آيا از سن 1 و 2 سالگي کودک، مي توان حفظ قرآن را شروع کرد؟ بهترين روش حفظ قرآن براي كودكان چيست؟

براي كلية كودكان زير 6 سال به دلائلي چون «سن كم»، «عواطف خاص»، «دلبستگي شديد به خانواده»، «آشنا نبودن به حروف الفبا» و... حفظ قرآن بسيار مشكل است و شيوه و متد خاصي را مي طلبد. كودك تا قبل از سن دبستان به دليل آنكه حافظه محض (مكانيكي يا طوطي وار) در آنها بسيار قوي است؛ مي توان از يادگيري طوطي وار در آن ها بهره جست. به اين صورت كه با استفاده از نوارهاي ترتيل چند بار تكرار، يا تكرار فراوان مربي در كلاس و پدر و مادر در خانه، آيات را حفظ كند. چون ذهن آنها به طور مكانيكي، هر اطلاعاتي را دريافت كند خيلي راحت حفظ مي كند و بسيار دير هم فراموش مي كند و در صورت فراموشي هم با اندكي تذكر، برطرف مي شود. پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي فرمايند:«العلم في الصغر كالنقش في الحجر» آنچه در كودكي به حافظه سپرده مي شود مانند نقشي است كه بر سنگ حک مي شود، كه هيچ گاه محو نخواهد شد. حال به تجزية دو تن از افرادي كه فرزندان خود را از همان كودكي تحت تربيت قرآني قرار داده اند اشاره مي شود. روش استاد طباطبائي: آقاي طباطبائي پدر علم الهدي، در مورد روش حفظ قرآن سيد محمد حسين و آموزش کودکان چنين مي گويد: خردسالاني كه هنوز به مدرسه نرفته اند دو دسته اند، عده اي قبل از ورود به دبستان با حروف و تركيب آنها، و حركات آشنا و قادر به روخواني قرآن هستند و عده اي اين طور نيستند. نونهالاني كه با روخواني قرآن آشنايي دارند كار كردن با آنها بسيار آسان تر است از نونهالاني كه با روخواني آشنا نيستند. علم الهدي از همين دستة دوم بود. وقتي من كار حفظ را با ايشان شروع كردم تقريباً دو سال و چهار ماه داشت. با اينكه او به خاطر هوش سرشارش توانسته بود جزء سي ام قرآن كريم را خود به خود با شنيدن درس هاي مادرش و شركت در مباحثة خواهرانش حفظ كند، اما او نه خواندن مي دانست نه نوشتن، و نه به درستي مي توانست حروف و كلمات را تلفظ نمايد. من ابتدا از اول سورة ملك (اول جزء 29) درس را به طور جدي و منظم با حفظ روزي نيم خط شروع نمودم و هر هفته كم كم به مقدار درس اضافه مي كردم، تا وقتي كه جزء 29 تمام شد. بعد از آن منتقل شديم به اول قرآن كريم و درس را از آنجا پي گرفتيم. اما پس از مدتي مواجه شدم با چند مشكل: اول اينكه علم الهدي نمي توانست به تنهايي درس هاي گذشته را دوره نمايد چون او روخواني قرآن را نمي دانست و اين مطلب وقت زيادي را از من گرفت. دوم اينكه درس ما خيلي به قول معروف خشك شده بود و اين حالت با روحية يك بچة سه ساله مناسب نبود. سوم اينكه هر چه معاني آيات را براي او توضيح مي دادم به خوبي درك مي كرد اما آن معاني را با جملات و كلمات آيات نمي توانست تطبيق بدهد. به ذهنم رسيد براي برطرف نمودن مشكل اول، علم الهدي را با حروف الفبا و كم كم با روخواني آشنا كنم. و همچنين براي فائق آمدن بر دو مشكل ديگر راه حلي به ذهنم رسيد و آن اينكه: براي تفهيم معاني به او از حركات دست و صورت استفاده كنم. ابتدا آيه اي را انتخاب كردم و براي هر يك از كلمات آيه، اشاره اي متناسب با معناي آن كلمه ساختم. سپس آية مذكور را ابتدا توضيح دادم و بعداً همزمان با قرائت آيه به كلمات آن نيز اشاره نمودم. فرداي آن روز با كمال تعجب ملاحظه كردم كه علم الهدي آيه اي را كه من با اشاره به او ياد دادم به خوبي درك نموده و كلمه به كلمه مي توانست ترجمه نمايد. هر روز كه مي گذشت سيد محمد حسين علاقة بيشتري به اين شيوه نشان مي داد. مدتي بعد متوجه موضوع جالبي شدم و آن اينكه وقتي من به جمله يا كلمه اي از آيات محفوظه با اين شيوه اشاره مي كردم او به سرعت آن جمله و كلمة اشاره شده را مي خواند. اينقدر اين روش در محمدحسين تأثير داشت كه به راحتي آيات را ترجمه مي كرد و از آنها در صحبت هايش استفاده مي نمود و به كار مي برد. من هم او را تشويق مي كردم. (روشهاي اشاره اي فوق الذكر را در جامعة القرآن الكريم وابستة به استاد طباطبائي به صورت كتاب درآورده و در بازار موجود مي باشد.) لازم به ذكر است كه من در كنار حفظ قرآن در آن موقع، به محمدحسين اشعار گلستان و روايات كتاب شريف اصول كافي را نيز ياد مي دادم و اين خود باعث تنوع در كار شده بود. روش استاد وزيري: ايشان براي دوره هاي مختلف سني 5 روش را معرفي مي كند كه در اينجا دو روش آنرا كه براي گروه سني «قبل از تولد تا پايان شيرخوارگي» و «دو سالگي تا هفت سالگي» است، اشاره اي مختصر مي نمايم. روش اول: «قبل از تولد تا پايان شيرخوارگي» الف) قبل از تولد: كارهاي مربوط به والدين: «نيت»، «با وضو بودن در دوران بارداري»، «رعايت حجاب كامل اسلامي نه عرفي»، «تناول غذاي ساده و حلال»، «اجتناب از گناهان كبيره»، «عدم ترك نماز اول وقت و نماز شب»، «تلاوت قرآن در هر روز»، «خواندن ترجمة آيات و دقت در معنا، مفاهيم و عبارات قرآني»، «مطالعة تفاسيرگوناگون قرآن»، «شركت مداوم در مجالس قرآني»، «آموزش حفظ قرآن به ديگران»، «استغفار به درگاه الهي درهر روز»، «توسل به چهارده معصوم ـ عليهم السلام ـ»، «دعا براي فرزند». ب) بعد از تولد: وقتي فرزند متولد شد، بايد 12 نكته را مدنظر داشت كه ده مورد آن شبيه موارد قبلي است اما دو مورد ديگر آن از اين قرار است: ـ آموزش قرآن از روز اول تولد فرزند، به اين صورت كه مادر، هر موقع به فرزند شير مي دهد قرآن بخواند و سعي كند با يك برنامه ريزي منظم در دوران شير دادن چند بار قرآن راختم كند. ـ با انتخاب ترتيل يكي از اساتيد قرآن كريم براي كودك، به نيت چهارده معصوم ـ عليهم السلام ـ نوار چهارده بار تكرار از همان استاد تهيه كند. منظور اين است كه هر آيه چهارده بار پشت سر هم تكرار شود. براي اين كار هر صفحه از قرآن به خط «عثمان طه» روي يك نوار ضبط شود پس از اين كه از اول تا آخر صفحه هر آيه را 14 بار ضبط كرديد پنج بار هم كل صفحه را در ادامه آن ضبط كنيد تا نوار پر شود. وقتي نوار آماده شد ضبط را روشن كنيد و كنار بچه بگذاريد و بچه را به حال خود رها كنيد، بچه مشغول تغذيه است، بازي مي كند، گريه مي كند، در هر حالي كه هست شما بگذاريد صداي قرآن پخش شود. يكي از بهترين زمانها وقتي است كه بچه مي خواهد استراحت كند. ضبط را روشن كنيد تا بچه با شنيدن صداي قرآن به خواب برود. سعي كنيد اين نوار را روزي 5 مرتبه براي بچه پخش كنيد چون بچه در دورة شيرخوارگي اش كاري انجام نمي دهد و نمي تواند زياد اين طرف و آن طرف برود و لزومي ندارد كسي هم كنارش بنشيند. اگر كسي مراحل چهارده گانه دوران بارداري و مراحل دوازده گانه دوران شيرخوارگي را به خوبي انجام داد و بچه اش در سن دو سالگي حافظ قرآن شد هيچ تعجب نكند. اين نتيجة كار خودش است. روش دوم: «براي گروه سني 2 تا 7 سالگي» در اين روش كودك به همراه سائر اعضاء خانواده به حفظ كل قرآن نائل مي شوند به شرطي كه همه همديگر را همراهي كنند. خلاصة اين روش اينگونه است كه با استفاده از همان نوار 14 بار تكرار هر صفحه را در چهار روز و هر روز سه بار كار مي كنيم به اين صورت كه: روز اول: ضبط روشن باشد و با گوش دادن به نوار، به آياتي كه تلاوت مي شود فقط نگاه كنيم. روز دوم: در حالي كه به آيات نگاه مي كنيم همراه نوار، آيات را زمزمه مي كنيم. روزم سوم: قرآن را باز نكنيم و فقط هر چه نوار مي خواند زمزمه كنيم. روز چهارم: بدون اينكه قرآن را باز كنيم و ضبط را روشن كنيم آيات را همخواني كنيم. تذكر: 1. نبايد بچه را به حفظ وادار كرد، چرا كه اجبار در هر كاري باعث تنفر و اكراه از آن در شخص مي شود. امام علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «ان القلب اذا اكره عمي» يعني «چون قلب را بر چيزي مجبور كني كور مي شود.» از كلام مولا علي ـ عليه السلام ـ استفاده مي شود كه اجبار علاوه بر آنكه باعث دلزدگي و تنفر مي شود، بينش او را از بين برده و او نسبت به يادگيري و انجام آن هيچگونه استعدادي در خود نمي بيند. بلكه با تشويق كردن اجازه دهيد خود، اولين نشانه هاي علاقه مندي به حفظ را بروز دهد آنگاه شما طي يك برنامه منظم و فرستادن او به جلسات حفظ، كار را دنبال كنيد. 2. براي تشويق كودك و آنكه خود او به اشتباهاتش در هنگام تحويل حفظ پي ببرد، خوب است صداي او را هنگام تمرين و مرور آيات ضبط كرده و سپس برايش پخش كنيد. او، هم از شنيدن صداي خود لذت مي برد و هم تشويق مي شود، ضمناً اشتباهاتش را يافته و تصحيح مي كند. (براي دو ساله به بالا) .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه