کسی که مسلمان باشد اما فقط به گفتار نه عمل- برای او چه کاری را تجویز می کنید تا به دین واقعی دست پیدا کند؟

یکى از مهمترین انگیزه هایى که در هر انسانى وجود دارد انگیزه کمال طلبى و خودشکوفایى است. این انگیزه مهمترین عامل و محرک در شکل گیرى و جهت دهى به رفتار انسانهاست. هر رفتارى که ما انسانها انجام مى دهیم در واقع محصول سه عامل، انگیزه، نیاز و هدف است. اگر این سه عامل در کنار هم قرار گیرند شرایط تحقق یک رفتار فراهم مى شود اما گاهى اوقات شناخت افراد نسبت به این سه عامل دچار مشکل مى شود. به عبارت دیگر وجود برخى ابهامات موجب مى شود چیزى که در حد یک انگیزه است جاى هدف را مى گیرد و کسى که تحت تأثیر این عوامل سه گانه اقدام به فعالیتى کرده بود در استمرار فعالیتش دچار انحراف یا لغزش و یا دچار دلسردى و رکود مى شود. داشتن هدف شرط رسیدن به کمالات و خواسته های معنوی:عبادت هم هدف است و هم وسیله، به این معنى که خود عبادت هدف زندگى است (قُلْ إِنَّ صَلاتِى وَ نُسُکِى وَ مَحْیاىَ وَ مَماتِى لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ - بگو نماز و عبادات و زندگى و مرگم همه از آن خداى پرورنده جهانیان است»،( انعام، آیه 162). مضمون این آیه شریفه به طور اختصار این است که تمام «من» از آن خداى سبحان است و این هدف زندگى انسان در دنیا است که خداوند آن را عبادت و بندگى نامیده و فرموده است: (وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ(الذاریات، آیه 56). و از طرفى عبادت وسیله است، وسیله رسیدن به یقین و کمال (وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّى یَأْتِیَکَ الْیَقِینُ(حجر، آیه 99) و کمال هر موجود و از جمله انسان در عینیت یافتن و به ظهور رسیدن تمام استعدادهاى نهفته آن موجود است. وتنها راهی که به سبب آن می توان این استعدادها را کشف کرد، شناخت صحیح هدف از زندگی می باشد و بى شک در میان استعداد انسان تحقق یافتن خواست هاى مادى و حیوانى را نباید در شمار کمال هاى انسانى به شمار آورد، زیرا این خواست ها بین انسان و حیوان مشترک است و در این مرحله انسانیت انسان بالقوه است وحیوانیت او بالفعل شده است، انسانیت انسان زمانى به فعلیت مى رسد که استعدادهاى جان و روانش شکوفا شود و به کمال و لذت بى پایان و بدون محدود و مزاحم دست یابد. بنابراین مقاصدى را که یک انسان در فرایند زندگى دنبال میکند همه یکسان نیستند، برخى از این هدف ها، هدف هاى مقدماتى، آلى و زمینه ساز براى نیل به هدف هاى بالاترند و برخى هدف نهایى و اصیل به شمار مى روند. در این میان عبادات همان طور که هدف زندگى است، از طرفى همین عبادات هدف مقدماتى است، به تعبیر دیگر وسیله است براى رسیدن به هدف برتر و آن هدف برتر کمال انسان و شکوفا شدن استعدادهاى جان آدمى است که اوج آن رسیدن به قرب پروردگار مى باشد و آن مقامى است که انسان به ذات اقدس الهى رهنمون مى شود و در جوار رحمت الهى استقرار مى یابد. (إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِى جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ. فِى مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ به راستى که پرهیزکاران در باغ ها و جویبار در جایگاهى راستین نزد پادشاهى مقتدرند»،( قمر، آیه 54 و 55). خلاصه سخن آن که هدف نهایى انسان کمال است و کمال انسان به معرفت الله مى باشد و معرفت هر شخص به میزان قرب او به خداست و تقرب با سیر الى الله ممکن است وعبادت (بندگى و سرسپردگى محض در برابر خدا) طریقه سیر الى الله است.برای آنکه از اراده ای قوی برخوردار باشید باید به شناخت صحیح و کاملی در مورد هدف از زندگی برسید چرا که تا خود و هدف از خلقت خود را نشناسید انگیزه ای معنوی برای تلاش و کوشش در شما به وجود نخواهد آمد. «رمز موفقیّت»در مسیر زندگی و خودسازی بسیاری از افراد با ناتوانایی های فراوانی مواجه می شوند، به این معنا که می خواهند کارهای فراوانی را انجام دهند، ولی عملا موفق نمی شوند، این موارد همگی معلول ضعف اراده است. در مقابل رمز موفقیت انسان های بزرگ، در تمام عرصه های زندگی در قوت اراده آنها نهفته است. هر کس به اندازه نیروی اراده اش پیشرفت می کند و می تواند در مسیر تکامل و سعادت خود گام بردارد. انسان های با اراده، هم در زندگی شخصی خود موفق عمل می کنند و هم در جامعه به عنوان یک فرد تاثیر گذار و موفق مطرح می شوند. در حالی که انسان های بی اراده، افرادی ناتوان، عقب مانده، بی تحرک، شکست خورده، ناامید و ناموفق ظاهر می شوند و عملا نمی توانند در زندگی و محیط اطراف خود تاثیر مثبت بگذارند.راه کارهاى تقویت اراده: پیش از بیان راه هاى تقویت اراده، بهتر است فرد با اراده و در مقابل آن، فرد بى ثبات و فاقد اراده را توصیف کنیم. فرد با اراده کسى است که ابتدا درباره کارش به خوبى تأمل مى کند، سپس تصمیم به انجام دادن آن مى گیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را اجرا مى کند. بنابراین، پافشارى بر تصمیمى غلط، یا داشتن میلى بلندپروازانه، ثبات قدم نیست. در مقابل، فردى که داراى اراده ضعیف است، با کمترین مشکل از انجام دادن کار خود دلسرد مى شود و از انجام دادن آن باز مى ماند. براى تقویت اراده، پیمودن مراحل ذیل لازم است: 1. باید کارهاى خود را به دقت ارزیابى کنید. در این مرحله، باید به مدت چهار روز و هر روز پنج دقیقه، اعمال و رفتار خود را بسنجید و بررسى کنید که اعمال شما چقدر با اراده است. آیا پس از اراده، پى گیرى و ثبات دارید یا احساسات و محرک هاى بیرونى شما را متوقف مى کند؟ در ضمن، تعیین کنید که چند درصد از اعمال شما، از روى عادت و فاقد اراده است. در این مرحله، پى خواهید برد که اراده شما، دست کم در بعضى موارد، نارسا است و ملاحظه خواهید کرد که اگر بعضى از اعمال شما با اراده قوى انجام شود. بازده بیشترى خواهید داشت و لذا به اهمیت تقویت اراده پى خواهید برد. 2. در مرحله دوم، باید از تلقین استفاده کنید تلقین هاى منفى را به تدریج از خود دور کنید و مثلًا جمله - من همیشه کارهاى خود را ناتمام رها مى کنم- یا - هر چیز کوچکى اراده مرا متزلزل مى کند - را از خاطر خود بزدایید. در عوض، به خود تلقین کنید که: کسب اراده قوى براى من آسان است و من براى به دست آوردن آن خواهم کوشید. 3. هر روز چند کار ارادى براى خود ترتیب دهید. این کارها باید مستلزم جد و جهد واقعى باشد. همچنین این کارها نباید خارج از توانایى فعلى شما باشد براى مثال هر روز صبح برنامه اى را براى تمام روز تنظیم کنید. این برنامه باید بدون افراط و زیاده روى باشد. سپس به هر قیمتى آن را دنبال کنید. هیچ چیز نباید مانع کار شما شود. 4. تعداد کارهاى ارادى و میزان مشکل بودن آنها را به تدریج افزایش دهید. 5. هر شب، اعمال خود را محاسبه کنید. رفتارهاى ارادى موفق و موارد ضعف را یادداشت کنید. در موفقیت ها شکرگزار باشید و در صورت ضعف، در صدد رفع آن برآیید. 6. همه نیروهاى ما از خدا است، پس باید در برابر موانع، از خداوند کمک جوییم. اراده ما نیز باید در جهت اراده خداوند باشد یعنى، چیزى را اراده کنیم که مورد رضایت و اراده حق تعالى است. افرادى که اراده آنها در جهت معصیت است، ثبات قدم ندارند و در برابر مشکلات وا مى مانند، ولى اگر انسان به دنبال رضاى خداوند در جهت انجام وظیفه باشد، مسلما اراده او آهنین و خلل ناپذیر خواهد شد. ازاین رو، همه دیدیم که امام خمینى (ره) با اراده محکم در برابر همه مشکلات ایستاد و انقلاب را به پیروزى رساند. این اراده محکم، بر اثر طلب رضاى الهى و اداى وظیفه دینى پدید آمده بود.7. با توسل و طلب یاری از معصومین (ع) از آنان بخواهید تا توفیق تقویت اراده و ثبات قدم در این مسیر از جانب خداوند شامل حالتان شود و بتوانید در عمل نیز به عباداتتان پایبند باشید. ائمه (ع) واسطان فیض و رحمت الهی اند و هر نعمت و خیری که به ما میرسد از جانب آنان می باشد.8. توجه و دقت در این نکته ضروری است، افزایش و ارتقاء یافتن بینش و باورهای دینی در گرو عمل به دستورات و فرامین الهی است. امام باقر (ع) می فرمایند: (من عمل بما یعلم علّمه الله ما لم یعلم – کسی که به علم و دانایی اش عمل کند، خداوند آنچه را که نمی داند به او می آموزد. بحارالانوار ج 75 ص 189). در نتیجه انجام وظایف بندگی، راه اصلی در رسیدن به مقصود و افزایش سطح آگاهی و اعتقادات دینی است. البته عمل به وظایف نباید شما را از تفکر و مطالعه در معارف و اعتقادات باز دارد و یکی را بر دیگری ترجیج دهید. چرا که خداوند عالم را با اسباب اداره کرده و عمل به وظایف و مطالعه و تفکر پیرامون اعتقادات دو سبب از اسباب تقویت باورهای دینی است که در طول یکدیگر قرار دارند.با توجه به نکاتی که گفته شد و عملی کردن آنها شما می توانید اراده خود را تقویت نمایید و بعد از چند روز ممارست از اراده ای قوی در انجام اعمال و کسب معنویات برخوردار باشید. اما نکته ای که باید به آن دقت داشته باشید این است که گاهی اوقات انسان نسبت به اعمال عبادی اش کم رغبت می شود و به اصطلاح برایش ادبار حاصل می شود، در اینگونه مواقع جای هیچ گونه نگرانی نیست و سعی کنید به واجبات بسنده کنید و از انجام مستحبات بپرهیزید تا باعث نشود نسبت به تمام عبادات بی رغبت شوید. و بجای آن سعی کنید مواقعی که میل به انجام عبادت دارید و برایتان اقبال حاصل شده است جبران کنید.اما در مورد گناه باید با حساسیت بیشتری برخورد کنید و تا جایی که می توانید از آن فاصله بگیرید چرا که گناه شما را از خداوند دور می کند و تمام پلهایی را که برای نزدیک شدن به خداوند ساخته اید ویران و نابود می کند. این کار میسر نمی شود مگر با تقویت عزم و اراده بر ترک گناه و حرکت در راستای رسیدن به هدف که با کوشش و همت شما قابل دستیابی است.امیدواریم با رعایت و عمل کردن به نکات بالا بتوانید شیرینی دین را در تمامی ابعاد زندگی لمس و حس نمایید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه