پاسخ: اصطلاح آخرالزمان در کتاب‌های حدیث و تفسیر در دو معنی به کار رفته است:نخست، همه آن قسمت از زمان که بنا بر عقیده مسلمانان، دوران نبوت پیامبر اسلام است. از آغاز نبوت پیامبر تا وقوع قیامت را شامل می‌شود.

پاسخ: اصطلاح آخرالزمان در کتاب‌های حدیث و تفسیر در دو معنی به کار رفته است:نخست، همه آن قسمت از زمان که بنا بر عقیده مسلمانان، دوران نبوت پیامبر اسلام است. از آغاز نبوت پیامبر تا وقوع قیامت را شامل می‌شود.دوم، فقط آخرین بخش از دوران یاد شده که در آن مهدی موعود ظهور می‌کند. تحولات عظیمی در عالم واقع می‌شود. در فرهنگ عامه مسلمانان مخصوصاً شیعه، اصطلاح آخرالزمان حکایت از عصری می‌کند که مهدی موعود در آن ظهور می‌کند. تحولات ویژه‌ای در جهان رخ می‌دهد. در روایات برای این عصر مشخصات ویژه‌ای به نام "علائم آخرالزمان" نقل شده است. از مجموع روایاتی که در کتاب‌های حدیث، تفسیر و تاریخ درباره عصر ظهور مهدی موعود نقل شده، دو مطلب درباره مشخصات آخر الزمان ـ به معنی عصر مهدی موعود ـ به صورت تواتر معنوی به دست می‌آید:نخست اینکه در این عصر، پیش از ظهور مهدی موعود، فساد اخلاق و بیداد و ستم همه جوامع بشری را فرا می‌گیرد. و به صورت عام‌ترین پدیده در روابط انسان‌ها در می‌آید.دیگر اینکه پس از ظهور مهدی، تحول عظیمی در جوامع واقع می‌شود: فساد و ستم از میان می‌رود. توحید و عدل و رشد کامل عقلی و عملی در سراسر زندگی انسان‌ها گسترش می‌یابد. از مجموع روایات و سخنان پیشوایان دین استفاده می شود که پیش از ظهور حضرت مهدی(ع) فتنه ها و شورش های فراوانی بروز می کند طی جنگ های منطقه ای و شورش های محلی و جنگ جهانی عده زیادی از بین خواهند رفت. از خود حضرت مهدی(عج) نقل شده است که فرمود: «علامه ظهوری کثره الهرج و المرج و الفتن».(محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج 52، ص 217). «نشانه آشکار شدن من، زیاد شدن هرج و مرج و فتنه ها و آشوب هاست».فتنه های آخرالزمان چنان حق و باطل را ممزوج خواهند کرد که تنها کسانی می توانند از آنها به سلامت عبور کنند که دارای بصیرت و استقامت باشند. بصیرت بنا به فرمایش مقام معظم رهبری در دوسطح تعریف می شود: سطح زیرین آن داشتن نگاه توحیدی است که موجب داشتن هدف الهی و تلاش خستگی ناپذیر در راه آن گشته و در حقیقت زمینه همه تلاش ها و مبارزات انسانی در جامعه خواهد بود. و سطح دیگر آن در حوادث زندگی خودنمایی خواهد کرد، به این شکل که برای اینکه انسان در حوادث زندگی دچار بی بصیرتی نشود، باید پیرامون آنها تدبر کند و از آنها به شکل سطحی و عامیانه عبور نکند و با این سنجش بصیرت پیدا کند، چنانکه امیرالمومنین علی(علیه السلام) می فرماید: "فإنَّمَا البَصیرُ مَن سَمِعَ فَتَفَکَّرَ و نَظَرَ فَأبصَرَ"(1)و به دنبال این بصیرت صبر و ایستادگی تا تحقق اهداف، لازم و اساس کار است و الا یک وزنه سنگین را آدم ضعیفی هم ممکن است، بردارد و یک لحظه سر دست بلند کند؛ لیکن نمی تواند نگه دارد و آن را می اندازد در روایات اهل بیت، از مواردی به‌عنوان فتنه های آخرالزمان یاد شده است که به برخی از آنها به‌صورت فهرست وار اشاره می‌کنیم:1. جهل و عدم شناخت مناسب درباره وجود مقدس امام و نقش او در خلقت و هدایت مردم؛2. دین شعاری و حرکت نمادین عده ای که خود را مسلمان می‌ نامند، ولی قرآن و اسلام را کنار گذاشته اند؛3. اسلام‌ستیزی؛ امام صادق علیه‌السلام از قول پیامبر می‌ فرماید: «اسلام با غربت ظاهر شد و به زودی نیز چنانکه بود به حال غربت برمی گردد، پس خوشا به حال غربا».[1] مرحوم دوانی در توضیح می‌ گوید: غربت دومی که پیامبر فرمود، توسط مسلمانان در آخرالزمان به وجود می‌ آید.[2]4. دجّال؛ در پی ‌آمدن دجّال، فتنه‌ای شکل می‌گیرد که مردم را به چالش کشیده، از خداوند متعال دور می‌ کند؛ چراکه در ظاهری فریبنده و چهره‌ای جذاب ظاهر می‌شود؛ امیرالمؤمنین، علی علیه‌السلام فرمود: «سعادتمند، کسی است که او را تکذیب کند و شقی و بدبخت کسی است که او را تصدیق کند».[3]5. تجاوز به جوامع اسلامی و شیعی و کشتار آنان؛6. گسترش فساد و تباهی از یک‌سو و ایجاد شک و تردید درباره ظهور امام موعود و به تمسخر‌گرفتن انتظار و ظهور، از سوی دیگر.با توجه به نکات یاد‌ شده، بر عاشقان امام عصر و منتظران ظهورش لازم است در چند زمینه فعالیت کنند:الف. بالا‌بردن فهم و شناخت درباره امام و امامت، مفاهیم و آموزه های دین، مباحث مهدویت و مفاهیمی که در رابطه با این موضوع است؛ب. وحدت کلمه در سایه رهبری مرجعیت، که طبق بیان پیشوایان دین ـ از جمله امام زمان ـ همه وظیفه دارند به آنها رجوع کنند؛ج. عمل به وظایف دین، کسب تقوا، دوری از فساد و جلوگیری از آن، امر به معروف و نهی از منکر؛د. ایجاد روحیه نشاط و تلاش در خود و جامعه و حرکت به‌سوی سازندگی و زمینه سازی برای ظهور.اکنون یادآور می‌ شویم که مهم ترین عامل برای مقابله با انواع فتنه ها در آخرالزمان، دو چیز است:1. معرفت و شناخت امام؛ امام صادق علیه‌السلام می‌ فرماید: «امام خود را بشناس؛ پس همانا زمانی که امامت را ‌شناختی، هیچ آسیبی به تو نخواهد رسید از اینکه امر ظهور، جلو بیفتد و یا عقب بیفتد».[4]در روایتی دیگر می‌ فرماید: «هر کس امام خویش را شناخت و آنگاه، پیش از آنکه صاحب‌الأمر قیام کند، از دنیا رفت، بسان کسی است که در سپاه آن حضرت حضور پیدا کرده است، نه! بلکه بسان کسی است که زیر پرچم او حاضر شده باشد».[5]2. رجوع به عالمان؛ ائمه معصومین، تکلیف شیعه را در دوران غیبت کبرا، مشخص کرده اند. اسحاق‌بن‌یعقوب درباره تکلیف شیعیان در غیبت کبرا، از امام مهدی علیه‌السلام پرسید و توقیع (نامه) ذیل در پاسخ او صادر گردید: «و أما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها إلی رواة حدیثنا فإنهم حجتی علیکم و أنا حجة الله علیهم؛ و امّا در پیش آمدهایی که برای شما رخ می‌ دهد، باید به راویان اخبار ما (دانشمندان علوم دینی) رجوع کنید. ایشان حجت من بر شما هستند و من، حجت خدا بر آنانم».[6]پس مهم‌ترین راه برون‌رفت از مشکلات در زمان غیبت، شناخت امام و تبعیت از فقهای بزرگ، به‌ویژه ولی فقیه و رهبر جامعه اسلامی است. اگر این مهم، به‌صورت کامل عملی شود، فرد و جامعه، در مقابل طوفان حوادث، خطرات و فتنه ها محفوظ خواهند ماند. پی‌نوشت‌ها1. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج1، ص66.2. مهدی موعود، ص958.3. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج2، ص526.4. ر.ک: کافی، کلینی، ج1، ص371.5. غیبت نعمانی، ص329، ح2؛ اصول کافی، کلینی، ج1، ص371.6. غیبت طوسی، ص290، ح247؛ کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج2، ص483، باب 45، ح4. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه