معنویت قرآنی در کلام رهبری ( بخش اول) امروزه طیفی از معنویت های وارداتی در کشور ایران در حال گسترشند. این جریانات که اکثر آنها جنبش های معنوی آمریکایی اند، قدر مشترکشان دین ستیزی و در نتیجه بی اعتنایی به کتابهای مقدس آسمانی است.

معنویت قرآنی در کلام رهبری ( بخش اول) امروزه طیفی از معنویت های وارداتی در کشور ایران در حال گسترشند. این جریانات که اکثر آنها جنبش های معنوی آمریکایی اند، قدر مشترکشان دین ستیزی و در نتیجه بی اعتنایی به کتابهای مقدس آسمانی است. در پاره ای از جنبش ها هم که به ندرت به متون کهن مانند یوگاسوتره، وداها، اوپانیشادها، انجیل، تورات و دیگر متون استناد شده با این هدف است که برای دستوراتِ باطنی و روحی خویش تأیید پیدا کرده و با استفاده از این «یارگیری»، تفسیرها و نگرش های خود را برخوردار از پشتوانه های قدیمی و ریشه دار معرفی کنند. به عبارت روشن تر: این دسته از جریانات با ذهن خالی و با قصد فهم متون کهن سراغ این متون نرفته بلکه می خواهند برای فرار از مشکلات زندگی ماشینی، راهکارهای غرب پسند ارائه داده و به تمدن غربی استمرار بخشند. در این نوشتار قصد نداریم معنویت برآمده از وداها و شبه وداها را به بوتۀ نقد ببریم. تلاش می کنیم در مقابل معنویت های برآمده از متون کهن که در عرفان های نوظهور تبلیغ میشود، معنویت در آخرین کتاب آسمانی یعنی معنویت قرآنی را با تکیه بر اندیشه مقام معظم رهبری مورد اشاره قرار دهیم. روشن است از این نوشتارِ مختصر، انتظار بسط و تفصیل نیست بلکه تنها استخراجِ رؤوس و فهرست این مفاهیم مورد نظر است. 1ـ استراتژی معنوی، احیای معنویت قرآنی است. در اندیشۀ رهبری، قرآن بدین دلیل که مجموعه ى نظام یک زندگى اجتماعى و حیات سعادتمندانه است، (9/11/76) کسب معنویت باید با محوریت قرآن صورت گیرد. از این رو لازم است نقطۀ مقابل معنویت های غربی، یعنی معنویت برآمده از قرآن هم مورد توجه دولت اسلامی و مورد عمل فرد فردِ مؤمنین قرار گیرد. «واقعاً سعى ما بر این بوده که معنویت را به همراه تواناییهاى علمى یا عملى مختلف کسب کنیم، من فکر مى کنم شاید یکى از بهترین راههاى به دست آوردن این معنویت، کسب فیض از قرآن و تفکّر و تدبّر در آن است.( 18/ 07/ 1377) نشر و ترویج قرآن کریم و عزیز که مایه ى گسترش نور و معنویت وحى الهى است، هم وظیفه است و هم خود عملى محبوب است. (17/11/75) 2ـ ابزارها و راهکارهای گسترش معنویت قرآنی: معنویت قرآنی در اندیشۀ رهبری مقدمات، ابزارها، شرایط، موانع، پیامدها و افق هایی دارد. مراد از ابزارهای معنویت قرآنی، دسته ای از کانال ها و راهکارهایی است که عامل ترویج معنویت قرانی محسوب میشوند. اگر چه بعضی از این ابزارها در اندیشۀ رهبری از منظرِ دیگری به عنوان مدارج و مراتب معنویت قرآنی مطرح اند، اما این عناوین در اصل به عنوانِ راههای نشر معنویت قرآنی توسط مقام معظم رهبری بیان شده اند. بخشی از ابزارهای ترویج معنویت قرآنی در کلام رهبری از این قرار است: 2ـ1؛ نشرِ قرائت قرآن! بنده اعتقاد قاطعم این است که ما اگر بخواهیم قرآن در ذهنیت و فضاى جامعه جا بیفتد، باید تلاوتگر قرآن زیاد داشته باشیم؛ به این خاطر ما دنبال تلاوت قرآن هستیم .(27/12/70) ما اگر بخواهیم کلّ امت با قرآن انس بگیرند، باید تلاوت قرآن را در جامعه باب کنیم. ( 22/ 01/ 1370) 2ـ2؛ ایجاد شور و شوق عمومی! رهبری در بسیاری از عرصه ها غیر از کار تشکیلاتی و اداری، به فضاسازی معتقدند. وی برای بسیج مردم و شورِ همگانی و انگیزش اجتماعی معتقد به ایجاد فضای عمومی اند ( 05/ 09/ 1369) و از جمله برای ترویج آموزه های معنوی قران به ایجاد چنین شور و شوقی اذعان کرده اند. حرکت عمومى ]برای نشر قرآن[، فقط با استدلال و بیان و اثبات عقلانى که نیست؛ چیزهاى دیگرى هم در کنارش لازم است. احساسات و تشویقها و ایجاد شوق به قله ها لازم است. (19/1/69) 2ـ3؛ اکرام قهرمانان قرآنی! در نظر داشتن اسوه ها و الگوها برای تحرک بخشی و پویایی عمومی لازم است. اگر بخواهیم همه مردم در سطح متوسط قرار بگیرند، باید تعدادی در سطح عالی...داشته باشیم. خاصیت بهترین ها این است که متوسطین را به طرف خودشان می کشند-به جلو می برند به همین دلیل است که قاریان قرآن-خوش خوانان و حافظان-متبحران در قرآن، باید روز به روز بیشتر-بهتر شوند، هم کمیت شان زیاد شود-هم کیفیت آنها بهتر شود.( 74/10/4) رهبری فراتر از در نظر داشتن اسوه های قرآنی، به ضرورت احترام شخصیت های قرآن پرداخته و تکریم این اسوه ها را لازم دانسته اند. به عبارت دیگر ایشان به این اکرام، جنبۀ قدسی داده و در سلوک قرآنی سهیم دانسته اند. اگر بخواهید قرآن در خانه ها، بین بچه ها، بین بزرگها، بین زن و مردها رواج پیدا کند، بایستى قهرمانان قرآنى را احترام کنید. این است که ما به اینها احترام مى کنیم. اینها حامل قرآنند، اینها عزیزند. زبان اینها عزیز است، لبها و دلهاى اینها عزیز است؛ چون با قرآن مأنوس است. جان ما به قربان قرآن!( 01/ 09/ 1377) 2ـ4؛تلاوت زیبا! در اندیشۀ رهبری، تلاوت زیبا جزو راهکارهای مؤثر در ترویج آخرین کتاب آسمانی معرفی شده و سهمِ تلاوت زیبا این گونه بیان شده است: قرآن را به صورت بناى مُعْظمى، داراى سالنها و حجرهها و زوایاى گوناگون و اعماق فراوان در نظر بگیرید. این عمارت وسیع و عظیم، سردر و مدخلى دارد. اگر آن مدخل را زیبا ساختیم، مردم براى ورود در آن عمارت، تشویق مىشوند. مدخلِ آن بناى رفیع، همین تلاوتهاى زیبایى است که اینجا خواندند. کاشیکارى دَمِ در، این تلاوت است. حال وارد شوید. (14/10/73) 2ـ5؛ ایجاد حال تلاوت در قاریان رهبران، مربیان و مسترها در عرفان های جدید، تلاش می کنند در قالب نشست ها و جلسات گروهی، برای اعضاء حس معنوی و احساس مثبتِ روحی ایجاد کرده و هوادران خویش را به امیدِ درک باطنی و معرفت درونی به حضور در چنین جلساتی تشویق کنند. جالب این که اذکار و اشعاری که در این جلسات همخوانی میشود نه مربوط خالق هستی و ارتباط روحی با خداوند، بلکه در صدد بیان انسان مداری و تمجید خویش است. در جلسات مربوط به تی.اس.ام ذکر «من خودم را دوست دارم» تکرار شده و شرکت کنندگان حسی به ظاهر معنوی به خود میگیرند. این حال و هوای جمعی توسط مجریان و رهبران ایجاد شده و تلاش میشود مفاهیم معنوی به صورت محسوس و ملموس به اذهان مخاطبان القا شود. رهبری القای مفاهیم و انتقال مضامین معنوی را نه به شکل انسان مدارانه که در عرفان های وارداتی مطرح است، بلکه مشروط به این که نشأت گرفته از کلمات وحی و آیات حق باشد نه تنها مطلوب، بلکه لازم دانسته و ایفای این نقش را از قاریان قرآن کریم طلب نموده اند. قارى ما وقتى قرآن را تلاوت مى کند، باید آن چنان تلاوت کند که گوئى قرآن را دارد نازل مى کند به قلب مخاطب؛ این جورى باید قرآن را بخوانید. (22/6/86) 2ـ6؛ گسترش فرهنگ حفظ حفظ کلام وحی و از بر نمودنِ آیات کتاب مقدس، از ویژگیهای منحصر بفرد دین خاتم و از افتخارات پیروان این دین آسمانی است. فرهنگ حفظ و تقدس بخشی به این امر مهم در بیانات رهبری به صورت پررنگی وارد شده است. بایستى در اوقاف و جاهاى دیگر، واقعاً برنامه ریزى وسیعى براى حفظ قرآن بشود... مسأله ى حفظ را خیلى جدى بگیرید... بگذارید یک خرده جلو برویم و در سطح کشور مسأله ى حفظ قرآن را گسترش بدهیم. ( 01/ 12/ 1369) 2ـ7؛منبر قرآنی ایجاد کنید! رهبری بعد از آن که آحاد ملت را به آشنایی با معنویت قرآنی ترغیب کرده اند، برای وعظ قرآنی روشی تازه و منحصر بفرد پشتنهاد داده اند. دأب فکر من این است که می خواهیم در جامعه ما کاری بشود که برای قراء قرآن منبر بگذاریم و همچنان که الان وعاظ منبر می روند، قاریان قرآن هم منبر بروند-مثلا نیم ساعت قرآن بخوانند و مردم آن زلال کلام الهی را مستقیم از او بشنوند... امت حزب اللّه باید یواش یواش با قرآن آشنا بشوند؛ آن طورى که بتوانند مستقیم قرآن را از شماها گوش کنند و بفهمند. شما [قاریان ] باید بتوانید در یک مجلس بالاى منبر بروید، آیات قرآن را بخوانید و مردم با شنیدن این آیات اشک بریزند؛ ما این را مى خواهیم. (22/ 01/ 1370) مقام معظم رهبری شخصا به این راهکار معنوی عامل بوده و تجربۀ منبر قرآنی را در کارنامۀ تبلیغی خویش دارند. ایشان در خاطره ای می گویند: من در سالهاى 51 و 52 و 53 در مشهد سخنرانى مى کردم؛ مى ایستادم سخنرانى مى کردم. بعد هم که حرف من تمام مى شد، روى زمین مى نشستم. سپس صندلى مى گذاشتیم، تا قارى قرآن تلاوت کند. همین آقاى فاطمى و بعضى از برادران دیگر، روى صندلى مى نشستند و قرآن مى خواندند. من مى گفتم که حرف من مقدمه ى تلاوت قرآن است. من ایستاده صحبت مى کردم؛ اما صندلى بلند و قشنگى مثل منبر گذاشته بودیم و این ها روى آن مى نشستند و بعد از صحبت من قرآن مى خواندند؛ همان آیاتى که من قبلًا تفسیر کرده بودم. فکر من این است. (22/ 01/ 1370) 2ـ8؛ ابتکار در آفرینش مفاهیم نو با تکیه بر قرآن! یکی از عوامل گسترش عرفان های نوپدید در کشور ایران، آفرینش مفاهیم معنوی است که باطن گرایی را در اشکال جدید و بسته بندی های زیبا عرضه کرده اند. کلماتی مانند افسانۀ شخصی در افکار کوئلیو، تجسم خلاق در آثار شاکتی گواین، نقشۀ گنج در اندیشه کاترین پاندر، طرح الهی در کتابهای اسکاول شین، شعور کیهانی در عرفان حلقه، شادمانگی معنوی در کتابهای دالالی لاما، قانون جذب در منابع راز، ضمیر ناخودآگاه جمعی در نظر یونگ و سفر روح در منابع اکنکار تنها بخشی از واژه هایی است که توسط این جریانات ابداع شده و باعث جذب افراد به این جنبش ها شده است. رهبری چنین ابتکاری را در راه تولید و احیای معنویت قرانی لازم دانسته و قرآن کریم را نسخۀ بی بدیلی برای تحقق این مهم معرفی کرده اند؛ تا جایی که یکی از عوامل پسرفت مسلمانان را «بى ابتکارى در آفرینش مفاهیم نو که قرآن منبع بى زوال آن است» معرفی کرده اند . (23/12/78) یادآوری: سخنان رهبر معظم انقلاب از نرم افزار حدیث ولایت استخراج شده که به ترتیب تاریخ آورده شده است. استاد و محقق حوزوی معنویت‌های کاذب؛ حجت الاسلام حمزه شریفی دوست منبع: خبرگزاری رسا .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه