اسامي و نظرات برخي فقهاي دوره قاجار را معرفي کنيد؟

سئوال مبهم مي باشد چرا که پرسشگر محترم مشخص نکردند چه نظراتي از علما را بايد بيان کنيم، نظرات فقهي يا سياسي و يا موارد ديگر. بنابراين برخي از علما معروف و صاحب نظر عصر قاجار را معرفي مي کنيم و در ضمن آن به برخي از نظرات آن ها هم اشاره مي شود. در جامعه اسلامي مخصوصا در عصر غيبت امام عصر (عج) حکومت الهي و ديني بر عهده نايبان عام امام ـ عليه السلام ـ يعني همان فقها و علماي واجد الشرايط مي باشد از آنجائي که قبل از انقلاب اسلامي از زمان آغاز غيبت کبري تا زمان انقلاب 1357 ايران، فقها و علما به لحاظ شرايط زماني قادر به برقراري حکومت اسلامي نبودند ولي درهر زماني که احساس شرايط مي کردند بايد در صحنه باشند و نظرات خويش را اعلام کنند. وارد صحنه مي شدند و از طرف مردم مورد حمايت قرار مي گرفتند. در این نوشتار به نام برخی از فقهايي که در دوره قاجار مي زيستند و در تحولات اين دوره نقش داشتند اشاره مي شود. 1. شيخ مرتضي انصاري سال 1214 هـ. ق در شهر دزفول متولد شد بعد از آموزش علوم مقدماتي به همراه پدرش، محمد امين که جزء علماي عصر بود به عتبات رفت و نزد مفاخر و دانشمندان طراز اول آن دوره به تکميل تحصيلات پرداخت. که هم زمان با تحصيل به تدريس و تاليف نيز اشتغال داشت و آثار متعددي از خود به يادگار گذاشت که «المکاسب» در فقه و «فرائد الاصول» در علم اصول سرآمد آثار اين عالم فرزانه است که امروزه جز منابع درسي طلاب علوم ديني در سطوح عالي مي باشد. شيخ مرتضي انصاري به هوش و استعداد سيد جمال الدين اسد آبادي پي برد و در تربيت او نهايت تلاش را به کار برد و براي آگاهي افکار عمومي جهان اسلام از خطر استعمار سيد را همراه طلاب هندي به هندوستان روانه کرد. از اين به بعد سيد با سفر به کشور هاي متعدد اسلامي انديشه هاي استاد خود را در بين ملل مختلف ترويج داد و باعث هوشياري و بيداري ملت ها و وحدت بين مسلمين شد. 2. شيخ محمد تقي نجفي اصفهاني در سال 1262 متولد شد و بعد از طي مدارج علمي و فراگیری علوم فقهي و اصولي از بزرگان عصر خويش در اصفهان به شمار مي آمد. رهبري جنبش تنباکو را در اصفهان بر عهده داشت و باعث بيداري ملت در برابر استعمار مي شد. نجفي به همراه برادرش و نيز مرحوم سيد حسن مدرس اصفهان را به مرکز مهم تحولات سياسي و مجاهدات ديني مبدل کرده بود و هم چنين درجريان مشروطه رهبري اين جريان را در اصفهان بر عهده داشت از آثار مهم و به جا مانده وي مي توان به «هدايه المسترشدين» اشاره نمود. برخي ديگر از فعاليت هاي وي عبارت بودند از: الف) پرچمداري مبارزه با نفوذ و سلطه بيگانه، ب) آغاز گري در تحريم تنباکو، ج) مبارزه با استعمار که پيامد اصلي آن نهضت تحريم بود. 3. سيد حسن مدرس که از سادات طباطبايي اصفهان و ازعلماي اماميه و رجال سياست بود در سال 1287 در اردستان اصفهان متولد شد و پس از تحصيل علوم مقدماتي به طهران و نجف رفت. و در جريان مشروطه از فعالان اين جريان بود و چندين دوره به عنوان نماينده مردم تهران در مجلس مشروطه حضور يافت. در جريان جنگ جهاني اول جزء انقلابيون بود و همراه عده اي از بزرگان به کرمانشاه مهاجرت کردند و دولت موقت تشکيل دادند. سيد حسن از مبارزين سر سخت استبداد و خودکامگي سلاطين بود و به ويژه از مخالفين سرسخت ايجاد سلطنت پهلوي بود. 4. شيخ محمد حسن نجفي متولد 1266 صاحب جواهر، يکي از بزرگ ترين علما و مراجع شيعه در قران سيزدهم هجري است. عموم فضلاء به مراتب علمي و استادي این شخصیت علمی و فقیه بزرگ اسلامی اذعان داشتند. وي تمام فقه شيعه را در ابواب مختلف آن و با جمع آوري نظرات ديگر علماي شيعه در کتاب خود «جواهر» جمع آوري کرده كه امروزه ازمنابع دست اول علما و فضلاء حوزه علميه مي باشد. 5. محمد حسن بن محمود حسيني معروف به ميرزاي بزرگ شيرازي متولد 1230 و متوفاي 1312 هجري قمري از فقها و فضلاي دوره قاجاري است و صاحب نظر درمسائل مختلف فقهي و سياسي عصر خود. وي شاگرد و تربيت يافته شيخ مرتضي انصاري بود بعد از فوت استاد به مقام مرجعيت و زعامت عالم تشيع در آمد. يکي از نقاط عطف و مهم تاريخ ايران در دوره قاجار «تحريم» تنباکو است که سند گويايي بر رهبري روحانيت مبارز و مقاومت و همبستگي مردم متعهد اين سرزمين در پاسداري از ارزش هاي اسلامي و دفاع از استقلال و آزادي است که به موجب آن فتواي مشهور تحريم تنباکو از جانب ميرزاي شيرازي است براي مبارزه با استعمار و استبداد صادر گرديد. 6. سيد محمد مجاهد از علماء و فقهاي دوره قاجاري است که درجريان جنگ هاي ايران و روس فتواي جهاد با روس ها را صادر کرد و خود شخصا ازنجف به ايران آمد و در منطقه جنگي در ميان رزمندگان ايراني حضور يافت. اين شخص از استادان و تربيت کنندگان عالمي بزرگ هم چون شيخ مرتضي انصاري مي باشد. 7. آيت الله شيخ محمد حسين نائيني متولد 1276 و متوفاي 1355، از فقها و علماي قاجاري است که در جريان مشروطه نقشي بسزا داشت و ازحمايت کنندگان نظري مشروطه بود. و براي نفي استبداد و حکومت استبدادي و ايجاد حکومت اسلامي کتابي با عنوان «تنبيه الامه و تنزيه المله في لزوم مشروطيه» را به رشته تحرير در آورد و در اين کتاب نظريه حکومت اسلامي که همان حکومت ولايت فقيه است را بيان داشت و در اين کتاب انواع استبداد و خود سري و حکومت خود کامه پادشاهان مستبد را با منطق و حکمت نشان داد و وظايف علما و فقها را نسبت به دين و اوضاع جاري بيان داشت. بعد از علامه نائيني، آيت الله آخوند خراساني و آيت الله شيخ عبد الله مازندراني بر اين کتاب تقريظ نوشتند و مأخوذ بودن اصل مشروطيت را از متن شريعت محمدي ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مورد تأکيد وامضاء قرار دادند، به اين ترتيب با ارائه نظر از سوي علامه نائيني و تاييد آن از سوي ديگر فقها ديري نبائيد که پايه هاي استبداد ويران شد ولي بيگانه با نفوذ در ميان روشن فکران مانند تقي زاده و ملکم خان توانستند انقلاب را از مسير خود خارج کنند يعني انقلابي که در سال 1357 شمسي رخ داد حدود هفتاد، هشتاد سال پيش به تأخير افتاد وگرنه در دوران مشروطه حکومت استبداد آخرين نفس ها را مي کشيد و پرونده اش بسته مي شد. از ديگر از علماي اين دوره مي توان به شيخ فضل الله نوري، ميرزا محمد تقي شيرازي، سيد محمد کاظم طباطبايي يزدي، شيخ ابو الحسن اصفهاني، شيخ جعفر کاشف الغطاء، سيد جواد حسيني عاملي، شيخ الشريعه اصفهاني، شيخ عبدالکريم حائري، سيد جمال الدين اسد آبادي، و... اشاره کرد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه