چرا بزرگان دین اینهمه شب زنده داری، نماز شب روزه مستحبی وکارایی از این قبیل انجام می دادن؟ اونا آسایش آخرتشون که معلوم بوده چه نیازی به اینکار داشتن؟

از میان عبادات، برترین عبادت ها و نمازهای مستحبی، نماز شب است، تاثیر فراوان نماز شب و تهجد و شب زنده داری در تعالی روحی و معنوی انسان در مسیر کمال انسانی باعث شده تا بزرگان و اولیای دین اهمیت فوق العاده ای برای این مستحب قایل باشند. در این زمینه رسول خدا (ص) فرمود: برترین نمازهاى مستحب، نماز نیمه شب است و چه اندک است به جا آورنده آن .(کنز العمال : ج 7، ص 780) جبرئیل آن قدر مرا به نماز شب سفارش کرد تا این که گمان کردم نیکانِ امّتم شب را نمى خوابند مگر اندکى از آن. (همان، ص 790) خداوند حضرت ابراهیم را دوست خود انتخاب نکرد مگر براى دو کارش: 1 - اطعام به مستمندان 2 - نماز شب، هنگامى که مردم در خواب بودند. همچنین رسول خدا (ص) فرمود: در قیامت پس از آن که خداوند همه انسان ها را جمع کند، منادى ندا مى کند: پیش آیند کسانى که در نیمه هاى شب از بستر خواب دور مى شدند و خدا را مى خواندند و از خشم و غضبش بیمناک و به رحمتش امیدوار بودند. آن گاه جمعى پیش روند و قبل از دیگران به جایگاه هاى خود (در بهشت ) وارد شوند و بعد از آنان به حساب مردمِ دیگر رسیدگى نمایند. (ارشاد القلوب : ج 2، ص 3 - 4) با توجه به اهمیت نماز شب به نکاتی از شهید مطهری و احادیثی در باب اهمیت نماز شب اشاره می کنیم که امید است خداوند متعال توفیق خواندن نماز شب را به همه ما عنایت فرماید. امام صادق (ع) فرمودند: در روز قیامت همه چشم ها گریان است مگر سه چشم: 1- چشمی که از (دیدن و نظر به) آنچه خداوند حرام کرده بر هم نهاده شده. 2- چشمی که در راه طاعت خداوند بیداری کشیده. 3- چشمی که در دل شب از ترس خدا گریسته است. استاد شهید مطهری ، مى گوید: ما یک سلسله لذّت هاى معنوى داریم که معنویّت ما را بالا مى برد. کسى که اهل تهجّد و نماز شب است جزو صادقین و صابرین و مستغفرین بالاسحار باشد. نماز شب لذّت و بهجت دارد، آن لذّتى که یک نفر نماز شب خوانِ حقیقى و واقعى از نماز شب خودش مى برد، از آن (استغفراللّه ربّى و اتوب و الیه)ها مى برد، از آن (العفو گفتن ها) و یادکردن ها و دعا کردن هاى حدّاقل چهار مؤمن مى برد، و آن لذّتى که از آن (یا ربّ یا ربّ) گفتن ها مى برد، هیچ وقت یک آدم عیّاش که در کاباره ها مى گردد، احساس ‍ نمى کند. لذّت آن نماز شب خوان خیلى عمیق تر، نیرومندتر و نشاط بخش تر است . ولى اگر ما خودمان را غرق در لذّت مادّى دنیا کنیم مثلاً سر شب بنشینیم دور هم و شروع کنیم به گفتن و خندیدن و فرضاً غیبت هم نکنیم که حرام است. صرفاً شوخی هاى مباح هم بکنیم و بعد هم سفره را پهن کنیم و آنقدر بخوریم که نفس کشیدن برایمان دشوار شود، بعد مثل یک مرده در رختخواب بیفتیم. آیا در این صورت توفیق پیدا مى کنیم که سحر از دو ساعت مانده به طلوع صبح بلند شویم و بعد، از عمق روح خودمان (یا ربّ یا ربّ) بگوییم؟ اساساً بیدار نمى شویم و اگر هم شویم مثل مستى که چند جام شراب خورده است، تلو تلو مى خوریم . پس اگر انسان بخواهد لذّت هاى معنوى و الهى را در این دنیا درک کند، چاره اى ندارد جز این که از لذّت هاى مادّى کسر کند. به خدا قسم لذّتى که یک مرد با ایمان در آن وقت شب که بلند مى شود و چشمش مى افتد به آسمان پرستاره و آیات آخر سوره آل عمران را که صداى هستى است و از قلب وجود برخاسته است ، مى خواند و با هستى همصدا مى شود، احساس ‍ مى کند برابر است با یک عمر لذّت مادّى در این دنیا. یک چنین آدمى ، نمى تواند مثل ما زندگى کند نمى تواند سر سفره شام بنشیند در حالى که ظهر غذاهاى سنگین، انواع گوشت ها، روغن هاى حیوانى و نباتى، انواع شیرینى ها و انواع محرّک اشتهاها را خورده است؛ تازه مقدارى سوپ بخورد تا اشتهایش تحریک شود، این روح خود به خود مى میرد، این آدم نمى تواند در نیمه هاى شب بلند شود و اگر هم بلند شود نمى تواند لذّت ببرد. لهذا کسانى که چنین توفیقاتى داشته اند و ما چنین اشخاصى را دیده ایم به لذّت هاى مادّیى که ما دل بسته ایم هیچ اعتنا ندارند. چه مانعى دارد که من ذکر خیرى از پدر بزرگوار خودم بکنم . از وقتى که یادم مى آید مى دیدم این مرد بزرگ و شریف هیچ وقت نمى گذاشت و نمى گذارد که وقت خوابش از سه ساعت از شب گذشته تأ خیر بیفتد شام را سر شب مى خورد و سه ساعت از شب گذشته مى خوابد و حداقل دو ساعت به طلوع صبح مانده بیدار مى شود. و حداقل قرآنى که تلاوت مى کند یک جزء است، و با چه فراغت و آرامشى نماز شب مى خواند حالا تقریباً صد سال از عمرش مى گذرد، هیچ وقت نمى بینم که یک خواب نا آرام داشته باشد... اینها دل را زنده مى کند، آدمى که مى خواهد از چنین لذّتى بهره مند شود ناچار، از لذّت هاى مادّى تخفیف مى دهد تا به آن لذّت عمیق تر الهى برسد.(احیاء تفکر اسلامى : 93 - 95) حضرت مولی علی (ع) درباره تهجد و شب زنده داری فرموده اند - نعم عون العبادة السهر - شب زنده دارى براى عبادت کمک خوبى است . (منتخب الغرر، ص 49) در این زمینه حضرت عیسی (ع) نیز فرموده اند: طوبى للذین یتهجدون من اللیل اولئک الذین یرثون النور الدائم من اجل انهم قاموا فى ظلمة اللیل - خوشا به حال کسانى که شب را بیدار مى مانند اینانند که نور دائم را به پاداش شب زنده دارى به ارث مى برند. (میزان الحکمه ، ج 10، ص 234). بیان اهمیت و آثار و نقش نماز شب در سعادت انسان نیازمند تالیف کتاب مستقلی است و ما در این پاسخ نامه تنها به آن اشاره کردیم. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه