منظور حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در نامة 31 نهج البلاغه كه مي‌فرمايد: «اگر مستمندي را ديدي كه توشه‌ات را تا قيامت مي‌برد و فردا كه به آن نياز داري به تو باز مي‌گرداند، كمك او را غنيمت شمار» چيست؟

به منظور رسيدن به پاسخ، كافي است فرازهاي كوتاهي از سخنان حضرت در نامه 31 نهج البلاغه كه قبل و بعد از جمله‌اي كه در سؤال مطرح شده است، ‌يادآور شويم. آنگاه مقصود حضرت روشن و واضح خواهد شد.حضرت خطاب به امام حسن ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «بدان! راهي پرمشقت و بس طولاني در پيش داري، و در اين راه بدون كوشش بايسته، و تلاش فراوان، و اندازه‌گيري زاد و توشه و سبك كردن بار گناه، موفق نخواهي بود. بيش از تحمل خود بار مسئوليت‌ها را بر دوش منه، كه سنگيني آن بر تو عذاب‌آور است. اگر مستمندي را ديدي كه توشه‌ات را تا قيامت مي‌برد، و فردا كه به آن نياز داري به تو باز مي‌گرداند، كمك او را غنيمت بشمار، و زاد و توشه را بر دوش او بگذار، و اگر قدرت مالي داري بيشتر انفاق كن و همراه او بفرست. زيرا ممكن است روزي در رستاخيز در جستجوي چنين فردي باشي و او را نيابي... بدان كه در پيش روي تو، گردنه‌هاي صعب العبوري وجود دارد كه حال سبكباران به مراتب بهتر از سنگين باران است و آن كه كُند روَد، حالش بدتر از شتاب گيرنده مي‌باشد و سرانجام حركت، بهشت و يا دوزخ خواهد بود. پس براي خويش قبل از رسيدن به آخرت وسايلي مهيا ساز و جايگاه خود را پيش از آمدنت آماده كن، زيرا پس از مرگ، عذري پذيرفته نمي‌شود و راه بازگشتي وجود ندارد.»[1]به منظور مسافرت در راهي پرمشقت و طولاني و داراي گردنه‌هاي صعب العبور، بدون ترديد بايد توشه، آذوقه و امكانات لازم را فرهم آورد. در چنين سفري از همراه بردن بار سنگين بايد پرهيز نمود؛ چرا كه بار سنگين علاوه بر اين كه براي مسافر عذاب‌آور خواهد بود، مانع شتاب وي شده و ممكن است او را از رسيدن به مقصد باز دارد. بنابراين تهيه توشه و سبك‌بار بودن شرط لازم براي چنين سفري به شمار مي‌رود.سفر مرگ با شيواترين كلمات و زيباترين تعبيرات در سخنان حضرت علي ـ عليه السّلام ـ توصيف شده است. سفر پرمشقتي كه ارتكاب گناهان؛ بار سنگين به دوش انسان گذارده و عبور از گردنه‌هاي صعب العبور آن را بسيار سخت مي‌كند.حضرت زاد و توشه اين سفر را كارهاي نيك و اعمال پسنديده مي‌داند كه انسان در دنيا براي خود تدارك ديده است. اعمالي كه هنگام نياز، احتياج انسان را برطرف نموده و بار سنگين گناهان را سبك مي‌نمايد. انفاق و صدقه از مهمترين توشه اين سفر به شمار آمده و مطابق آيات قرآن[2] و روايات معصومين ـ سلام الله عليهم ـ موجب آمرزش گناهان مي‌شود.از آنچه گفته شد نتيجه مي‌گيريم مقصود از تعابير به كار رفته در سخنان حضرت اين است كه انفاق در راه خدا و كمك به نيازمندان در دنيا در حقيقت پس‌اندازي است كه به هنگام نيازمندي انسان در روز قيامت، به وي بازخواهد گشت و كفاره گناهان وي خواهد شد و سختي‌هاي راه رسيدن به بهشت را بر وي آسان خواهد ساخت. بنابراين بايد فرصت‌هاي موجود را مغتنم بشماريم و براي تهيه توشه سفر آخرت بكوشيم.نکته ديگري که از جملات فوق استفاده مي­شود اين است که انسان هر آنچه در راه خدا به فقرا و بيچارگان کمک مي­کند در واقع براي خود ذخيره و پس انداز کرده است و فقرا فقط واسطه در حمل آن کمک­ها مي­باشند، و اين نکته، نکته ظريفي است که انسان بداند هيچگاه با انجام خير به خود ضرر نزده است.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1ـ شرح نامه 31 نهج البلاغه، آيت الله فاضل لنکراني.2ـ سيري در نهج البلاغه، مرتضي مطهري. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه