منظور از حدیثی که از ائمه(ع) نقل می‌شود که «نحن صنائع الله و الخلق بعد صنائعنا» چیست؟

از أبو عمرو عمرى[1] نقل شده است که میان پسر أبو‌غانم قزوینى و گروهی از شیعیان در مورد امام مهدی(عج) بحثی مطرح شد. پسر أبو‌غانم گفت: امام حسن عسکری(ع) از دنیا رفته است و پسرى از او باقی نمانده است. شیعیانی که به وجود امام مهدی(عج) باور داشتند، هنگامی که این سخن را شنیدند، تصمیم گرفتند که به حضرتشان نامه‌ای نگاشته و حل مشکل را از ایشان بخواهند.در این گزارش آمده است که آن‌حضرت در پاسخ نگاشت: «خداوند ما و شما را از فتنه‌ها نگه ‌دارد و به ما و شما روح یقین موهبت کند، و از عاقبت شوم باز‌دارد. خبر تردید گروهى از شما در امر دین، و شک و تحیّرى که درباره ولی امر خود به دل آنها راه یافته است، به من رسید. ما از این ماجرا بخاطر خودتان غمگین شدیم نه بخاطر خودمان؛ زیرا خدا با ما است و جز به خدا به هیچ‌کس نیازى نداریم و حق با ما است. کسى که از اطاعت ما سرباز بزند ما را به وحشت نمی‌اندازد. ما اثر صُنع خدا هستیم و در مرحله بعد، مردم به برکت ما، موجود گشته‌اند...».[2]صرف نظر از بررسی سندی روایت، در بحث محتوایی مطمئناً منظور امام(ع) از این جمله که فرمودند: «وَ نَحْنُ‏ صَنَائِعُ‏ رَبِّنَا وَ الْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا»،[3] آن نیست که مردم، مخلوق ائمه(ع) هستند، ‌بلکه چند احتمال وجود دارد که به آنها اشاره می‌شود‌:1. ما برگزیده خدا هستیم و شما شیعیان برگزیده ما هستید.[4] همان‌گونه که خدا در قرآن کریم به موسی(ع) با استفاده از ریشه «صنع» به برگزیده شدن اشاره کرده و می‌فرماید: «وَ اصْطَنَعْتُکَ لِنَفْسِی».[5]2. این‌که وجود نوری ائمه(ع) مقدم بر وجود سایر خلائق بوده است.[6]3. نعمت‌های خداوند بر اهل‌بیت(ع) بدون واسطه نازل می‌شود؛ در صورتی که نعمت‌های خداوند بر مردم با واسطه اهل‌بیت(ع) است؛ چون آن حضرات، واسطه فیض الهی هستند.[7] همان‌گونه که در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم: «أَنْتُمْ نُورُ الْأَخْیَارِ وَ هُدَاةُ الْأَبْرَارِ وَ حُجَجُ الْجَبَّارِ بِکُمْ فَتَحَ اللهُ وَ بِکُمْ یَخْتِمُ‏ وَ بِکُمْ‏ یُنَزِّلُ‏ الْغَیْث‏»؛[8] شما نور خوبان، هدایت کننده نیکوکاران و حجت‏هاى خداى قادر هستید، خداوند [خلقت را] با شما آغاز کرد و به شما ختم می‌کند و به واسطه شما باران می‌فرستد.4. نبودن حق کسی بر گردن اهل‌بیت(ع):[9] امام(ع) می‌فرماید که نعمت دهنده اصلی بر ما اهل‌بیت، خدا است و کسی بر ما نعمتی نداده است تا منّت او بر سر ما باشد، اما ما بر شما برای نزول برکات، منت داریم.و ... .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه