صفات «نگردیدن» و «نجنبیدن» و «مخلوق بودن»، از صفات ثبوتی خداوند است یا از صفات سلبی؟

مفاهیمی که ثبوت آن برای خداوند موجب نقص، محدود شدن و ضعف مرتبه وجود شود، صفات سلبی است مثل جسمیت، زمان و مکان و صورت.به تعبیر دیگر، صفات سلبی، صفاتی است که از نقص و نیاز ناشی می شود و خداوند از داشتن این صفات مبراست. مفاهیمی که باعث کمال در خداست، هر چند به غیر خدا هم می شود نسبت داد ولی به خداوند به شرط  محدود نبودن نسبت داده می شود، مفاهیم ثبوتی است. مثل حی، قادر، عالم و رازق یا به تعبیر دیگر صفاتی که جنبه کمال دارد و خداوند آن ها را داراست؛ صفات ثبوتی است. ثنای خداوند به دو شکل انجام می گیرد. تسبیح و تحمید. تسبیح یعنی تنزیه. یعنی ذات خدا را از آن چه که مایه نقص و ضعف اوست، مبرا دانستن و برتر دانستن او از آن چه که در شأن مخلوقات است. مثل خوردن،آشامیدن،جسم بودن. پس کلمه سبحان یعنی من خدا را منزه می دانم از این که جسم باشد، دیده شود، نیازمند باشد، مرکب و دارای اجزاء باشد. یعنی هر چیزی که من می شناسم خداوند از آن برتر و بالاتر و منزه است که شبیه آن ها باشد. تحمید یعنی توصیف خداوند به صفات اثباتی. یعنی خدا را ستایش می کنم به این که او تواناست. عالم است، قادر است. همه نعمت ها از اوست. همه کمالات از اوست و به او برمی گردد. پس صفات ثبوتی(جمال) صفاتی است که بر وجود کمالی در خداوند، دلالت دارد مثل علم، قدرت، خلق و رزق. هیچ صفت نیکویی را نمی توان در نظر گرفت که خداوند به آن متصف نباشد. خداوند وجود کامل است و هر وجود کامل تمام صفات نیکو را داراست. صفات سلبی(جلال) صفاتی است که بر نقصان و ضعف دلالت دارد؛ لذا از خداوند سلب می شود مثل جهل، جسمانیت و مکان. پس هر صفتی که حاکی از نقص باشد از خداوند سلب می شود. با این مقدمه باید گفت: «نگردیدن و منقلب نشدن» از صفات ثبوتی است. زیرا انقلاب و دگرگونی از حالی به حال دیگر، یک نقص است. انقلاب صفت سلبی و عدم انقلاب صفت ایجابی و اثباتی است. انقلاب و دگرگونی در ممکنات است که از حالی به حال دیگر منقلب و تغییر می یابند. تغییر از صفات سلبی خداونداست. «صفت نجنبیدن و حرکت نداشتن» صفت ثبوتی خداست. زیرا حرکت از جایی به جای دیگر و توصیف شیء به مکانی غیر از مکان دیگر ، مربوط به ممکنات است و خداوند، منزه است از این که شبیه مخلوقات و ممکنات باشد. خداوند همه جا هست. حرکت یعنی الان اینجا بود و رفت. دیگر اینجا نیست. اما «مخلوق بودن» صفت سلبی خداست. زیرا موجودی که مخلوق است یعنی یک روزی نبوده و وجود نداشته است و بعدا بوجود آمده است. چیزی که وجود و عدم وجود او یکسان باشد از ممکنات است و خداوند از آن منزه است. زیرا او واجب الوجود است و همیشه بوده و خواهد بود. در نتیجه صفت نگردیدن، یک مفهوم سلبی است که ملازم با قدیم بودن(همیشگی و ازلی) خداست که قدیم صفت ثبوتی خداست همچنین صفت نجنبیدن یک مفهوم سلبی است که ملازم با مجرد بودن خدا می باشد و تجرد صفت ثبوتی است به این ترتیب لازمه بسیاری از مفاهیم سلبی، صفات ثبوتی خدا می باشد.     .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه