با توجه به امي بودن پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آيا ايشان در زمان رحلت نيز خواندن و نوشتن نمي دانستند؟

در اين که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ امي بوده و تا زمان رسيدن به مقام نبوت بهره اي از خواندن و نوشتن نداشته تقريباً اتفاق نظر وجود دارد. در برخي از آيات قران به امي بودن پيامبر تصريح شده است. وَ ما کنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِک إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ[1]؛ «تو پيش از فرود آمدن قرآن، هيچ نوشته اي نمي خواندي، و نيز نوشته اي را به دست خود، نمي نوشتي. (اگر چنين مي کردي)، بي گمان باطل گرايان (درباره قرآن) شک مي کردند».در سوره جمعه نيز آمده است: هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُم[2]...؛ «اوست خداوندي که در ميان مردمي که خواندن و نوشتن نمي دانستند پيامبري از خود ايشان بر انگيخت».اکثريت علماي شيعه بر اين باورند که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ قبل از بعثت نه چيزي نوشته و نه چيزي خوانده است. شيخ طوسي با تعبير «مذهب علمائنا کافة»[3] در اين خصوص ادعاي اجماع مي کند. عموم اهل سنت بر اين باورند که پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ توانايي خواندن و نوشتن نداشته است. هر چند عده اي هم معتقدند که پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ چنين توانايي را داشته است ولي خداوند به او اجازه نداده است که چيزي را بنويسد. قرطبي پس از نقل اين دو قول مي نويسد: «نظريه درست در اين مسئله اين است که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ حتي يک حرف هم ننوشته است هم چنين او هرگز چيزي نخوانده است».[4]اما در اين خصوص که آيا آن حضرت قادر بر خواندن و نوشتن بوده يا خير، بين علماي شيعه اختلاف است.برخي قائلند آن حضرت قدرت بر خواندن و نوشتن داشت[5] اما با اين حال هرگز چيزي را نخواند و ننوشت[6] اين گروه به روايتي استناد مي کنند که در آن آمده است امام جواد ـ عليه السلام ـ فرمود: چگونه او چيزي نمي نوشته در حالي که خداوند مي فرمايد: اوست خدايي که در ميان مردم درس نخوانده پيامبري را از بين خودشان برانگيخت تا بر آنان آياتش را تلاوت کند[7]... پس چگونه چيزي را که نمي دانست، آموزش مي داد. به خدا او به هفتاد و دو زبان يا هفتاد و سه زبان مي نوشت.[8] به فرض پذيرش اين روايت از حيث سند، روايت دلالت مي کند که اين امر بر اساس معجزه بوده است.[9]برخي هم قايلند در اين رابطه نمي توان اظهار نظر قطعي داشت. سيد مرتضي در اين باره مي گويد: از اين آيه (عنکبوت/ 48)، چنين بر مي آيد که پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پيش از بعثت خود، خواندن و نوشتن را به خوبي نمي دانسته، ولي پس از پيامبري، نمي توانيم بدون امکان اظهار نظر قطعي درباره هيچ يک از دو حالت، بگوييم که وي، با نوشتن و خواندن، آشنا بوده يا نبوده است.[10]نتيجه گيريبه نظر مي رسد در اين رابطه نتوان اظهار نظر قطعي کرد. عده اي معتقدند که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ توانايي خواندن و نوشتن را چه قبل و چه بعد از بعثت نداشته است. اما در مقابل عده اي معتقدند آن حضرت بعد از بعثت اين توانايي را داشته است، هر چند در عمل اين کار را انجام نداده است.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1ـ پيامبر امي، شهيد مطهري2- سیره صحیح پیامبر(ص)ترجمه سپهری. پی نوشتها:[1]. عنکبوت/ 48.[2]. جمعه / 2.[3]. طوسي، محمد بن حسن، التبيان، قم، بوستان کتاب، 1409ق، ج8، ص216.[4]. قرطبي، الجامع لاحکام القران، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1405ق، ج13، ص352.[5]. طوسي محمد بن حسن، المبسوط في فقه الاماميه، تهران، المکتبة الرضويه، بي تا، ج8، ص 120؛ التبيان، همان، ج8، ص216.[6]. مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، موسسة الرساله، 1430ق، ج16، ص134.[7]. اشاره به آيه دوم سوره جمعه.[8]. شيخ صدوق، معاني الاخبار، قم، موسسه النشر الاسلامي، ص54.[9]. عاملي، سيد جعفر مرتضي، الصحيح من سيرة النبي الاعظم، بيروت، المرکز الاسلامي للدراسات، 1428ق، ج16، ص121.[10]. طبرسي، مجمع البيان، ج4، ص287.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه