در رساله آمده است که هنگام وضو گرفتن، شستن دست از پایین به بالا - حتی به مقدار کم - وضو را باطل می‌کند؛ دلیل این حکم چیست؟

در وضو لازم است اعضای آن، از بالا به پایین شسته شود.[1] این مسئله که مورد اتفاق فقها بوده، برگرفته از برخی احادیث، است:امام باقر(ع) در حدیث صحیح[2] برای آموزش نحوه وضو گرفتن پیامبر(ص) فرمود: «پیامبر(ص) دست راست خود را در آب قرار داد و مقداری از آب را بر قسمت بالای صورت ریختند و سپس دست خود را به سمت دو طرف صورت کشیدند».[3]این روایت دلالت دارد که پیامبر(ص) در شروع وضو آب را بر روی قسمت بالای صورت ریختند و بیش از آن دلالت ندارد؛ یعنی این گزارش تنها دلالت بر جواز می‌کند که اعم از وجوب و استحباب است.[4]ابی‌جریره می‌گوید، از امام کاظم(ع) پرسیدم برای نماز چگونه وضو بگیرم؟ حضرت فرمود: «صورتت را داخل آب نکن و با آب به صورتت ضربه نزن، بلکه صورت خود را از بالا به پایین به آرامی بشوی و ...».[5]این روایت اگرچه به دلیل وجود فرد گمنامی به نام ابی‌جریره از لحاظ سند ضعیف است، اما به‌گونه‌ای تأیید‌کننده روایت ناظر به گزارش وضوی پیامبر اسلام(ص) می‌باشد، اگرچه باز هم برداشت وجوب از آن کمی‌دشوار است.نهایت چیزی که این روایت بر آن دلالت دارد آن است که هنگام وضو گرفتن، فشار دادن آن عضو نیاز نیست، بلکه شستنی که مانند مسح و کشیدن باشد، کفایت می‌کند.[6]به هر حال بر اساس گزارش مجلسی(ره)، جز سید مرتضی(ره) و ابن ادریس(ره) که به استحباب شستن صورت از بالا به پایین معتقدند، مشهور فقها آن‌را واجب می‌دانند. [7] (و طبیعتاً یا به این روایات عمل کرده و آن‌را دالّ بر وجوب می‌دانند و یا روایات دیگری در اختیارشان بود که اکنون در دسترس ما نیست).از این‌رو، فقهای نسل‌های بعد، صرفاً به جهت شهرت این مسئله[8] و نیز رعایت احتیاط، شستن صورت، از بالا به پایین را لازم دانسته‌اند.[9]، [10] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه