عده ای می گویند اینکه قرآن گفته کسی نمی تواند متنی مانند قرآن بیاورد، مختص قرآن نیست، مثلا برای اشعار حافظ و سعدی و یا متون ملاصدرا نیز نظیر وجود ندارد و کسی نمی توانند همانند آن را بیاورد؟ آیا این تحدی قرآن منطقی است؟ (خواهشمند است جواب سؤال را به صورت عقلی و خارج از حوزه دینی بیان فرمائید.)

اساسا مسأله تحدى تنها در قالب الفاظ و زیبایى و آهنگ آن خلاصه نمى شود بلکه مى توان گفت: اساس این تحدى در مورد حقایقى است که قرآن آن را بیان نموده و در قالبی منحصر به فرد ارائه نموده، قالبی که از یک سو نثر است و محدودیت قافیه و ردیف را ندارد و از سوی دیگر همانند نظم است و از زیبایی و روانی و آهنگ پذیری برخوردار است و از ملال آوری متن ساده به دور است. برای توضیح بیشتر لازم است به نکاتی اشاره بکنیم : 1- جای تردید نیست در این که قرآن کتاب هدایت است و برای سوق دادن بشر به سعادت دنیا و آخرت نازل گردیده است اما اسلوبی ویژه و خاص خود دارد که او را از سایر کتاب ها ممتاز می کند به این معنی که قرآن در عین بیان مطالب مختلف، از کمال ارتباط و انسجام برخوردار بوده و جملات آن بمانند دّرهای گرانبها و با نظم اعجاب انگیزی به هم متصل و مرتبط می باشد که در لابلای این جملات مطالب عالی و حقایق زنده اخلاق و انسانی نهفته است. 2- قرآن مجید به موضوعات زیادی متعرض گردیده که در همه این مسائل بهترین و جالبترین حقایق را به بشر ارائه داده است حقایقی که خلل , فساد و بطلان هرگز بر آن راه ندارد و کوچکترین اشکال و ایرادی برآن متوجه نیست از این رو کسی که می تواند یک کلمه از کلمات قرآن را بگوید و یا یک جمله از جملات آن را بیاورد مستلزم آن نیست که بتواند مثل قرآن بیاورد زیرا قدرت و توانایی بر مواد و الفاظ هیچگاه مستلزم توانایی بر ترکیبات قرآن نخواهد بود افزون بر آن حلاوت و شیرینی و طراوت موجود در قرآن ناشی از اعجاز هست که بشر از خلق این اعجاز ناتوان و عاجز می باشد روشن است که اعجاز قرآن در مجموع 4 امر تجلی یافته : الف) فصاحت الفاظ و جمال عبارات ب) بلاغت معانی و علو مفاهیم ج) زیبایی شگفت انگیز نظم و تألیف د) بی نظیری اسلوب و سبک. از اجتماع عوامل چهارگانه فوق است که تأثیر در نفوس و لذت و حلاوت در حال و نرمی دل و شرح صدر و مانند آن در بشر حاصل می گردد و به تعبیر استاد مطهری (ره ) بشر از خلق این هندسه بی نظیر موجود در قرآن ناتوان است , (ر. ک سبحانی , جعفر, الهیات , ج 2, ص 145 طبع دوم و مطهری , مرتضی , مجموعه آثار, ح 2 ص 125).3- اما روشن است که این موضوع جمله بندی و ترکیب کلامی از توانایی انسان محدود بیرون و محال است لذا عجز و ناتوانی بشر از این لحاظ نیست که گفته شود خداوند برای حفظ دلائل نبوت , قدرت مقابله با قرآن را از افراد انسان سلب کرده است زیرا ما می دانیم که عده زیادی به معارضه با قرآن بر آمدند و در این راه نه تنها انصراف برای آنان حاصل نگردید بلکه با تمام نیرو به این مرحله وارد گردیدند ولی عاقبت به عجز خود اعتراف نموده و عقب نشینی کردند. خلاصه اینکه به قول علامه طباطبایی قرآن مجید تنها با اسلوب لفظی خود تحدی نمی کند بلکه با جهات معنوی خود نیز مانند جهات لفظی تحدی و دعوی اعجاز می نماید. برای آگاهی بیشتر ر.ک : 1- طباطبایی , محمد حسین , قرآن در اسلام ص 118, انتشارات دارالکتب الاسلامیه. 2- علامه خویی , ترجمه البیان , بخش اعجاز قرآن. 3- علامه طباطبایی ترجمه المیزان ج 1 ص 71. 4- سیوطی , ترجمه الاتقان ج 1 ص 372.نمونه های ادعا شده چنین نیست که بتوان آنها را همسنگ قرآن دانست وصرف آنکه همانند آن یافت نمی شود, دلیل آن نیست که نمی توان همانند آن را آوردوآنان چون چنین ادعائی نداشته اند,همگان در صدد معارضه وهمانند آوری جدی در مورد آثارشان بر نیامده اند. اشعار حافظ ودیگران اینطور نیست که نظیر نداشته باشد خیلی از اشعار هستند در حدی از کیفیت ,که معلوم نیست مال حافظ است یا دیگری ,بدلیل مشابهت بین آنهاومحتوای بالا,وهمچنین آثار ملا صدرا,علاوه بر اینکه قرآن مجید صرفا بابعدادبی خود تحدی نمی کند تا با اشعار ادبی مقایسه کنیم وبگوئیم چون شبیه اشعار حافظ کسی نگفته پس تحدی قرآن بهم می خورد.بلکه قرآن دارای وجوه مختلف اعجاز است.از طرف دیگر شعر هر شاعری دریک جهت تفوق وبرتری بردیگری دارد اگر شعر حافظ در بعد غزل عرفانی برتری دارد شاعر دیگر در جهت دیگری ارجحیت دارد ومی شود گفت نه تنها شعر حافظ نظیر دارد که برتر از او هم وجود دارد .قرآن شناسی-استاد مصباح یزدی ,ص159. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه