امامان معصوم عليهم السلام چه نقش و اثری در زندگی انسانها بعد وفات و شهادت آنها دارند؟ آيا فايده و نقش آفرينی آنها منحصر به زمان حيات آنها است و يا در زمان وفات هم ادامه دارد؟

با توجه به اینکه امامت از نظر قرآن جایگاه ممتاز و بینظیری است و از موقعیت ممتاز در دستگاه آفرینش الهی برخوردار است، چنانکه خداوند در قرآن به این مقام و موقعیت ممتاز آن، وقتی امامت را برای حضرت ابراهیم علیه السلام قرار میدهد، تصریح میکند: وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي‏ قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمينَ ؛ (به خاطر آوريد) هنگامى كه خداوند، ابراهيم را با وسايل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده اين آزمايشها برآمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پيشواى مردم قرار دادم!» ابراهيم عرض كرد: «از دودمان من (نيز امامانى قرار بده!)» خداوند فرمود: «پيمان من، به ستمكاران نمى‏رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو كه پاك و معصوم باشند، شايسته اين مقامند)». با توجه به اينکه این آيه دلالت میکند، مقام امامت بالاتر از مقام نبوت است؛ زیرا حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ بعد از آن که پيامبر و نبي بود و آزمايشات سختي را گذراند و سر بلند و موفق در آمد، به مقام امامت نائل آمد؛ و از آن طرف برای امام ویژگیهای مختلفی بیان شده است که یکی از بر جستهترین ویژگیها و صفات آن مقام هدايت باطني و ملکوتي و هدايت به معناي ايصال به مطلوب است؛ و از طرف دیگر در اندیشه اسلامی و شیعه فرق بین حیات و وفات پیامبر و امام نیست، لذا آنها میتوانند در زمان وفات خویش هم انسانهای مستعد را هدایت کنند و انسانها از شعاع وجودی و هدایت باطنی آنها بهره مند شودند. قرآن کريم يکي از ويژگيهای ائمه اطهار را «هدايت به امر» بيان کرده است و در اين باره مي فرمايد: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا؛ و آنان را پيشواياني قرار داديم که به فرمان ما هدايت مي کردند». «امر الله» که امام مردم را با آن هدايت ميکند، چهره ثابت و ملکوتي جهان طبيعت است، امام بر اساس پيوند با مقام «کن فيکون» و ارواح انسانها به عنوان مظهر «مقلب القلوب» هر چيز را بر اساس ملکوت آن و با تصرف در قلب آن هدايت ميکند. اين هدايت فيض دروني است که از ناحيه خداي سبحان به قلوب نوراني ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ و از آن جا به دلهای مؤمنان ميرسد. معناي «باء» در اين آيه يا به معناي مصاحبت است و يا به معناي ملابست، يعني هدايت امام در صحبت (همراهي) امر خداست و امر خدا مصاحب آن و هدايت امام در کسوت امر خداست و لباس امر خدا را در بر کرده است و مردم را راهنمايي ميکند. لذا با توجه به اين آيات امام، مقام هدايت معنوي و باطني را دارد و به وسيله تصرف در قلب انسانها، آنها را هدايت ميکند (البته اگر زمينه هدايت در آنها باشد) و به درجات عاليه انساني و کمالي ميرساند. چنانکه ذکر شده بين زنده بودن امام و يا در قيد حيات نبودن ايشان فرقي نيست، به عبارت ديگر، نبايد امام را مانند انسانهای عادي فرض کرد که با مرگ و از دنيا رفتن، دستشان از دنيا کوتاه شده و خود محتاج ياد کردن و هديه ديگران هستند؛بلکه بايد گفت زنده و يا به اصطلاح مرده آنان با هم فرقي نمي کند و در همان عالم برزخ نيز، ميتواند همان کارهايي را که در حال حيات انجام ميدادند، انجام دهند؛ اين مطلب در کلام خود معصومين ـ عليهم السلام ـ هم وجود دارد، چنانچه روايت شده شخصي خدمت امام علي النقي ـ عليه السلام ـ رسيد و عرض کرد، هرگاه سر قبر يکي از شما اهل بيت ـ عليهم السلام ـ رسيدم چگونه شما را زيارت کنم، حضرت زيارت جامعه کبيره را به او تعليم داد که در اينجا به فرازهايي از اين زيارت اشاره ميشود: «درود و سلام بر شما اي خاندان نبوت و جايگاه رسالت و فرودگاه وحي و معدن رحمت و خزانه دار علم و پيشوايان امت و پايه هاي نيکوکاري، ارکان محکم شهرهاي علم و... شما صاحبان امر، بقية الله، برگزيده، سپاه او، گنجينه هاي دانش او، حجت او، راه او، نور خدا، دليل روشن خدا و رحمت خدا و برکات اوييد... . خداوند شما را با دانش خود برگزيد، و شما را براي امور غيبي خود پسنديد، و اختيار کرد شما را براي رازهاي خود، و اين که شما مفسران وحي باشيد، اساس و پايههای توحيدش و گواهان برخلقش و نشانه ها و راهنماياني براي راهش.. باشيد، هر کس شما را دشمن دارد، خداوند را دشمن داشته و هر کس به شما محبت و مهر ورزد، به خداوند محبت ورزيده است، شمائيد راه راست خدا، و گواهان در اين دنياي فاني و شفيعان در خانه آخرت... و خداوند من را جزء آناني قرار دهد که آثار شما را نقل کند، و به راه شما برود، و به هدايت شما هدايت گردد و... خداوند به شما آغاز کرد و به شما پايان دهد، و به وسيله شما ببرد اندوه را و بگشايد سختي ها را و...». اين کلمات و جملات خطاب به قبر معصومين ـ عليهم السلام ـ است، حضرت نفرمودند که اين مقامات تنها مختص به يک امام و يا امام حاضر و زنده است، بلکه خطاب به تمام معصومين ـ عليهم السلام ـ است. مؤيد اين سخن اين است که چه بسيار انسانهایی در طول تاريخ بوده اند که بعد از عمري گناهکاري و شقاوت، يک مرتبه به برکت مجالس عزاداري امام حسين و يا زيارت قبر معصومين متحول شده و به کلي تغيير مسير داده، هدايت شده اند و از مقربان درگاه الهي گرديده اند؛ چه بسيار انسانهای مريض و داراي نقص عضوي که با رفتن به حرم ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ شفا يافته و مورد لطف آنها قرار گرفته اند. نمونه بارز اين مطلب را در حرم امام رضا ـ عليه السلام ـ مي توان ديد و مستندات آن را ملاحظه کرد که در طول سال افراد زيادي از آنجا شفا مي يابند. چه بسيار گرفتاريها و مشکلات و حاجاتي که براي انسان پيش ميآید و با توسل به ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ نه تنها وجود نازنين امام زمان ـ عليه السلام ـ ، و نذري، براي آنان حل ميشود. همه اين مواردي که ذکر شد، گوياي نقش بارز و مفيد ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ در زمانی است که آنها از دنیا رفتهاند، میباشد. در نتيجه: همان گونه که ائمه اطهار در حال حيات داراي مقامات و درجاتي بودند و مي توانستند دخل و تصرفي در عالم انجام دهند، در حال حاضر که در قيد حيات نيستند، همچنان مي توانند تصرفاتي را انجام داده و بايد گفت بين زنده و مرده آنان تفاوتي نيست، اگر نگوييم در عالم برزخ اعمال قدرتشان بيشتر است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه