بر اساس تصویب مجلس شورای ملی وقت در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ نفت و گاز ایران ملی گردید. نتیجه حقوقی این اقدام این شد که ملت ایران مالک مخازن و منابع نفت و گاز ایران است و هیچ شرکتی یا کشور بیگانه بدون اجازه ملت ایران حق ندارد از این منابع استفاده نماید. معنای بهره مالکانه وزارت نفت این است که این وزارت به نمایندگی از مردم ایران تمام سود حاصل از محل استخراج و صدور نفت و گاز را تصاحب می کند و برای تأمین نیازهای عمومی مردم به حساب هزینه دولت واریز می نماید.

بر اساس تصویب مجلس شورای ملی وقت در 29 اسفند 1329 نفت و گاز ایران ملی گردید. نتیجه حقوقی این اقدام این شد که ملت ایران مالک مخازن و منابع نفت و گاز ایران است و هیچ شرکتی یا کشور بیگانه بدون اجازه ملت ایران حق ندارد از این منابع استفاده نماید. معنای بهره مالکانه وزارت نفت این است که این وزارت به نمایندگی از مردم ایران تمام سود حاصل از محل استخراج و صدور نفت و گاز را تصاحب می کند و برای تأمین نیازهای عمومی مردم به حساب هزینه دولت واریز می نماید. وزارت نفت به عنوان مدیر کلی منابع نفت وگاز ایران موظف است که در تمام قراردادها با شرکت های خارجی و داخلی منافع و مصالح مردم را بررسی و از هر نوع اقدام و سرمایه گذاری متضاد با منافع مردم در منابع نفت و گاز جلوگیری نماید. تمام شرکت های نفتی خارجی و داخلی بدون نظر و اجازه وزارت نفت حق هر گونه اکتشاف و بهره برداری از منابع نفتی و گازی ایران را ندارد و این حق مخصوص وزارت نفت به نمایندگی از مردم ایران است. اساسنامه وزارت نفت: در سال 1280 ویلیام ناکس دارسی، توانست امتیاز 60 ساله استخراج، بهره برداری و لوله کشی نفت و قیر در سراسر ایران را به جز استان های آذربایجان، گیلان، مازندران و خراسان را از مظفرالدین شاه بدست آورد. با به قدرت رسیدن رضاخان در سال 1304 وضعیت تغییر کرد تا اینکه در سال 1312 امتیازنامه جدیدی برای انگلیس امضا شد که حق داشت تا 60 سال دیگر یعنی تا 1372 حق بهره برداری از منابع نفت ایران را به دست آورد. در سال 1329 نهضت ملی شدن نفت نتیجه داد و مجلس وقت قانون ملی شدن نفت را تصویب کرد و سرانجام در 31 تیر 1331 در دیوان بین المللی لاهه ایران پیروز شد. اساسنامه شرکت ملی نفت ایران پس از پنجاه سال اکتشاف نفت در سال 1330 تدوین گردید. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شورای انقلاب، وزارت نفت را تأسیس و شرکت ملی نفت، گاز و صنایع پتروشیمی و کلیه شرکت های تابعه آنها را جزو ابواب جمعی وزارت قرار داد. مجلس شورای اسلامی مهمترین سیاست ها و اهداف و وظایف وزارت نفت را در «قانون نفت» به تصویب رساند که قرار ذیل است: 1. تأمین بخش عمده ارز مورد نیاز کشور از طریق صدور نفت خام و فراورده های حاصل از آن. 2. تدارک و تأمین نیازهای مردم به انرژی های مختلف نظیر گاز طبیعی، گاز مایع، بنزین، نفت سفید، نفت گاز و ... . 3. صیانت از مخازن نفت و گاز و ذخایر هیدرکربوری کشور و برنامه ریزی اصولی جهت بهره برداری صحیح از آنها در دراز مدت. 4. توسعه صنایع پتروشیمی به عنوان یک صنعت مادر و بنیادی که از ارزش افزوده ای بسیار برخوردار است. 5. جایگزینی گاز طبیعی به جای سوخت های فسیلی و تشدید و وسعت بخشی فعالیت های گاز رسانی. 6. گسترش و تقویت مراکز پژوهشی و علمی که در زمینه صنایع نفت و گاز و پتروشیمی فعالیت مستمر دارند. بر این اساس وزارت نفت مدیریت کلی شرکت های فعال مربوط به صنایع نفت و گاز و پتروشیمی را بر عهده دارد. به دلیل اهمیت روز افزون نفت و گاز در تأمین انرژی جهان این وزارت نقش کلیدی در توسعه کشور و تأمین منابع مالی آن دارد. منبع: 1. وزارت نفت در یک نگاه، انتشارات روابط عمومی و ارشاد وزارت نفت، 1369 از ص5 تا ص10. 2. حشمت زاده، محمد باقر، ایران و نفت، مرکز بازشناسی اسلام و ایران 1379، فصل سوم از ص99 تا 143. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 2/15604) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه