در روايات آمده كه ائمه علم اولين و آخرين را می دانند و در روايات آمده كه امام حسين ـ عليه السّلام ـ در كربلا نام سرزمين را پرسيدند، این چه حكمتي دارد؟ اگر مي‌خواستند مردم بدانند به صورتهاي ديگر هم مي‌شد بيان كرد؟

اين سؤال كه چرا با آن علم گسترده، امام حسين از اسم سرزمين كربلا از مردم پرسيد؛ در جواب بايد گفت كه اولاً درست است كه ائمه ـ عليهم السّلام ـ علم زيادي داشتند ولي آنان وظيفه داشتند در امور روزمره زندگي از علم غيب استفاده نكنند و مانند بقيه مردم عادي زندگي كنند. آنان از جنس بشر بودند و در اعمال و رفتار و معاشرت مانند يك بشر عادي زندگي مي‌كردند، با همين چشم مي‌ديدند، با همين گوش مي‌شنيدند، برطبق ظواهر و شواهد داوري مي‌كردند و با مردم و اصحاب خود در كارها و جنگ‌ها مشورت مي‌كردند، براي معالجه بيماري به طبيب مراجعه مي‌كردند و مصائب و حوادث برايشان پيش مي‌آمد. در جنگها گاهي متحمل شكست مي‌شدند و مانند يك بشر عادي به ارشاد و هدايت مردم مي‌پرداختند و مردم نيز با اراده و اختيار ايمان مي‌آوردند و آنان در امور روزانه زندگي هرگز از علم غيب استفاده نمي‌كردند، و امّا اگر امور مربوط به احكام ديني و مسائل اسلامي پيش مي‌آمد كه بيان آن نياز به علم غيب داشت از علم غيب استفاده مي‌كردند و يا موضوع و فعل حرام و كار زشتي پيش مي‌آمد كه ارتكاب آن ولو از راه سهو و نسيان در نظر مردم قبیح و زشت بود و به مقام امامت ضربه مي‌زد آنجا از علم غيب استفاده مي‌كردند.بنابراين پيامبر و ائمه مي‌توانند به اذن الهي از حوادث و پيش‌آمدها و افعال آينده خودش يا ديگران آگاه شود، لكن اين گونه علم مسير حوادث را تغيير نمي‌دهد و در افعال و اراده‌ها اثر نمي‌گذارد و منشأ تكليف قرار نمي‌گيرد.مرحوم علامه طباطبايي در استفاده ائمه از علم غيب چنين مي‌گويد: «انبياء و ائمه ـ عليهم السّلام ـ در آن اموري كه مربوط به اداي رسالت و رساندن پيام الهي به مردم باشد، اگر نياز به استفاده از علم غيب باشد از آن استفاده مي‌كند نه در هر امر عادي.[1]و اين مطلب را رواياتي كه از ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ رسيده است نيز تأكيد مي‌كند مثلاً وقتي جهم بن صفوان خدمت امام هشتم علي بن موسي الرضا ـ عليه السّلام ـ عرض مي‌كند: ‌همانا امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ قاتل خود را شناخته بود و مي‌دانست كه در چه شبي و در چه مكاني به شهادت مي‌رسد. و چون صداي مرغابي ها را در خانه شنيد فرمود: اينها نعره‌زناني هستند كه نوحه‌گراني پشت سر دارند و وقتي امّ كلثوم خدمت پدر عرض كرد: كاش امشب در خانه نماز بخواني و براي نماز جماعت ديگري را بفرستي آن حضرت قبول نكرد و بدون اسلحه رفت و حال آن كه مي‌دانست ابن ملجم او را با شمشير به شهادت مي‌رساند و اقدام به چنين كاري جايز نيست؟امام رضا ـ عليه السّلام ـ فرمود: آنچه گفتي درست است ولي خود آن حضرت اختيار فرمود كه در آن شب مقدرات خداي عزّوجلّ اجرا شود.[2] مرحوم علامه مجلسي وقتي اين روايت را نقل مي‌كند، مي‌گويد: كسي كه مقدرات الهي و علل و اسباب آن را نمي‌داند، مي‌تواند از آنها دوري و اجتناب ورزد و به اجتناب مكلف شود، امّا كسي كه به جميع حوادث و پيش‌آمدها عالم است، چگونه ممكن است او را به اجتناب و دوري از آن مكلف نمود، اگر چنين چيزي ممكن باشد لازم مي‌آيد كه هيچ يك از مقدرات نسبت به او واقع نشود.[3]حالا كه روشن شد كه ائمه علم غيب داشتند، ولي در امور روزانه زندگي از آن استفاده نمي‌كردند يعني وظيفه نداشند از آن استفاده كنند، امام حسين ـ عليه السّلام ـ نيز اسم سرزمين كربلا را مي‌دانست و نيز مي‌دانست كه اين منطقه خاص كه بين دو نحر آب دجله و فرات واقع شده است كربلا است، ولي وظيفه نداشت از آن علم غيب استفاده كند و مانند بقيه مردم عمل كرد و وقتي وارد سرزمين كربلا شد اسم آن را سؤال كرد تا هم برای ياران و اصحاب خودش روشن كند كه اينجا است وعده‌گاه الهي و هم به بقيه مردم و مردم كوفه بنماياند كه اينجا است قتله‌گاه او كه جدش پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ از آن خبرداده بود.و در روايات آمده است كه سيد الشهدا ـ عليه السّلام ـ نواحي اطراف قبر خويش را از اهل نينوا و غاضريه به مبلغ شصت هزار درهم خريداري كرد و به خود آنان صدقه داد و با آنان شرط كرد كه مردم را به جايگاه قبرش راهنمايي كنند و هر كس را كه به زيارت آن حضرت آيد سه روز مهمان نمايند و پذيرايي كنند.[4]بنابراين امام حسين ـ عليه السّلام ـ علم داشت و اسم سرزمين كربلا را با خصوصيات مي‌دانست، ولي براي اينكه به اصحاب و ياران خود و بقيه مردم دنيا تا روز قيامت اعلام كند كه اينجا است وعده‌گاه الهي و محل نزول هفتاد هزار فرشته و اينجا است كه وعده الهي دربارة مؤمنان و صالحان تحقق پيدا مي‌كند، از اسم آن سؤال نمود. آري آن سرزمين، سرزمين كربلا است.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1- علم امام ،محمد رضا مظفر2- امام شناسی ، علامه تهرانیپی نوشتها:[1] . طباطبايي، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، انتشارات موسسه النشر الاسلامي، ج 20، ص 88 ـ 89.[2] . شیخ کلینی، كافي، ج 1، ص 259.[3] . علامه مجلسی ، بحار الانوار، ج 42، ص 246 به بعد.[4] . محدثي، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، چ پنجم، 1380، ص 398.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه