آيا عبدالله بن مسعود مورد تأييد علماي شيعه است يا خير؟

عبدالله بن مسعود بن غافل بن حبيب بن شمخ بن فار بن مخزوم بن کاهل بن الحارث ابن شميم نام مادرش ام عبد دختر عبدو بن سواء بن قويم بود. وي جزء اولين مسلمانان بود و هميشه همراه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بود. ابن مسعود در سال 32 در زمان خلافت عثمان درگذشت (گفته شد علت مرگش آزار عثمان به او بوده است) و در بقيع دفن کردند. او هم پيمان بني زهره، و در ميان صحابه پيامبر، در علم قرائت قرآن معروف بود، و داراي مصحفي بود که آن را جمع آوري کرده بود. عبدالله بن مسعود لاغر اندام و قدی کوتاه داشت و پيش پيامبر داراي احترام خاص بود. وی از جمله اصحابی بود که به کارهای عثمان اعتراض نمود و به وی گفت: اعمال تو بر خلاف سنت پیامبر است. اعتراض وی، خشم عثمان را برانگیخت به طوری که وی را مورد ضرب قرار داد و استخوانهایش را شکست. از امير مؤمنان درباره صحابه از جمله ابن مسعود سئوال شد، آن حضرت فرمود: او قرآن را خواند و سنت را آموخت. از کارهاي او در عهد رسول خدا ابن بود که ابو جهل را کشت، ابو جهل سر سخت ترين دشمن پيامبر بود. اهل سنت به روایاتی که از طریق ابن مسعود نقل شده است اعتماد دارند و آن را صحیح دانسته اند. از وي روايات زيادي از پيامبر در کتاب هاي اهل سنت نقل شده که غالب آن ها مورد تأييد بوده است. وي درباره فضايل امير مومنان نيز روايات مهمي نقل کرده است. از جمله اين روایت: وقتي پيامبر به معراج رفت بر درهاي بهشت اين جمله را ديد نوشته اند: «لا اله الا الله و محمد رسول الله و علي ولي الله» است. و روايت: «النظر الي وجه علي عباده: نگاه کردن به روي علي عبادت است» نیز از طریق وی نقل شده است . روایاتی درباره ی فضائل حضرت علی(ع) از طریق ابن مسعود نقل شده است. جایگاه ابن مسعود در بین اهل سنت سبب شده تا این روایات مورد قبول اهل سنت قرار گیرد. درباره مقبوليت وي در نزد شيعه بايد گفت که، علماي شيعه به طور مطلق وي را تأييد نکرده اند چنان که در کلام امير مومنان نيز گذشت که تنها دو ويژگي براي او ذکر کرده بود. شايد وجود برخي از روايات ساختگي که از وي نقل شده، علت عدم تأييد مطلق وي نزد علماي شيعه مي باشد. مانند اين روايت که پيامبر فرمود: پس از من از ابوبکر و عمر اطاعت کنيد. و اين بر خلاف قرآن، سنت و سيره ي نبوي است که مردم را به اطاعت از خدا و رسول و اولي الامر که امير مومنان و اولاد معصومش باشد دستور داده است. اما در برخي از روايات آمده است که ابن مسعود از جمله کساني بود که علي را مقدم و مستحق بر خلافت مي دانست و از منکرين خلافت ابوبکر بود. او درباره وصايت رسول خدا و جانشيني علي روايتي نقل کرده است. وی می گوید: به پيامبر گفتم، پس از مرگت چه کسي تو را غسل مي دهد؟ فرمود: وصيم، پرسيدم وصي تو کيست؟ فرمود علي بن ابي طالب. شيخ عباس قمي درباره ابن مسعود گفته برخي از روايات او را مدح کرده و برخي او را ذم کرده اند. برخي از رجال شيعه گفته اند که وي وثاقت کامل نداشته، و در ايمان به ولايت و اهل بيت به درجه اول و اخلاص نرسيده بود. در رجال کشي و برخي از منابع رجالي آورده اند که وي با ديگران اختلاط داشته و ولايت آن ها را پذيرفته و به آن ها مايل شده و با آن ها همداستان شده است. اما روي هم رفته مي توان گفت که ابن مسعود از بزرگان صحابه بوده است و روايات زيادي در مناقب و فضايل اهل بيت و امير مؤمنان از وي نقل شد. او به خاطر دفن ابوذر به دست عثمان کتک خورد و عثمان به او چهل تازيانه زد. ابن مسعود دوره خلافت علی (ع) را درک نکرد تا بيش تر شناخته شود. چنان که برخي از صحابه در دوران خلفاء و يا معاصر پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ وفات کردند او نيز قبل از رويدادها و آزمايش هاي دوران علي ـ عليه السلام ـ از دنيا رفت. و تا آن زمان به صورت محدود مورد تأیید امير مؤمنان قرار گرفت، از آن رو که دوستانش نيز هم چون ابوذر و عمار ياسر و ديگران بودند که آنها از محبان علي شمرده مي شدند. البته نظر برخي از علماي رجالي خلاف آن چه ما بدان رسيده ايم بوده است. اما نبايد همه صحابه پيامبر را تخطئه کرد، خصوصا که روايات صحيح وي، درباره فضايل امير مومنان قابل توجه است. اگر چه برخي از اهل سنت رواياتي در فضيلت ديگران به زبان وي بسته اند که شايد از او صادر نشده و وثاقت او سبب شده که از زبان او نقل شود. از اين رو پس از عرضه به قرآن و اصول ثابت و معيار هاي شخصي مي توان اعتبار آن ها را سنجيد، از اين رو چون راه تشخيص روايات صحيح هست، نيازي به جرح همه صحابه نيست، بايد روايات را از هم تمييز داد و جدا کرد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه