عقاید موحدین در این باب بر چند قسم است:۱-وحدت وجود و موجود:بدین معنی که جز ذات حق وجودی نیست و اشیاء جز خیال محض و سراب نیستند.این قول را غالب محققان از عرفا و حکما مردود دانسته و آن را به«الجهلة من الصوفیة»منسوب نموده اند.

عقاید موحدین در این باب بر چند قسم است:1-وحدت وجود و موجود:بدین معنی که جز ذات حق وجودی نیست و اشیاء جز خیال محض و سراب نیستند.این قول را غالب محققان از عرفا و حکما مردود دانسته و آن را به«الجهلة من الصوفیة»منسوب نموده اند. 2-وحدت وجود و کثرت موجود:بدین معنی که وجود منحصر در ذات حق است و دیگر اشیاء منسوب به وجود اویند و لذا به موجود بودن متصف می شوند، این قول ذوق التاله خوانده شده و از علامه دوانی است.3-وحدت وجود در عین کثرت تشکیکی آن:بدین معنی است که سنخ وجود واحد است(در واجب و ممکنات)، اما درجات آن متفاوت می باشند.این قول مبنای صدر المتألهین در آغاز اسفار و مباحث وجود آن است. 4-وحدت وجود و موجود:بدین معنی که جز حق متعال وجودی نیست و اشیاء جز ظهورات و جلوه های حق تعالی نیستند . این قول محققان عرفا و قائلین به وحدت وجود است و نیز مختار نهایی صدر المتألهین در مباحث علیت اسفار است که ایشان خود آن را بسیار مهم تلقی نموده و منشأ تحولات اساسی در مباحث حکمی دانسته است.5- قول به کثرت وجود و موجود که یکی از آن امور متکثر، واجب الوجود و بقیه ممکن الوجودند. این قول اکثر مردم موحد است.با توجّه این مطالب باید دید که منظور گوینده از وحدت وجود و موجود چیست؟ چون هر کسی از این واژه ها معنایی را لحاظ می کند. امّا اکثراً عرفای راستین را وحدت وجودی و جهله ی صوفیّه را وحدت موجودی می خوانند. چون عرفا موجودات را وجود نمی دانند بلکه آنها را مظاهر وجود می خوانند. لذا می گویند: وجود و موجود یکی است و آن ذات باری تعالی می باشد ؛ امّا ما سوی الله نه وجودند و نه موجود بلکه مظاهر وجود یا مظاهر اسماء الله می باشند. امّا جهله ی صوفیّه می گویند: وجود و موجود یکی است و آن هم خداست ؛ و آن وجود همین عالم می باشد ؛ یعنی کلّ عالم ، یک پیکر واحد بوده خداست ؛ و موجودات ، همگی اجزای خدا هستند. از این قول گاه با عنوان وحدت موجود یاد می شود و در مقابل قول عرفا قرار داده می شود. امّا باز عرض می شود که این واژه ها بسته به گوینده و نویسنده ، معنانی گوناگونی می تواند داشته باشد ؛ لذا باید دید به کار برنده ی این واژه ها کیست و چه مبانی فکری دارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه