضع خود را در پیشگاه خداوند متعال آشکار سازد و به دنبال این کار، متوجه نماز و یا سایر عباداتى شود که در آن وضو و غسل شرط است. به این ترتیب تیمّم در پرورش روح تواضع و عبودیت و شکر گزارى در بندگان اثر دارد. انسان با تیمم بر خاک که پست ترین مخلوق الهی و در عین حال منشا خلق آدمی است به این حقیقت اذعان می کند که خدایا عالی ترین و باشرفترین اعضاءخود (سر و پیشانی ) را به نشانی تواضع و ذلت در برابر بزرگی و بزرگواری تو با پست ترین مخلوقات که مرا از آن آفریدی مسح می کنم تا از تکبر و خودبینی رهایی یابم و به مقام بندگی و عبودیتت راه یابم.ج. فایده بهداشتىخاک به جهت داشتن باکترى هاى فراوان، مى تواند آلودگى ها را از بین ببرد. این باکترى ها معمولا در سطح زمین - که از هوا و نور آفتاب بهتر استفاده مى کنند - فراوانند. از این نظر خاک مى تواند تا حدودى جانشین آب شود. با این تفاوت که آب حلّال است؛ یعنى، میکروب ها را حل کرده و با خود مى برد؛ ولى خاک میکروب کش است. به همین دلیل هنگامى که لاشه هاى حیوانات و یا بدن انسان پس از مردن زیر خاک دفن شود و هم چنین مواد آلوده گوناگونى که روى زمین ها مى باشد، در مدت نسبتا کوتاهى تجزیه شده و بر اثر حمله باکتری ها کانون عفونت از هم متلاشى مى گردد، مسلم است اگر این خاصیت در خاک نبود کره زمین در مدت کوتاهى مبدل به یک کانون عفونت مى شد، اصولا خاک خاصیتى شبیه مواد" آنتى بیوتیک" دارد و تاثیر آن در کشتن میکرب ها فوق العاده زیاد است. بنابراین خاک پاک نه تنها آلوده نیست بلکه از بین برنده آلودگی ها است و مى تواند از این نظر تا حدودى جانشین آب شود. البته خاکى این اثر بخشى را دارد که کاملا پاک باشد. از این رو قرآن از آن به «طیّب» تعبیر کرده است. تعبیر به" صعید" که از ماده" صعود" گرفته شده اشاره به این است که بهتر است خاکهاى سطح زمین براى این کار انتخاب شود، همان خاک هایى که در معرض تابش آفتاب و مملو از هوا و باکتری هاى میکرب کش است، اگر چنین خاکى طیب و پاکیزه نیز بود، تیمم با آن اثرات فوق را دارد بدون اینکه کمترین زیانى داشته باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه