حکمت حکم اعدام برای مرتد چیست؟

حکم اعدام مرتد از جهت تحقق موضوع و اجرای آن بسیار محدود و تحت شرایط خاصی است و این نکته نیز فراموش نشود که مرتد به صرف شک و تردید اعدام نمی شود،مرتدی به دار مجازات آویخته می شود که راه عناد و کج روی را آگاهانه بر داشته ودر صدد تضعیف آیین حق اسلام- که نجات دهنده انسان ها است بر آید.با تامل و دقت در این جهت فلسفه تشریع حکم مرتد در اسلام روشن می شود ، با وجود این برای واضح شدن بیشتر پاسخ به سوال، به صورت تحلیلی بحث ذیل ارائه می شود:1) پایه و اساس جامعه اسلامى، دین است و تمام فعالیت هاى اجتماعى و فردى بر محور دین انجام مى شود. دین مانند روح زندگى بخش در همه زوایاى جامعه اسلامى حضور دارد. هر صدمه اى که به جایگاه رفیع دین وارد شود، اساس جامعه را به خطر مى اندازد. اگر انکار، تکذیب و استهزاى دین، به ویژه توسط مسلمانان صورت گیرد، شبهه و تردید و عدم پایبندى نسبت به دین در میان جامعه اسلامى رخنه و رشد مى کند، دشمنان اسلام که همواره به دنبال نفوذ و ضربه زدن به دین هستند اگر این راه را بازببینند، با به کار گرفتن و جذب افراد سست ایمان و کشاندن آنها به کفر، براى خارج کردن دین از جایگاه خود و بى اهمیت نمودن آن، اقدام خواهند کرد و جامعه اسلامى با از دست دادن این سرمایه عظیم به نابودى کشیده خواهد شد. اسلام که دین جامع و کامل است با تشخیص درست این نقطه آسیب پذیر، باوضع حکم ارتداد به مقابله با کسانى که در صدد ضربه زدن به دین هستند پرداخته، ایمان و باورهاى حق مردم را در حصار امن قرار داده و با حفاظت از سلامت جامعه زمینه را براى رشد و سعادت افراد آن فراهم کرده است.2) اثر روانى و اجتماعى این حکم، بالا بردن اهمیت و ارزش دین است. دین براى انجام رسالت خود باید در جامعه، جایگاهى رفیع داشته باشد، همانند حکم قصاص و مجازات سارق که حالتى براى افراد جامعه فراهم مى کند که نه تنها به قتل و سرقت دست نمى زنند بلکه جان و مال دیگران براى آنان احترام پیدا مى کند و در جهت حفظ آن مى کوشند، حکم ارتداد کمک مى کند تا دین در نظر مردمى که ازمنزلت و ارزش نظرى و عملى آن آگاه نیستند جایگاه و ارزش واقعى خود را بیابد، و فوائد بسیارى از این طریق حاصل مى شود. اگر دین در نظر مردم، مهم و ارزش مند شد، توجه خاصى به آن مبذول مى دارند؛آن را آسان از دست نمى دهند، به دنبال آگاهى و اطلاع صحیح از آن بر مى آیند و با طرح نظرات پخته وسنجیده به رشد عملى و آگاهى مى رسند و این چراغ هدایت را از تیرگى و خاموشى حفظ مى کنند.- 3) اسلام پیش از آن که کسى را به عنوان پیرو بپذیرد، هشدار مى دهد که چشم و گوش خود را باز کنید وبا دلائل منطقى و به صورت آزادانه در مورد دین تحقیق کنید. حال اگر کسى با تحقیق و بررسى کامل مسلمان شد و جزء پیروان اسلام درآمد و سپس خواست از اسلام دست بکشد و در زمره مذاهب دیگردرآید، جاى شک نیست که چنین عملى در اذهان عمومى اثرى قوى در بى اعتبارى و نادرستى اسلام جلوه مى دهد، زیرا عقل مردم در چشم آنها است، وقتى که مى بینند: مسلمانى از دین خود خارج شده وبه آئین دیگر گرویده است، پیش خود فکر مى کنند چنانچه این آئین اسلام بهترین و صحیح ترین ادیان آسمانى بوده، پس چرا پیروانش یکى پس از دیگرى از آن خارج شده و به دشمنان آن مى پیوندند؟ آنگاه نتیجه مى گیرند که اصول اسلام یک آئین درستى نیست که بتواند مردم را راضى نگهدارد و نیازمندى هاى آنان را رفع نماید و گرنه معنى ندارد که پیروانش از آن رو بگردانند.- 4) اگر مردم در تغییر عقیده مجاز باشند، افراد مغرض و سودجو از این راه مى توانند بزرگ ترین وکوبنده ترین ضربات بر پیکر اسلام، وارد سازند، زیرا آنها آگاه شوند، آنگاه مذهب داده در زمره دشمنان شروع به فعالیت نمایند، آیا در این صورت، اسلام، با آزاد گذاشتن باب ارتداد و تغییر مذهب اساس خودرا متزلزل نمى کرد؟ آیا عاقلانه است، آئینى که خود را تنها ضامن سلامت ملت هاى مى داند، گور خود رابا تجویز تغییر مذهب بکند و براى دشمنان خود، پناهگاه قانونى و محکمى پدید آورد، آیا با تجویز»آزادى تغییر مذهب« دست افراد مغرض و سود جو که به خاطر مطامع دنیوى و مظاهر زود گذر زندگى،هر لحظه به شکلى در مى آیند و از ارتکاب هر گونه فساد و تباهى باکى ندارند، بازتر نخواهد شد ومعتقدات میلیونها نفر مسلمان، بازیچه امیال و هوس هاى شوم مشتى افراد ناپاک و آلوده قرار نخواهدگرفت.- 5) در یک جامعه دینى، به ویژه زمانى که حکومت نیز مانند مردم خود را به احکام دین پاى بند بداند،تبلیغ بر ضد دین نوعاً به بر هم زدن نظم و اخلاق عمومى منجر خواهد شد، به همین جهت حکومت اسلامى نیز مانند مردم، خود را موظف به حفظ کیان دین مى داندحقوقدانان در تعریف نظم عمومی مى گویند: نظم عمومى فرمول مقرراتى است که در آن ذات، حیثیت و منافع مادى و معنوى جامعه بایدمورد حمایت جدى قرار گیرد. در صورت بر هم زدن نظم عمومى وجدان جامعه جریحه دار مى شود.بنابر این براى حفظ آن هرگونه اقدام الزام کننده یا بازدارنده بجا و شایسته خواهد بود.- 6) از دیدگاه برخى از دانشمندان اسلامى، راه هاى دستیابى به اهداف شریعت، دفاع از اصول پنجگانه:دین، جان، عقل، نسب و مال انسان مى باشد و اسلام براى حفظ هر یک از این اصول راهکار مشخصى مقرر نموده که حفظ »دین« از طریق »جهاد« و »مجازات ارتداد« حاصل مى شود.- 7) کسانى که در شدت مجازات مرتد، تردید مى نمایند، نوعاً، افرادى هستند که به تمایلات مذهبى همچون سایر تمایلات نفسانى مى نگرند و مى پندارند «همانطور که بشر در پیروى از تمایلات خویش وترک آنها آزاد است. نسبت به مذهب و مردم نیز، آزادى دارد که آن را در زمانى بپذیرد و در زمانى دیگرترک کند». ولى برخورد اسلام با دین، جز این است و در فرهنگ اسلامى، دین از اهمیت والائى برخوردا است. این اهمیت از نقشى که دین در سعادت دنیا و آخرت انسان دارد، نشأت مى گیرد. در فرهنگ اسلام، دین تنهاچیزى است که خداوند بر اعطاى آن بر انسان ها منّت گذاشته است، یا هدایتِ انسانى به سوى دین،ارزشش بر تمامى آنچه خورشید بر آن مى تابد برترى دارد. و یا گمراه نمودن فردى از دین برابر است باکشتن همه انسان ها.در چنین منطقى، اگر حفظ دین در رأس همه واجبات قرار گیرد و براى آن فرمان جهاد و مبارزه داده شودامرى طبیعى و نشأت گرفته از جایگاهى که دین در این منطق دارد، از این روى پیامبر اسلام)ص(مى فرماید: »هرگاه حادثه ناگوارى بر شما وارد شد، جانهایتان را فداى دینتان کنید و بدانید که هلاک شونده کسى است که دینش از بین برود«.8) افزون بر جنگ روانى، ارتداد سبب درگیرى هاى مذهبى هم مى شود، زیرا انسان ها نسبت به عقایدخویش تعصب مى ورزند و به طور طبیعى، در برابر تحقیر و اهانت عکس العمل نشان مى دهند، در این حالت پشت پا زدن به دین و عقاید، عکس العمل سایر هم کیشان را به دنبال خواهد داشت و ادامه این جریان به درگیرى هاى قومى و مذهبى خواهد انجامید. لذا برخورد با ارتداد و جلوگیرى از آن، در رفع اختلاف ها و تشنجات مذهبى بسیار مؤثر است.(9)) .

پایگاه اطلاع رسانی استاد حسین انصاریان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/23

لینک کوتاه