شنيدم شخصي به پيامبر گفته بود پس از فوتش با زن او ازدواج خواهد کرد، بعد از اين حرف آيه اي نازل شد که زنان پيامبر ام المومنين هستند و نمي شود با ايشان ازدواج کرد. حال اگر پيامبر هم مانند ما بشراست چرا در مورد ايشان احکامی نازل شده که در بعضي موارد بادیگران فرق مي کند؟ يا اينکه آيه اي نازل شده که لازم نيست پيامبر عدالت را بين زنانش رعايت کند، پس چرا پيامبر اسلام که باید الگوي مسلمانان در همه موارد باشندباید در مواردي احکام ایشان با بقیه مسلمانان فرقداشته باشد.. و اگر بگوئيم به خاطر مصلحت اسلام و اداره کشور چنين حکمي لازم بوده در این صورت فکر نمی کنم جواب درستی برای حل این مسئله باشد چون ممکن است این قضیه مورد سوء استفاده افرادی قرار بگیرد به این صورت که عده اي از امت مواردي را مصلحت دانسته و بگويند ما هم نمي توانيم احکام را به خاطر مصلحت بيني هايي رعايت کنيم. در مورد آيه اي که در ابتدا گفتم آيا اين ظلم در حق همسران پيامبر نبود که نمي توانستند بعد از فوت ايشان با کسي ازدواج کنند، بالاخره خداوند انسان را جفت آفريده و انسان به ازدواج و در کنار همسر بودن احتياج دارد؟

در رابطه با علت و فلسفه حرمت ازدواج با همسران پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بايد در ابتدای امر به نکاتي توجه داشت. نکته اول اين که اين مسئله به خاطر احترام به رسول اعظم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بوده تا از سوء استفاده احتمالي دشمنان و بدخواهان از نام و اعتبار کساني که با حضرت رسول قرابت داشتند جلوگيري شود، لذا آيه نازل مي شود که زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در حکم مادران شما امت هستند و ازواجه امهاتکم چنان که انسان نمي تواند با مادر خود ازدواج کند؛ با کساني که در حکم مادر او هستند نيز نمي تواند ازدواج کند چون زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ حکم مادران معنوي و روحاني امت اسلامي را دارند. همان طور که خود پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در حکم پدر امت است آنجا که مي فرمايد: «يا علي انا و انت ابوا هذه الامة؛ علي جان من و تو در حکم پدران اين امت هستيم». يعني براي هدايت و سعادت اين امت به آنان دلسوز و مهربان و رئوف هستيم، ابوّت معنوي برتر از انتساب ظاهري است. نکته دوّم: لذا وقتي آيه فوق نازل شد عده اي سست ايمان و عده اي هم از سرنفاق و عناد در بين مردم اظهار مي داشتند بعد از رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با زنان او ازدواج خواهند کرد. و اين مسئله موجب ناراحتي پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي شد لذا آيه ديگري نازل شد که: «شما حق نداريد رسول خدا را آزار دهيد نه هرگز همسران او را بعد از او به همسري درآوريد که اين کار نزد خداوند گناه عظيم و بزرگي است. موضوع اذيت و آزار پيامبر اعظم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ وقتي حساس تر و روشن تر مي شود که بدانيم برخي از مسلمان هاي منافق يا ضعيف الايمان در نظر داشتند و مترصد بودند پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ رحلت کند تا به عنوان انتقام جويي و توهين به ساحت مقدس پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با همسرانش ازدواج کنند حتي برخي افراد همچون طلحه بن عبيدالله اين مطلب را به صراحت مي گفتند. نکته سوم: شايد يکي ديگر از علل حرمت ازدواج با زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اين بوده باشد که خداوند با نازل کردن اين آيه و ابلاغ اين حکم خواست که آن عده که مي خواستند با ازدواج با همسران پيامبر اکرم موقعيت و جايگاه اجتماعي براي خود دست و پا کنند و از اين طريق که شوهر همسر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و فرد آگاه از درون خانه حضرت و تعليمات و مکتبش شناخته شوند. و آن گاه به دلخواه خود دست به تحريف اسلام و نشر اکاذيب بپردازند. و به اين وسيله پايگاه مردمي جهت فتنه انگيزي پيدا کنند، جلوگيري کند. آنجا که خداوند مي فرمايد: اگر چيزي را آشکار کنيد و به زبان جاري سازيد يا آن را پنهان کنيد، قطعا خدا (به آن و) به هر چيزي داناست، با تحريم ازدواج زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بعد از حضرت، نقشه و توطئه منافقان را نقش بر آب نمود. پس حرمت ازدواج با زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به خاطر حفظ حرمت آن حضرت، جلوگيري سوء استفاده برخي افراد که از قبل براي اين منظور طرح ريزي کرده بودند، و جلوگيري آزار و اذيت روحي پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بوده است. امّا اين که عده اي از زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ جوان بودند و به اجبار مي بايستي بقيه عمرشان را بعد از رحلت حضرت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مجرد بمانند در جواب اين بخش بايد گفت: اولا: چنان چه از شأن نزول آيات پيشين مشخص شد، بعضي به عنوان انتقام جويي و توهين به ساحت مقدس پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ چنين تصميمي داشتند و از اين طريق مي خواستند ضربه اي به حيثيت آن حضرت وارد کنند. ثانياً: زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بر خلاف ديگر زنان اين افتخار را داشتند به همسري پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در آيند لذا در قبال اين افتخار عظيم بايد فداکاري هم بکنند تا حيثيت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ حفظ شود و اين با عدالت اسلامي کاملا سازگار است چرا که هميشه افتخارات بزرگ مسئوليت هاي بزرگي نيز همراه دارد. و اين که همسران پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بعد از رحلت آن حضرت در ميان امت اسلامي بسيار محترم مي زيستند و از وضع خود راضي و خشنود بودند و محروميت از ازدواج در برابر اين افتخار را ناچيز مي شمردند. امّا در رابطه با عدالت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بايد گفت: پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به عنوان الگوي حسنه و داراي اخلاق نيکو و يکي از ويژگي هاي رفتاريش به خصوص در خانواده رعايت عدالت بود. وقتي به سيره آن حضرت مراجعه کنيم اين ويژگي، برجستگي و نمود بيشتري پيدا مي کند. و داراي ابعاد مختلف است، از جمله اين که: 1. عدالت در مهريه، که هر کدام از همسران پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ چهارصد درهم مهريه داشتند. 2. از ديگر موارد عدالت پرداخت نفقه است، به عنوان نمونه پس از فتح خيبر به هر کدام از همسران به يک اندازه خرما و جو پرداخت نمود. 3. عدالت در همنشيني، در همنشيني با همسران، حضرت دقت تمام مي نمودند. و طوري برنامه ريزي کرده بودند که هر شب در اتاق (حجره) يکي از همسران بودند. حتي در مواقع بيماري نيز اين روند ادامه داشت، حضرت در سفرهاي خود نيز عدالت را رعايت نموده، و به قيد قرعه يکي از همسران را همراه خود مي بردند. ام سلمه مي گويد: در سفر حجة الوداع رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ همسرانش را با خود همراه داشت و هر شبانه روز پيش يکي از آنان بود و به اين وسيله مي خواست که ميان آنان عدالت برقرار نمايد. در اين زمينه حضرت برخي مواقع به سختي مي افتادند لذا آيه نازل مي شود که: «هر يک از همسرانت را بخواهي مي تواني به تأخير اندازي و هر کدام را بخواهي نزد خود جاي دهي و هرگاه بعضي از آنها را که بر کنار ساخته اي بخواهي نزد خود جاي دهي گناهي بر تو نيست». با اين وجود حضرت همچنان عدالت را رعايت مي کردند، پس هيچ فرقي بين همسران پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ديگر زنان در احکام، وجود ندارد و حرمت ازدواج با زنان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ همان طور که گفته شد حفظ حرمت آن حضرت و جلوگيري از سوء استفاده بدخواهان بود و نسبت به زنان آن حضرت هم بايد گفت که علاوه بر حفظ حرمت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ افتخارات بزرگ، مسئوليت هاي بزرگي را در پي دارند و زنان حضرت به اين افتخار که همسر آن حضرت باقي بمانند راضي بودند و آن ها نيز دوست داشتند پس از پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با کسي ازدواج نکنند، چنان که در ميان مردم عادي نيز اين مسائل است که همسران برخي از بزرگان و مردان خوب پس از وفات ازدواج نمي کنند و ترجيح مي دهند که تنها زندگي نمايند. و در نهايت حضرت رسول ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در تمام مراحل، عدالت را با همسران خود رعايت مي نمودند حتي آنجا که خداوند اين حق را دادند که مي تواند به دل خواه خود رفتار کند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه