از کجا بفهميم که پيش خدا چقدر ارج و قرب داريم؟

مقدمه: مسأله قرب و بعد دو معناي نسبي هستند که اجسام به حسب نسبت مکاني به آن دو متصف مي شوند. ولي در آن توسعه مي دهيم و در زمان و غير زمان هم استعمال مي کنيم. مثلا مي گوئيم فردا به امروز نزديک تر است، تا پس فردا. و باز هم توسعه مي دهيم و درباره معاني هم بکار مي بريم، مثلا مي گویيم مؤمن به خدا نزديک تر است از کافر. و حتي در مواردي خدا هم خود را نزديک و قريب معرفي مي کند و مي فرمايد: ما از رگ گردن به او نزديک تر هستيم. حال با توجه به اين مقدمه اي که درباره معناي قرب و نزديک بودن بيان شد، بايد به بررسي اين مطلب بپردازيم که چگونه مي توان متوجه شد که چقدر ما نزد خدا ارج و قرب داريم.يا به عبارتي منزلت ما در نزد خدا چقدر است. و ما چه مقامي در نزد خداوند داريم. طبق بررسي که در تفاسير قرآن انجام شد، اين نکته به دست آمد که براي فهميدن جايگاه خودمان در نزد خداوند، بايد ببينيم چقدر دستورات خداوند را انجام مي دهيم. قطعا به همان مقداري که دستورات الهي که به مصلحت ما آمده، انجام دهيم، به خدا نزديک شده ايم، و به همان اندازه نزد خدا ارج و قرب داريم. علامه طباطبايي در اين مورد مي فرمايد: بنده خدا با انجام اعمال صالح به خدا قرب پيدا مي کند و اين قرب عبارت است از اينکه بنده در معرض رحمت الهي واقع ، و از عوامل شقاوت دور مي گردد. و اين تقرب از راه عبوديت حاصل مي شود. نتيجه اين تقرب، اکرام خداوند، مغفرت و رحمت اوست، و راه عبوديت اين است که تايع محض اراده خداوند باشيم. به بيان ديگر قرب به خدا به واسطه ذکر و ياد خدا و دوري از نواهي و امور ناپسند خداوند، ايجاد مي شود. قرآن هم مقربين را به سه وصف توصيف نموده: 1. تسبيح نمودن، 2. استکبار نکردن، 3. سجده کردن، چنانکه از آيه 206 سوره اعراف اين مطلب فهميده مي شود. اما درباره ملاک هاي ارج و قرب بايد بگوئيم: نه تنها انجام واجبات موجب قرب به درگاه الهي مي شود بلکه پرهيز از محرمات هم براي تقرب به خدا لازم است. خداوند متعال در قرآن کریم ملاک هايي را براي محبت و دوستي و در نتيجه ارج و قرب به خود معرفي مي کند. به عنوان نمونه مي توان به اين موارد اشاره نمود: الف) والله يحب الصابرين يعني خداوند کساني را که در زندگي صبر و استقامت دارند و در مقابل گناه صبر مي کنند و معصيت و نافرماني الهي را انجام نمي دهند، مورد محبت خود قرار داده لذا همين مي تواند يکي از ملاک هاي ما باشد براي اينکه بفهميم در نزد خداوند چقدر ارج و قرب داريم. ب) ان الله يحب المتقين: يعني خداوند پرهيزکاران را دوست دارد. لذا هر مقدار ما تقوي داشته باشيم در نزد خدا قرب و ارج بالاتري داريم و به او نزديک تر شده ايم. ج) ان الله يحب المتوکلين: يعني خداوند کساني را که در کارها به او توکل مي کنند دوست مي دارد اين هم مي تواند يکي از ملاک هاي محبت و قرب الهي باشد ما اگر بخواهيم بدانيم چقدر نزد خدا قرب داريم بايد ببينيم چقدر در کارهايمان او را وکيل خود مي دانيم و به او اعتماد مي کنيم. د) ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين ملاک ديگر قرب الهي، توبه است. هر مقداري که ما از گناهانمان توبه کنيم و دنبال پاکي و طهارت نفس باشيم همان مقدار به خدا نزديک شده ايم. ز) ان الله يحب المحسنين ملاک ديگر، نيکوکاری است. هر مقدار ما کار نيکو انجام دهيم و در گروه نيکوکاران باشيم، باعث قرب به خدا شده ايم. در آيات قرآن، موارد ديگري هم به عنوان ملاک محبت و تقرب به خدا ذکر شده است؛ از جمله مجاهدان در راه خدا و کساني که مجري عدالت هستند. نتيجه گيري: با توجه به ملاک ها و معيارهايي که از قرب الهي در آيات قرآن بيان شد مي توان گفت اگر مي خواهيم به اين نکته دسترسي پيدا کنيم که جايگاه ما نزد خداوند چقدر است؟، بايد ببينيم ما چقدر از اين ملاک ها را در خودمان پياده کرده ايم؛ همان طور که در قرآن ملاک قبولي نماز را دوري از فحشا و منکرات قرار داده و فرموده نماز انسان را از فحشا و منکرات دور مي کند، براي اينکه بفهميم نمازمان قبول شده يا نه بايد ببينيم چقدر از فحشا و منکرات دور شده ايم. براي فهم ارج و قربمان هم نزد خداوند بايد ببينيم چقدر عبد او هستيم؟ به میزان عبوديت به او نزديک شده ايم و به هر اندازه بنده هواي نفس باشيم از خدا دور شده ايم. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه