جایگاه افراد سفیه و دیوانه و نیز کودکان در قیامت چگونه است؟ این موضوع چگونه با عدل خداوند سازگار است ؟ زیرا آنان در دنیا به سبب محرومیتهای ذاتی نتوانسته اند به کمال خداوندی برسند و در قیامت نیز رضوان الهی را درکی نخواهند کرد؟

جهت پاسخ به این پرسش اساسی لازم است به چند نکته توجه شایان گردد:1. تفاوت استعدادها و قابلیت ها میان موجودات و انسان ها اجتناب ناپذیر است و از نشانه های حکمت و عدالت خداست. زیرا اگر قرار بود همه انسان ها دارای یک نوع استعداد و قابلیت بودند نظام جهان استوار نمی شد و زیبایی ها و زشتی ها نمایان نمی شد.2. تفاوت انسان ها و موجودات در بهره گیری از استعدادها و امکانات به سه عامل بستگی دارد:الف. عوامل وراثتی و ژنتیکیب. عوامل محیطیج. اختیار و تلاش آدمیو تأثیرگذاری این عوامل مطابق استواری نظام جهان است و این همان حکمت خداست.3. به هر دلیلی اگر انسانی از امکانات و استعدادها کمتر برخوردار بود انتظار کمتری از او در دنیا و آخرت می باشد و این مطابق عدالت خداست.4. معلولیت ها و نقص ها یا به جهت بی احتیاطی، تقصیر و ظلم دیگران است. و یا به جهت بی احتیاطی و تقصیر خود افراد است. بر اساس نظام مندی جهان و «حکمت خدا» کسانی که اصول زندگی و احتیاطات رفتاری را رعایت کرده اند نتیجه خوبی و خوشبختی آن را می ببینند و آنها که رعایت نکرده اند زجر و بدبختی را بچشند. و از جهت «عدالت خدا» اگر مقصر خود افراد باشند که مکافات عمل خود آنهاست و اگر مقصر دیگرانند خداوند به میزان توانمندی و شرایط آنها، تکلیف و انتظار از آنها خواهد داشد. و به همین جهت در روایت آمده که خداوند 70 گناه را بر جاهل می آمرزد که یکی را بر عالم نمی آمرزد و یا کسی که مریض و ناتوان است خداوند از او انتظار روزه و حج ندارد.5. بنابر آن چه گفته شد به خوبی می توان نتیجه گرفت؛ موفقیت و یا محرومیت هر موجودی وابسته به قابلیت و وضعیت او می باشد. و هر کس ظرفیت و قابلیت داشته باشد. از طرف دیگر هیچ گونه بخل و ممانعتی نیست که ظرف او را پر نکند. و اگر ظرفیت نباشد جایگاهی نیست و شأنی نیست که خداوند عطا کند. و این همان معنای حکمت و عدالت خداوند و نشانه نظام مندی جهان است و کاستی افراد را نباید به خداوند منسوب کرد. بلکه باید به خودش و یا اطرافیان منسوب کرد.در غیر این صورت نه تنها دیوانگان و کودکان بلکه اقشار دیگر مردمان نیز می توانند اعتراض کنند که اگر شرایط ما به گونه دیگری بود به مراتب بالاتری می رسیدیم. البته ناگفته نماند این انتظارات و دلسوزی ها بیشتر جنبه فرضی دارد اما اگر به دقت توجه شود چه بسا اگر غیر از این بود مشکل زا بود. به طور مثال اگر کسی که بهره هوشی او به اندازه ادامه تحصیل تا دیپلم است بار علمی پرفسوری را تحمیل کنیم طاقت فرسا نخواهد بود اگر چه او آرزو هم داشته باشد.آن چه مهم است خداوند در روز قیامت به هر کس آن چه لایق اوست می دهد و او هم به آن امکانات و لذت ها راضی می باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه