دلیل نجس بودن خوک چیست؟

روایات متعدد و صحیحی از ائمه معصومین علیهم السلام آمده است که در آن به نجاست خوک تصریح گردیده است. در باب 13 جلد 3 کتاب شریف وسائل الشیعه روایات صحیح در این زمینه جمع آوری شده است. حکم نجاست خوک بین تمامی فقها اعم از شیعه و سنی اجماعی است. در آیه 145 قران کریم از خوک به عنوان «رجس» به معنای چیز پلید یاد شده است.ضمن آنکه در آیه 60 سوره مائده پلیدی کسانی که از رحمت خدا دور می شوند(بت پرستان) به خوک تشبیه گردیده است. و شباهت به خوک به عنوان ضرب المثلی قرانی برای نشان دادن پلیدی اشخاص ملعون می باشد. «قُلْ هَلْ أُنَبِّئُکُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذلِکَ مَثُوبَةً عِنْدَ اللَّهِ مَنْ لَعَنَهُ اللَّهُ وَ غَضِبَ عَلَیْهِ وَ جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ الْخَنازیرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ أُولئِکَ شَرٌّ مَکاناً وَ أَضَلُّ عَنْ سَواءِ السَّبیلِ ؛بگو: «آیا شما را از کسانى که موقعیّت و پاداششان نزد خدا برتر از این است، با خبر کنم؟ کسانى که خداوند آنها را از رحمت خود دور ساخته، و مورد خشم قرار داده، (و مسخ کرده،) و از آنها، میمونها و خوکهایى قرار داده، و پرستش بت کرده اند موقعیّت و محل آنها، بدتر است و از راه راست، گمراهترند.» (مائده:60)حکمت نجاست:قبل از بیان حکمت نجاست خوک، به شناخت مفهوم «نجس» می پردازیم: در اصطلاح فقهی، نجس به آن چیزی می گویند که یا از لحاظ ظاهری و مادّی آنچنان پلید، زیان بار و خطرساز است؛ و یا از لحاظ باطنی و روحی دارای شقاوت، پلیدی و خباثت و مانع پیدایش آثار معمنوی می باشد؛ و یا این که در بردارنده ی هر دو بُعد یاد شده است. به حدّی که حتی وجود یکی از ابعاد یاد شده، در لزوم اجتناب و پرهیز داشتن از آن ها کافی است.توجه به این نکته ضروری است که معنای نجاست خوک یک معنای فقهی است. یعنی به خاطر نجاست این حیوان برخی انتفاعات یا تماس ها با خوک محدود می شود. بیشترین نتایج این نجاست هم در احکام عبادی (مانند نماز و وضو و ...)ظاهر می شود و این نشان دهنده مفاسد معنوی است که مانعی برای تکامل اعمال عبادی و معنوی است. سازوکارهای تاثیر و تاثرات معنوی نیز به وسیله علوم تجربی و حواس ظاهری قابل درک نیست.لذا در اینجا به برخی از حکمت های مادی و تجربی در مورد خباثت خوک می پردازیم.ناگفته پیداست این حکمت ها علت اصلی بر نجاست نیست بلکه چیزهایی است که ما به وسیله عقل خطاپذیر تجربی درمی یابیم.وجودِ «تریشینوزیس»، برای بیماری های انگلی، کرم ها و داشتن بستر مناسب برای انتقال میکروب ها به انسان همگی موجب اتّخاذ تدابیر بهداشتی و محدودیّت های سنگین در مورد این جانداران شده.البتّه شاید ادّعا شود که اگر محیطی فراهم آید که ما یقین کنیم دیگر این میکروب در وجود چند خوک ها وجود نداشته یا به حدّاقل برسند، آیا باز هم حکم به نجاست و حرمت آن ها ادامه خواهد داشت؟ در پاسخ گفته می شود:1. این ادّعا شامل آن دسته از میکروب هایی می شود که شناخته شده اند و نمی توان ادعا نمود که گندزدایی کامل در مورد تمام میکروب ها صورت گرفته. به عبارتی: شما حتی اگر بتوانید واکسنی تهیه کنید که بشر و زندگی طبیعی او را در برابر تمام خوک ها سالم و بهداشتی نگهدارد، این واکسن فقط در مقابل میکروب های موجود و شناخته شده کارساز است و شامل میکروب های ناشناخته و بلکه به وجود نیامده نخواهد بود.2. روش پذیرفته شده در قانون گذاری های عقلاء جهان آن است که در قوانین، همواره حالات و موقعیّت های اکثریّتی مدّ نظر بوده و چنانچه فرد یا افرادی به عللی جزء استثناءها باشند، باز خدشه ای در عمومیّت قانون ایجاد نمی شود و آن موارد نیز باید تابع قانون باشند. روی این جهات، حفظ مصالح عمومی ایجاب می کند که همه ی افراد و موضوعات، مشمول یک قانون باشند و وحدت رویه ی قانونی حفظ شود.3. سلامتی فرد و اجتماع آن چنان اهمیت دارد که حتی وجود احتمال ضرر و لزوم دفع آن نیز قابل توجه است. یعنی با در نظر گرفتن تمام تلاش ها باز هم احتمال می رود که شاید بستر برای ایجاد ضرر فراهم باشد، پس اجتناب ضروری است.4. ضررها فقط محدود به بهداشت ظاهری نبوده و توجه به آسیب های روحی و معنوی نیز ضروری است. و این جنبه نیز در حکم به حرمت و نجاست مهم است.از این رو، خوک از یک سو به علت تغذیه نامناسب و حتی استفاده از فضولات و از سوی دیگر به علت بی مبالاتی در رعایت جفت گیری به عنوان حیوان «بی غیرت» مشهور است و تغذیه از گوشت آن و هم زیستی برای پرورش آن، چه بسا موجب انتقال این روحیات در آدمی شود.در روایتی از امام رضا علیه السلام در مورد خوک آمده است.«أنه مشوه جعله الله تعالى عظة للخلق و عبرة و تخویفا و دلیلا على ما مسخ على خلقته و لأن غذاؤه أقذر الأقذار مع علل کثیرة؛علت حرمت گوشت خوک آن است که خوک حیوانی مشوه (زشت صورت و زشت سیرت و زشت رفتار و زشت خلق) است. خداوند خوک را برای عبرت گیری انسان ها و ترساندن آنها از اعمال زشت آفرید (خوک جز حیوانات مسخ شده و نشان دهنده سیرت انسان های گنهکار است) و علت دیگر آنکه غذای او کثیف ترین غذاهاست و علل بسیار دیگر که در خو ک وجود دارد»[1]پی نوشت[1] . علل الشرائع 2 484 237- باب العلة التی من أجلها حرم الخنزیر .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه