تاثير نيت در اعمال چگونه است و چگونه در قيامت سنجش اعمال بر اثر نيت انجام مى‏گيرد؟

نيت به معناى انگيزه و آگاهى و توجه به هدف است. بنابراين نيت روح عبادت است چنان كه پيامبر گرامى اسلام (ص) فرمودند: «لا عمل الا بنية»(1) «هيچ عملى نيست [يعنى داراى ارزش نيست‏] مگر اينكه به واسطه نيت باشد». همه اعمال و كردار آدمى، تنها در صورتى ارزش دارد كه مبتنى بر نيت باشد زيرا رفتار آدمى بر دو قسم است: يك. برخى رفتارشان مبتنى بر عادت صرف است يعنى، انسان بدون اينكه بداند چه مى‏كند و بدون توجه به آن عملى را انجام دهد، مثل نمازهاى بسيارى از ما كه ابتداء تا انتهاى نماز را بدون توجه به آن انجام مى‏دهيم. چنين عملى ارزش ندارد، زيرا اگر چه در ظاهر با نيت انجام شده است، اما در واقع عمل بدون نيت يعنى، بدون انگيزه و آگاهى و هدف و توجه به مضمون و مقصد و مقصود آن است. دو. برخى رفتار و كردارشان با توجه و آگاهى بدان عمل است كه از آن به عمل با نيت تعبير مى‏شود. چنين عملى داراى ارزش است، زيرا از روى توجه است نه صرف عادت. توضيح اين نكته ضرورى است كه نيتى ارزش دارد كه مبتنى بر اخلاص باشد، يعنى، انگيزه انسان فقط خدا و نزديكى به او باشد،(2) حال كه چنين است، روشن مى‏شود كه در قيامت به ظاهر، رفتار و كردار آدميان نگاه نمى‏شود بلكه به باطن و حقيقت و انگيزه درونى بنده توجه مى‏شود و سنگينى و سبكى اعمال به ميزان توجه و اخلاص ما بر مى‏گردد. از طرف ديگر رابطه نيت با وجودانسان و كمالات او امرى قراردادى نيست بلكه نيت خالص، حاصل معرفت و باورهاى صحيح و محكم انسانها است، هر قدر يقين نسبت به خداوند متعال و حاضر و ناظر بودن او و باور مرگ و معاد و مسؤوليت‏هاى اخروى درجان آدمى ريشه‏دارتر شود نيت او هم خالص‏تر شده و در نتيجه به كمال و قرب الهى نزديك‏تر خواهد شد. البته نيت در كنار اعمال صالح است كه انسان را به مراتب عالى مى‏رساند و در قالب مثال، مى‏توان نيت را به ضريب اعمال تشبيه كرد و نمودار تكامل و رشد انسان را مى‏توان بدين گونه ترسيم نمود: معرفت---- عقيده---- عمل صالح و خالص---- معرفت بالاتر---- عقيده قوى‏تر---- عمل خالص‏تر---- با اين توضيح رابطه نيت با آگاهى، باور و عمل روشن‏تر شده و معلوم مى‏شود كه نيت خالص چه نقشى در سعادت جاودانه انسان دارد. پس عمل به تنهايى كه از روى حرف عادت باشد، ارزشى ندارد. از طرفى نيت بدون عمل نيز بى معنا است بلكه نيت خالص به همراه عمل صالح است كه در قيامت به سنجش الهى در مى‏آيد. پى‏نوشت‏ (1) اصول كافى، ج 1، ص 70. (2) مطهرى، مرتضى، تعليم و تربيت در اسلام، ص 196- 193. .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه