اینکه گفته می شود امیر المومنین ماهی ۴۰میلیون درآمد داشتند صحیح است

در سایت ویکی فقه اینطور آورده است : در دوران ۲۵ ساله خلفای سه‌گانه، امام علی (علیه‌السّلام) به انجام خدمات علمی و اجتماعی بسیاری موفق شد. از جمله: جمع‌آوری قرآن (مصحف امام علی (علیه‌السّلام))، مشاوره به خلفا در امور گوناگون، انفاق به فقیران، آزاد کردن بردگان چندان که حدود ۱۰۰۰ برده را خرید و آزاد کرد، کشاورزی و درختکاری، حفر قنات، ساختن مساجد از جمله مسجد فتح در مدینه، مسجدی در کنار قبر حمزه، مسجدی در میقات، مسجدی در کوفه و مسجدی در بصره، وقف اماکن و املاک که درآمد سالانه آن را تا ۴۰۰۰۰ دینار شمرده‌اند. ( ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۳۸۸.)برای آگاهی بیشتر ، به این مطالب هم توجه کنید :حضرت علی علیه السلام در اویل زندگی ثروتمند نبود ولی بعد از آنکه مردم مدینه و پیامبر زمینهایی را در اختیار او قرار دادند ، آن حضرت در این زمینها کار کرد و ثروتمند شد ولی با این حال زندگی خود را از سطح زندگی فقرا بالاتر نبرد . برای مثال به چند مورد توجه بکنید :1-به امام گزارش دادند که طلحه و زبیر می گویند : علی ع از اموال دنیا چیزی در دست ندارد. این سخن آنان بر امام سخت آمد . به این خاطر آن حضرت به کارگزاران خود دستور داد درآمد آن سال را تبدیل به سکه ‌های نقره کرده در اتاقی جمع کنند. سپس حضرت آن دو را دعوت کرد و در حضور آنان در اتاق را گشود و فرمود : این اموال از درآمد سال من است و کسی در آنها شریک نیست . طلحه و زبیر از نزد آن حضرت رفتند و به یکدیگر می گفتند : علی ع خیلی ثروتمند است . ( کافی ج 6 ص 440 ح 11باب اول از کتاب الزی و التجمل ، باب التجمل و اظهار النعمه ، چاپ اسلامیه )2-در حدیثی آمده است : پیامبر از غنایم جنگی زمینی را به علی علیه السلام داد ، امام دستور داد در آن چشمه ای کندند ، آب چشمه مثل فواره بالا آمد ، به امام مژده دادند که آب مثل فواره بالا می آید ، امام فرمود : به وارثان مژده بده که این زمین و آب آن را در راه خدا وقف کردم . ( کافی ج 7 ص 54 ح9کتاب الوصایا باب صدقات النبی و الاِئمه، چاپ اسلامیه )3-در حدیث دیگری آمده است : حضرت علی علیه السلام با دست رنج خود یک هزار برده خرید و آزاد کرد . ( کافی ج 8 ص 165سطر اول ، ادامه حدیث 175 چاپ اسلامیه )در سایت حوزه می نویسد :شاید بعضی گمان کنند که حضرت علی علیه السلام در فقر روزگار می گذراند و از مال دنیا بهره نداشت در حالی که آن حضرت، به اضافه سهمی که هر سال از غنایم جنگی و بیت المال داشت، همواره در اطراف مدینه به کشاورزی می پرداخت و بر اثر بصیرت در امور کشت و زرع و با کوششهای شخصی، باغ ها و چشمه هایی احداث کرد که سالانه دارای محصولی فراوان بود و می توان گفت که از ثروتمندان آن روز به شما می رفت.ولی انفاق به فقرا و صدقات مستمرّ به مستمندان، هدف والای آن حضرت بود و همواره آسودگی دیگران و رفع احتیاج مسلمانان را بر زندگی روزمره خود ترجیح می داد،(1) به خصوص در روزگار خلافتش در عمل نشان داد که خلیفه باید آنگونه زندگی کند که بینواترین افراد مسلمانان زندگی می کنند تا از وضع خویش دلشکستگی نداشته باشند و در تحمّل ناملایمات روزگار، صبر پیشه کنند. امیرمؤمنان در پاسخ عاصم بن زیاد، که بر شدّت سختگیری حضرت در پوشاک و خوراک و دیگر احتیاجات روزانه اش اعتراض داشت، فرمود: خداوند بر امامان عادل واجب کرده است که در پایین ترین سطح مردمان ضعیف زندگی کنند تا فشار فقر آنان را از پای درنیاورد.(2)وقفنامه عمومی یا وصیت نامه ای که حضرت امیر علیه السلام نوشته و امام کاظم علیه السلام آن را نقل می کند، مشتمل بر رقبات و املاک و اموالی است که دلیل بر گفتارما است . عین وقف نامه را می آوریم تا خواننده بینایی بیشتری داشته باشد.(3)ترجمه متن وقف نامه امیر المؤمنین علیه السلام«این آن چیزی است که وصیّت نموده ودستور داده است به آن در اموال و داراییش، بنده خدا علی، برای خشنودی خدا، تا مرا به واسطه آن به بهشت برد و دوزخ را از من برای خاطر آن دور سازد و آتش جهنّم را بر من روا ندارد در روزی که گروهی روسفید و گروهی روسیاه می شوند.وصیت چنین است:املاکی که در «ینبع» و اطراف آن دارم و نسبت آنها به من شناخته شده است، همه آنها و بندگان در آنها صدقه است. جز بندگانم «رباح» و «ابونیزر» و «جبیر» که این سه تن آزادند و هیچ کس بر آنها تسلطی ندارد. ایشان غلامان من اند و در اموال یاد شده پنج سال کار می کنند و حق برداشت مخارج و هزینه زندگی خود و فرزندانشان را دارند.با حفظ این مراتب آنچه در «وادی القری» دارم و همه از اموال خودم می باشد اختصاص به فرزندان «فاطمه» دارد، و بندگان در این املاک صدقه اند (و در راه خدا مصرف می شوند.)و آنچه در «دَیْمه» دارم و افرادی که در آنجا هستند نیز صدقه است، جز «زریق» که مانند غلامان یاد شده می باشد. و آنچه در «اذینه» دارم با آنان که در آنجا هستند نیز صدقه است، و «فقیرین» ـ چنان که می دانید ـ نیز صدقه است و باید در راه خدا مصرف شود.آنچه از اموالم در اینجا یاد کردم همه صدقه لازم قطعی است، و این حکم در زندگی و پس از مرگ من جاری خواهد بود، باید در آنچه سبب خوشنودی خدا و در راه خداست به مصرف رسد و خویشانم از بنی هاشم و بنی مطلب نزدیک و دور بهره برند.نظارت بر این اوقاف و صدقات با (فرزندم) حسن بن علی است، از آنها به قدر ضرورت خود بدون زیاده روی بهره می برد و در مواردی که رضای الهی در آن است صرف می نماید، در این کار بر او باکی نیست. اگر خواست بخشی از آنها را بفروشد تا قرضی را ادا کند، بفروشد باکی بر او نیست، و اگر بخواهد می تواند املاک برجسته و نفیس قرار دهد. فرزندان علی و غلامان و اموال وی اختیارشان در دست حسن بن علی است.و اگر خانه حسن بن علی جز خانه صدقه باشد و خواست که آن را بفروشد می تواند بفروشد، بر او باکی نیست. اگر بخواهد می تواند بفروشد و قیمتش را به سه بخش تقسیم کند؛ قسمتی را در راه خدا مصرف نماید و قسمتی را به بنی هاشم و بنی مطلب و قسمتی را به فرزندان ابوطالب بدهد، در مواردی که خدا می پسندد از این سه قسم به مصرف رساند.اگر پیشامدی برای حسن، رخ داد (و از این جهان درگذشت) در حالی که حسین زنده باشد، این کارها بدو موکول می شود، باید آنچه را به حسن دستور دادم وی انجام دهد. برای اوست آنچه برای حسن نوشتم و بر اوست آنچه بر عهده حسن بود.برای فرزندان دو فرزند فاطمه (حسن و حسین) از صدقه علی آن چیزی خواهد بود که برای فرزندان علی تعیین شد، و من هر چه برای دو فرزند فاطمه قرار دادم به جهت خوشنودی خدای عزّوجلّ و حفظ حرمت رسول اللّه و تعظیم و بزرگداشت و رضای خدا و رسول است.اگر برای حسن و حسین پیشامدی رخ داد، آخرین این دو نفر در فرزندان علی جستجو می کند، اگر کسی را از آنان یافت که صلاحیت و اسلام و امانت او را بپسندد، کارها را بدو محوّل می سازد، و اگر کسی را در آنها نیافت که واجد شرایط باشد به یکی از فرزندان ابوطالب که دارای صلاحیت باشد کارها را محوّل می کند، و اگر دید بزرگان و صاحب نظران فرزندان ابوطالب در گذشته اند به یکی از مردان بنی هاشم که او را واجد شرایط می داند می سپارد.بر آن کسی که کارها بدو محوّل می گردد، شرط می شود که اصول اموال را حفظ کند و بهره آن را انفاق نماید در آنچه او را بدو دستور داده ام؛ از سبیل اللّه و بر خویشان از بنی هاشم و بنی مطلب، دور و نزدیک. چیزی از آن اصول به فروش نمی رسد و بخشیده نمی شود و به ارث منتقل نمی گردد.آنچه در اختیار محمّد بن علی (ابن حنفیه) است در اختیار او می ماند و پس از او به اولاد فاطمه منتقل می شود، و آن دو برده که نامشان را در صحیفه کوچک آورده ام، آزادند.این است آنچه علی در اموالش دستور می دهد، از روزی که به «مسکن» آمده، و این وصیّت برای خوشنودی خدا و پاداش در آخرت انجام گرفته، و از خدا در هر حال یاری می خواهم. بر هیچ فرد مسلمانی که ایمان به خدا و روز واپسین دارد، حلال نیست که در اموالم کاری کند جز دستوری که داده ام و از نزدیک یا دور خلاف امر من انجام دهد.سپس آن حضرت در ادامه وصیّت نامه فرمودند:این است آنچه علی در اموال خود دستور می دهد از روزی که به مسکن آمده است. شاهدان بر این وصیّت ابوشمر بن ابرهه و صعصعة بن صوحان و یزید ابن قیس و هیّاج بن هیّاج می باشند. این وصیّت را علی بن ابی طالب به دست خود پس از گذشتن ده روز از جمادی الاوّل سال سی و هفت نوشته است.»* * *اینک چند موضع از موقوفات حضرت امیر علیه السلام را که نام آنها را در کتابهای حدیثی و تاریخی یافته ایم در اینجا می آوریم، با توضیحات مختصر جغرافیایی و بیان بعضی از خصوصیّات هر یک از این موقوفات:1 ـ الأحْمر:صحرایی است در «الرَّجْلاء» بین مدینه و شام، نیمی از آن از موقوفات آن حضرت ونیم دیگر متعلّق به وراث بود.(6)2 ـ أدْبِیَة:در صحرای «إضَم» در اطراف مدینه واقع است.(7)3 ـ أُذَیْنَة:نام یکی از وادی های «قَبَلیّه» در اطراف مدینه می باشد.(8)املاک و بردگان آنجا صدقه اند، چنانچه در وقفنامه عمومی آمده.4 ـ الاَسْحَن:صحرایی است در حدود «فدک».(9)5 ـ بِئْر المَلک:در صحرای «قَناة» واقع است.(10)6 ـ البُغَیْبِغَةچاهی است نزدیک «رشاء» در اطراف مدینه. از حضرت صادق علیه السلام از پدرش نقل شده که چون به علی علیه السلام پیدا شدن این چشمه را بشارت دادند، فرمود: وارث خوشنود می گردد، آنگاه فرمود: وقف است بر مساکین و مسافرانی که خرجی راه ندارند و نیازمندان نزدیک.(11)7 ـ البُغَیْبِغاتچند چشمه است در «ینبع» به نام های «خَیْفُ الأراک» و «خَیف لیلی» و «خَیف بسطاس». مجموع این چشمه ها را حضرت علی وقف نموده است.(12)8 ـ البَیْضاءصحرایی است در «حَرَّة الرَّجلاء» دارای مزارع و باغ ها.(13)9 ـ خانه ای در مدینهاین خانه در محلّه «بنی زُرَیق» در شهر مدینه واقع است و حضرت آن را وقف نمود تاخاله هایش در آن سکنی داشته باشند وپس از آن ها دراختیارنیازمندان ازمسلمین باشد.(14)10 ـ دَیمَةمعلوم نشد کجاست. املاک آنجا وقف و بردگان آن صدقه اند جز «زُرَیق» که آزاد است؛ چنانچه در وقفنامه عمومی آمده.11 ـ ذاتُ کماتچهار چاه است در «حرّة الرجلاء» به نامهای «ذوات العشراء» و«قعین» و «معید» و «رعوان». مجموعا از جمله موقوفات آن حضرت می باشد.(15)12 ـ رعیهصحرایی است در حدود «فدک» دارای نخل و اندکی آب که از کوه ریزش می کند.(16)13 ـ عین أبی نَیْزرچشمه ای است در «ینبع» پر آب و دارای نخل های بسیار، منسوب به «أبونَیْزر» یکی از غلامان حضرت امیر علیه السلام .(17)14 ـ عین مواتچشمه ای است در «وادی القری».(18)15 ـ عین فاقةچشمه ای است در «وادی القری» و «عین حسن» نیز نامیده می شود.(19)16 ـ عین یَنبُع«ینبع» دهی است نزدیک کوه «رَضْوی» و از مدینه هفت منزل فاصله دارد، دارای چشمه های پر آب وگوارا و زمینی حاصل خیز.(20) بعضی چشمه های آنجا را یک صد و هفتاد چشمه گفته اند.(21)از عمار یاسر نقل شده که حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله زمینی را از «ذی العَشِیره» در ینبع به حضرت امیر بخشید و عمر نیز در ایام خلافتش قطعه ای در همانجا بدو بخشید و علی علیه السلام در آنجا ملکی دیگر خرید و مجموعا چند چشمه در آنجا داشت و همه را وقف نمود.(22)این ملک در وقفنامه عمومی ذکر شده با قید هر چه در اطراف آن است و صدقه بودن بردگانی که در آنجا به کار مشغول اند جز سه تن از آنها؛ «رباح»، ابو «نیزر» و «جبیر» که آزاد می باشند.17 ـ فَقْرَیننام دو جاست در اطراف مدینه که حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین بخشیده، و اصل این نام به معنی چاه یا حفیره ای است که برای به کار گذاشتن نخل حفر می کنند.(23)این زمین حاصل خیز در عصر ما نیز معروف است و به زبان محلّی «الفُقیر» نامیده می شود.(24)از حضرت صادق علیه السلام روایت شده که در ینبع چشمه ای احداث کردند، آبی از آن به طرف آسمان جوشید مانند گردن یک شتر، چون به حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بشارت دادند فرمود: به وراث بشارت دهید، این چشمه صدقه و وقف است برای زایران خانه خدا و مسافرینی که نیاز به خرج راه دارند، فروخته و بخشیده و به ارث گذاشته نمی شود...(25)18 ـ القُصَیْبَةباغی است در حدود «فدک».(26)19 ـ وادی القُرینام صحرای وسیعی است میان مدینه و شام، دارای ده های بسیار و حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله آنجا را فتح نمود.(27) حضرت امیر در آنجا املاکی داشت و وقف نمود، بعضی از آنها با نام مخصوص ذکر شده و بعضی را نام نبرده اند.در وقفنامه عمومی آمده است که برای فرزندان فاطمه علیهم السلام وقف شده و بردگان آنجا صدقه می باشند.عدد چهل میلیون در ماه ندیدم ولی ثروت آن حضرت زیاد بود .پی نوشتها:1 . در بحار الانوار، ج41، ص24 به بعد. نمونه هایی از سخای علی علیه السلام را ببینید.2 . ثقة الاسلام محمّد بن یعقوب الکلینی، کافی، ج2، ص4103 . کافی، ج7، ص49؛ تهذیب الاحکام، ج9، ص146، گویا نسخه هایی از این وصیت نامه نزد سادات بنی الحسن وبنی الحسین بوده که ابن شبه در تاریخ مدینه (ج1، ص225) آن را از حسن بن زید نقل می کند.4 . در تاریخ المدینة المنوّره ابن شبّه این جمله بدین صورت آمده : «وإنّ مال محمّد علی ناحیة ، ومال ابنی فاطمة ومال فاطمة إلی ابنی فاطمة» ، وباید این عبارت صحیح باشد .5 . مسکن نام جایی است در کوفه.6 . ابن شبه، تاریخ المدینه، ص2347 . همان، ص2228 . معجم البلدان، ج4، ص3099 . تاریخ المدینه، ج1، ص22510 . همان، ص22311 . همان، ص22012 . همان، ص22213 . همان، ص23414 . شیخ الطایفه محمّد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج9، ص13115 . تاریخ المدینه، ج1، ص22416 . همان، ص22417 . نور الدین علی بن احمد سمهودی، وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، ج1، ص12718 . تاریخ المدینه، ج1، ص22319 . همان، ص22320 . ابوعبداللّه یاقوت بن عبداللّه حموی، معجم البلدان، ج1، ص45021 . شیخ احمد بن عبدالحمید عباسی، عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص35322 . وفاء الوفا، ص133423 . معجم البلدان، ج4، ص269؛ وفاء الوفا، ص128224 . عمدة الاخبار، ص31825 . کافی، ج7، ص54؛ تهذیب الاخبار، ج9، ص14826 . تاریخ المدینه، ج1، ص22527 . معجم البلدان، ج5، ص345 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه