آیا مذاهب چهارگانه اهل سنت همدیگر را طعن و لعن نمودهاند؟

در باره مذاهب اربعه اهل سنت که یکدیگر را تکفیر یا مورد طعن قرار داده باشد، چیزی به دست نیامد به جز مطلبی که در باره ابوحنیفه در کتب اهل سنت بیان شده است که دو بار به او کفر نسبت داده شده که هر دو بار وادار به توبه گردیده است و نیز برخی از علمای اهل سنت او را مورد طعن قرار داده و ما این مطالب را در زیر می آوریم: 1. ابن حبان بستی یکی علمای بزرگ اهل سنت و نویسنده کتابی بنام «صحیح ابن حبان» است. در کتاب مجروحین در باره ابوحنیفه مطالبی دارد که او را به شدّت زیر سوال میبرد. و در باره وی مینویسد: « ابوحنیفه در سال 150 هجری وفات نموده و قبرش در بغداد در قبرستان خیزران قرار دارد. او مرد جدل و ظاهرالورع بود و از حدیث چیزی نمی دانست . فقط از صدو سی حدیث مسند سخن گفته است و غیر از آن در دنیا هیچ حدیثی ندارد و در صد و بیست حدیث آن هم دچار خطا و اشتباه شده است و ندانسته یا اسناد آنها را دیگر گون نموده است و یا متن آنها را تغییر داده است. و چونکه خطاهای او بر صواب و درستیاش غلبه پیدا کرده بود، در اخبار و احادیث مستحق این شده بود که با او کسی احتجاج نکند. و از جهت دیگر هم احتجاج با او جایز نبود به علت اینکه او قائل به ارجاء(شرط ندانستن عمل در ایمان) بود و مردم را به سوی بدعت دعوت میکرد، بنابراین در نزد همه ائمه ما احتجاج با او جایز نمیباشد. من در میان آنان هیچ خلافی را در این نمیدانم که ائمه مسلمین و اهل ورع در دین در جمیع شهرها و سایر مناطق او را جرح نموده و مورد قدح قرار داده است. من در کتاب «التنبیه علی التمویه» تمام آنچه را که در باره او روایت شده ذکر نمودهام و نیازی نیست که در اینجا آنها را تکرار کنم و فقط آنچه را میخواهم بیاورم که زکریا بن یحیی حدیث کرده است. او از بندار و محمد بن علی المقدمی و او از معاذ العنبری حدیث کرده که از سفیان ثوری شنیدم که میگفت ابوحنیفه دو بار از کفر توبه داده شده است. این سخن که ابو حنیفه دوبار کافر شده و توسط مردم و علمای زمانش وادار به توبه شده است در کتابهای متعدد اهل سنت آمده است. از جمله مسند شافعی ج1ص349 و المعرفه والتاریخ ج3ص96 و ضعفاء العقیلی ج 4ص282 و تاریخ بغدادج1ص303 . 2. در کتاب المعرفه و التاریخ مطالبی در باره ابوحنیفه نقل شده است که اور ا مورد طعن قرار داده است. مثلا می گوید:« قال أبو عون نبئت أن فيكم صدادين يصدون عن سبيل الله قال سليمان بن حرب و أبو حنيفة وأصحابه ممن يصدون عن سبيل الله» ابو عون گفت که در بین شما دو نفر هستند که شما را از را خدا باز میدارند: سلیمان بن حرب و ابو حنیفه و یاران او از کسانی هستند که مردم را از راه خدا باز میدارند. و باز نقل کرده است که عمار بن ززیق گفت: هرگاه چیزی از شما سوال شد و شما چیزی برا ی پاسخ نداشتید، نگاه کنیدکه ابو حنیفه چه گفته است و بر خلاف آن پاسخ بدهید، حتما درست پاسخ گفتهاید. و نیز از ابراهیم بن محمد فزازی نقل کرده است که وقتی ابو حنیفه از دنیا رفت سفیان ثوری گفت: الحمد لله که مسلمانان از دست او راحت شد او جامه اسلام را تکه تکه کرد و در اسلام مولودی شوم تر از او به دنیا نیامده است. 3. مطلب دیگری که ابوحنیفه را زیر سوال میبرد فتواهای فقهی اوست. در جلد سوم کتاب المعرفه و التاریخ از صفحه 93-100 برخی از فتواهای او ذکر شده است و به چند فتوای او اشاره میکنیم: الف- از ابو حنیفه در مسجدالحرام از ایمان شخصی سوال شد که اگر بگوید من شهادت میدهم بر اینکه کعبه حق است لکن نمیدانم آیا کعبه این است یا نه؟ ابو حنیفه گفت: او حقیقتا مؤمن است. ب- و باز از ایمان کسی از ابوحنیفه پرسیده شد که اگر بگوید من شهادت میدهم که محمد بن عبدالله پیامبر است لکن نمیدانم آیا او کسی است که قبرش در مدینه است، یا کسی دیگری است؟ ابو حنیفه جواب داد این شخص یقینا مؤمن است. در حالی که ابوبکر الحمیدی میگوید هر که چنین بگوید کافر است، نه مؤمن. ج- از فزازی نقل شده که ابو حنیفه گفت: ایمان آدم و ایمان ابلیس یکسان بوده است . از عمر بن حفص نقل شده است که از پدرش شنیده است که گفت من در مجلسی با ابوحنیفه نشسته بودم که او در یک مسئله و در یک روز پنج نوع فتوا داد، وقتی چنین دیدم از مجلس او برخاستم و اورا ترک کردم. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه