اگر می‌پذیریم که واجب الوجود بسیط است و ترکیبى در ذات او نیست و در کنار او هیچ موجود دیگرى را نمی‌توان فرض کرد، چطور در کنار او می‌توان ممکن الوجود را تصور نمود؟

در سلسله طولى نظام وجود، در عین حال که همه حقایق وجودى موجودند، اما داراى مراتب و طبقات مختلف‌اند که این مراتب، هم اشتراکشان در وجود است و هم اختلافشان. عالی‏ترین مرتبه در این سلسله، از آنِ حضرت حق است که صرف وجود است و هیچ حَدّى براى هویتش نیست؛ لذا هیچ‌گونه ترکیبى در ذات اقدس او راه ندارد و بقیه موجودات به عنوان معلول، آیت، مظهر، سایه و مخلوق آن ذات اقدس مطرح می‌گردند و چون وجودى محدود و ضعیف اند؛ از این‌رو جنبه‌هاى عدمى و فقدان کمال در ذات آنها راه یافته، آنان را مرکب می‌سازد، ولى واجب الوجود به دلیل بساطت و عدم تناهى، وجودش هیچ‌گونه شریکى ندارد، ممکنات در طول وجود حضرتش و معلول وى و عین ربط به ساحت اقدس بارى تعالى می‌باشند، نظیر وابستگى سایه به شاخص. نتیجه این‌که واجب الوجود بسیط محض است و ممکن الوجود مرکب و محدود، و موجود محدود و مرکب، یاراى قرار گرفتن در کنار موجود واجب را ندارد، بلکه در طول او است و جلوه و شأنى از او. بساطت حضرتش به دلیل شدت وجود است و ترکیب ممکنات به جهت محدودیت وجود. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه