علت اساسی شکست ایرانیان از مسلمانان چه بود؟

حقیقت این است که مهمترین عامل شکست حکومت ساسانی را باید ناراضی بودن ایرانیان از وضع دولت و آیین و رسوم اجحاف آمیز آن زمان دانست.این نکته از نظر مورخین شرقی و غربی مسلّم است که رژیم حکومت و اوضاع اجتماعی و دینی آن روز به قدری فاسد و خراب بود که تقریباً همة مردم از آن ناراضی بودند.این نارضایی ناشی از جریانهای چند سال اخیر بعد از خسرو پرویز نبود، زیرا اگر روح مردمی به اساس یک رژیم یا یک آیین خوشبین باشد، نارضایی موقت سبب نمی شود که هنگامی که دشمن مشترک رو می آورد آن مردم نجنگند. برعکس، اگر روح ملی زنده باشد هرچند اوضاع ظاهر خراب باشد، در این گونه مواقع ملت خود را جمع و جور می کند، اختلافات داخلی را کنار می گذارد و یکدست به دفع دشمن مشترک می پردازد، همچنانکه نظیر آن را در تاریخ زیاد دیده ایم.معمولاً هجوم دشمن سبب اتحاد بیشتر و از میان رفتن اختلافات داخلی می شود، اما این به شرطی است که یک روح زنده در آن مملکت ـ که از مذهب یا حکومت آنان سرچشمه بگیرد ـ وجود داشته باشد.اجتماع آن روز ایران یک اجتماع طبقاتی عجیبی بود ـ با همة عوارض و آثاری که در این گونه اجتماعات هست، ـ تا آنجا که حتی آتشکده های طبقات مختلف با هم فرق داشت. فرض کنید که میان ما مساجد اغنیا از مساجد فقرا جدا باشد؛ چه روحی در مردم بیدار می شود؟! طبقات بسته بود، هیچ کس حق نداشت از طبقه ای وارد طبقة دیگر بشود، کیش و قانون آن روز هرگز اجازه نمی داد که یک بچه کفشدوز و یا کارگر بتواند باسواد بشود؛ تعلیم و تعلم تنها در انحصار اعیان زادگان و موبدزادگان بود.دین زرتشت در اصل هرچه بود، به قدری در دست موبدها فاسد شده بود که ملت باهوش ایران هیچ گاه نمی توانست از روی صمیم قلب به آن عقیده داشته باشد و حتی ـ آنچنان که محققین گفته اند ـ اگر هم اسلام در آن وقت به ایران نیامده بود، مسیحیت تدریجاً ایران را مسخّر می کرد و زرتشتی گری را از میان می برد. روشنفکران و باسوادان آن روز ایران و همچنین مراکز علمی و فرهنگی ایران آن روز را مسیحیان تشکیل می داده اند نه زردشتیان. زردشتیان آن چنان دچار غرور و تعصبهای خشک و سنتهای غلط بودند که نمی توانتسند دربارة علم و فرهنگ و عدالت و آزادی بیندیشند. و در واقع مسیحیت بیش از زردشتی گری از ورود اسلام به ایران زیان دید، زیرا زمینة بسیار مناسبی را از دست داد.بی علاقگی مردم ایران نسبت به حکومت و دستگاه دینی و روحانیتشان سبب می شد که سربازان آنها در جنگها با میل و رغبت علیه مسلمانان نجنگند و حتی در بسیاری از موارد به آنها کمک کنند.مجموعه آثار شهید مطهری ج14 ـ خدمات متقابل اسلام و ایران صفحه95،شهید مطهریبه نقل از سایت تبیان .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه