حقوقی که معلم در مقابل کارش از دولت می گیرد صرفا جنبه مادی دارد و تقدیری است که دولت از معلم می کند. بر شاگردان هم حقوقی هست که لازم است رعایت کنند. این حقوق جنبه اخلاقی و معنوی دارد.

حقوقی که معلم در مقابل کارش از دولت می گیرد صرفا جنبه مادی دارد و تقدیری است که دولت از معلم می کند. بر شاگردان هم حقوقی هست که لازم است رعایت کنند. این حقوق جنبه اخلاقی و معنوی دارد. به این حقوق اشاره می شود.حقوق معلم بر شاگرد از دیدگاه امام صادق (ع)حضرت امام سجاد (علیه السلام) می فرمایند: حق آموزگارت (برتو) این است که او را بزرگ شماری، و حرمت مجلس و محضر او را نگه داری و با دقت به سخنانش گوش بسپاری، و بدو روکنی، و صدای خود را بر روی او بلند نکنی، و هر گاه کسی از وی سؤالی کرد تو جواب ندهی تا او خود جواب دهد، و در محضر او با کسی صحبت نکنی، و در مجلس او زبان به غیبت کسی نگشایی، و...پس، هرگاه این حقوق را بجا آوری فرشتگان خدای عزو جل درباره ات گواهی دهند که تو بخاطر خداوند عز و جل نزد آن استاد رفته ای و دانش او را فراگرفته ایی نه برای حرف مردم.حقوق معلم:حق کسى که با علم، تو را تربیت مى کند. این است که: او را بزرگ بدارى، وقار محضر او را نگاه دارى. به کلامش خوب گوش بسپارى. به سوى او رو کنى. صدایت را بر او بلند نگردانى. اگر کسى از معلّم تو سؤالى پرسید، تو پاسخ ندهى، تا معلّم، خود جواب گوید. در مجلس او، با دیگرى سخن نگویى. نزد او از دیگران، غیبت نکنى. اگر کسى از او، نزد تو بدگویى کرد، حریم او را پاس دارى. زشتى هاى او را بپوشانى. و نیکى هاى او را آشکار کنى. با دشمن او همنشینى ننمایى، و دوست او را دشمن ندارى. چون چنین عمل کنى، فرشتگان خداى عزّ و جلّ به نفع تو گواهى مى دهند، که تو او را براى خداى عزّ و جلّ خواستى. وبراى خدا از محضر او کسب علم کردى، نه براى مردم.و امّا حق کسى که در علم، زیر دست تو است. این است که: بدانى- خداى عزّ و جلّ، در علمى که به تو بخشیده، تو را قیم بر آنان قرار داده است. و از خزائن خود بر تو گشوده است. پس اگر در تعلیم مردم بکوشى، و با ایشان بدرفتارى ننمایى. و بر آنان دلتنگ نشوى؛ خداى از فضل خود، بر تو زیاده مى کند. و امّا اگر علم خود را از مردم، دریغ دارى، یا با مردم هنگامى که از تو کسب دانش مى کنند، مهربان نباشى، بر خداى عزّ و جلّ حق است که «علم» و «نور علم» را از تو سلب کند، و جایگاه تو را از دلها پایین بیاورد. گلچین صدوق، ج 1، ص:107 - 108حقوق متقابل معلم و شاگردنباید معلم با شاگردان خویش رفتاری شکوهمندانه و بزرگ مآبانه ای را در پیش گیرد، بلکه باید فروتنی و نرمش را در برخورد با شاگردانش به کار برد، خداوند متعال به پیامبر خود می فرماید:« پروبال خویش را برای پیروان خود (که با پایمردی خویش در ایمان به تو اظهار علاقه می کنند) فروهشته ساز و نسبت به آنها متواضع و فروتن باش. »(سوره شعراء آیه ۲۱۵)رسول خدا(ص) فرمودند: «خداوند متعال به من وحی نمود که به شما اعلام کنم تا تواضع و فروتنی را پیشه خود سازید».و باز فرمودند: «هیچ صدقه و انفاق مالی، از مال و ثروت انسان نمی کاهد. خداوند متعال به خاطر عفو و گذشت افراد بر عزت و سرافرازی آنان می افزاید و هر فردی که تواضع و فروتنی را پیشه خود سازد، در ظل مراحم پروردگار از مقام والا و شخصیتی ارجمند برخوردار می گردد.»تواضع و فروتنی نسبت به تمام طبقات مردم در خور وظیفه اخلاقی هر انسان مؤمن و مسلمان است، علیهذا باید در نظر گرفت که وظیفه معلم نسبت به شاگردان از این دیدگاه چگونه است؟ شاگردانی که همواره در معیت معلم به سر می برند، به منزله فرزندان او هستند، با توجه به این حقیقت که میان شاگردان و معلم ملازمت و همبستگی جالبی برقرار است و شاگردان در پی جویی از دانش ها و معارف سودمند به او تکیه می کنند. رأی و نظر او را ملاک و معیار ارزیابی علوم و دانش ها می دانند و علاوه بر این میان معلم و شاگردان حقوق متقابل دیگری از قبیل: حق مصاحبت و همنشینی، صیانت و احترام در رفت و آمد و برخوردها، شرافت محبت، دوستی های راستین و عاری از هر شائبه کینه توزی و امثال آنها وجود دارد که این حقوق و معیارها می تواند رابطه معلم و شاگردانش را به طرز جالب و دلنشینی سازمان بخشد.در حدیثی پیامبر(ص) فرمودند: «نسبت به کسی که به وی علم را می آموزید و یا از او علم را فرا می گیرید، نرم و ملایم باشید.»بنابراین لازم است معلم، خلق و خوی خود را فزونتر از آن چه بر دیگران ضروری و لازم است، نسبت به شاگردانش بهبود بخشیده و به هنگام برخورد با آنها رفتار خویش را براساس حسن سلوک و لطف و محبت تنظیم نماید. با شاگردان خود در عین شادابی و گشاده رویی و اظهار شادمانی و محبت خوش آیند و صمیمانه و ابراز دلسوزی و احسان به آنها از طریق بذل علم و مقام و گرامی داشت آنها در حد امکانات برخورد و ملاقات کند.شایسته و به جا ست که تمام شاگردان و به خصوص شاگردان فاضل و برجسته را که با کینه و نام فامیلی روی هم رفته با محبوبترین نام ها و القاب مورد خطاب قرار دهد و به گونه ای از آنان و نام آنها یاد کند که حرمت شخصیت و وقار و ارزش مقام و منزلت آنان از گزند تحقیر و توهین مصون بماند.به طور کلی پیوند بین دانشمند و شاگرد، همچون پیوند بین طبیب و بیمار است، بنابراین باید از هر دارو و عاملی که برای شفای او امیدبخش به نظر می رسد، استفاده کرد، زیرا بیماری جهل از هر نوع بیماری بدنی سخت تر می باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه