عشق داراي چه ابعادي است؟

جهت روشن شدن پاسخ، لازم است، سه مطلب، مورد بررسي قرار گيرد؛ چيستي عشق، اقسام و ابعاد عشق و عشق سازنده و مخرب و يا ممدوح و مذموم. الف) چيستي عشق عشق به معناي زيادي محبت است، محبت در حد عادي، در هر انساني است و انواع محبت ها در انسان ها وجود دارد؛ از قبيل محبت دو دوست با يكديگر، محبت استاد به شاگرد، و لذا مفهوم آن نيز روشن است؛ زيرا هر كسي با وجدان خود آن را مي يابد و محبت، وقتي به بيش از حد متعارف خود رسيد، به گونه اي كه زمام اراده و فكر انسان را گرفت و بر عقل و اراده او تسلط يافت، عشق ناميده مي شود. و ضد آن نفرت و انزجار است. ب) اقسام عشق عشق انساني به دو گونه است: حقيقي و مجازي، عشق حقيقي، همان محبت به خداوند متعال و صفات و افعال الهي است. در حقيقت از كمالات انساني، عشق حقيقي و معنوي است. يعني عشق به كمالات و فضايل و خوبيها و سجاياي انساني و كمال مطلق كه همان خداوند متعال است. عشق مجازي، خود دو گونه است: نفساني و حيواني. نفساني آن است كه مبدأ آن، هم شكل و هم سنخ شدن عاشق با معشوق است. يعني عاشق علاقمند به سيرت معشوق است و بيشترين توجه وي به فضايل معشوق است؛ چون كه آن آثار از نفس معشوق صادر مي‌شود. در حقيقت ميان دو روح، نوعي كشش روحاني وجود دارد؛ ولي عشق حيواني آن است كه مبدأ آن قواي شهوي و بدني و طلب لذات حيواني است كه در اين صورت، بيشترين توجه عاشق به ظواهر معشوق، از بدن و رنگ و قيافه و صورت است. به عبارتي عشق نفساني، از روح لطيف انساني سرچشمه مي‌گيرد و حيواني، از نفس سركش امّاره». ج) عشق سازنده يا مخرب عشق حيواني‌، می تواند آثار مخرب دارد. توضيح اين كه احساسات انسان، انواع و مراتب دارد. برخي از آنها از مقوله شهوت است. از وجوه مشترك ميان انسان و حيوانات است. با اين تفاوت كه در انسان به علت خاصي، اوج و غليان زايد الوصفي مي‌گيرد. و بدين جهت نام عشق به آن مي‌دهند. اين حالت اگر به صورت افسار گسيخته و رها شود. كاري بسيار خطرناك است و صرفاً جنبه مادي و حيواني است و اين گونه عشقها، به سرعت مي‌آيد و به سرعت نيز مي‌رود. خطرناك و فضيلت كُش است. و تنها با كمك گوهر عفت و ملكه تقوا و تسليم نشدن در برابر آن است كه آدمي سود مي‌برد. و در روايتي نيز آمده كه «اگر شخصي عاشق شود و آن عشق سوزان خود را كتمان كند و عفت پيشه كند، آن گاه بميرد. به صورت شهيد از دنيا رفته است». اما عشق حقيقي، سازنده و ممدوح است و آن عشق به خداي متعال و اسماي حسناي اوست و در قرآن كريم از صفات مومنان اشدّ حباً لله بودن ذكر شده است و در دعاي امير المومنين نيز آمده است و اجعل قلبي بحبك متيماً كه در اين مجال، به مواردي تحت عنوان (مصاديق عشق سازنده) اشاره خواهيم كرد : الف. عشق به خداوند متعال هر انساني طالب كمال و زيبايي است و چون خداوند متعال، كمال مطلق است، بنابراين معشوق و مطلوب بالذات است.هر قدر شناخت انسان به خداوند متعال زيادتر گردد، علاقه و محبت نسبت به او زيادتر مي‌شود و در نتيجه اطاعت و عبادت و اخلاص وي نيز افزون‌تر ‌مي‌شود؛ به نحوي كه همه چيز عاشق، همان معشوق است و دوست دارد همه چيزش را براي معشوق فدا كند. و خودش را در مقابل او فاني و نيست نشان دهد؛ يعني اين براي او عظمت و شكوه است كه در مقابل معشوق، از خود چيزي ندارد و هرچه هست اوست. هر قدر كه شناخت كم بود، از علاقه و عشق هم كاسته خواهد شد. به طور كلي، كمال ايمان از عشق به خداوند است كه در روايت آمده است «هر كس كه دوستي و دشمني‌اش براي خدا باشد، از جمله كساني است كه ايمان وي كامل گرديده است. ب. عشق به عبادت يكي از مصاديق عشق سازنده، علاقه و عشق به عبادت الهي مي‌باشد كه در روايت آمده «خوشا به حال كسي که به عبادت عشق بورزد و آن را از صميم قلب دوست بدارد و با جان دل پذيراي آن باشد». مانند ائمه هدي ـ عليهم السّلام ـ كه عاشقانه عبادت خدا مي‌كردند كه امير مؤمنان ـ عليه السّلام ـ فرمود: خدايا نه به خاطر ترس از عذاب جهنمت و نه به خاطر طمع بهشتت عبادت مي‌كنم، بلكه به خاطر آن كه تو را شايسته عبادت يافتم، عبادتت مي‌كنم. ج. عشق به اولياي الهي يكي از مصاديق زيباي عشق سازنده، عشق به انبياء و اولياي الهي است كه نزديك‌ترين انسانها به خداوند متعال هستند و بنابراين داراي كمالات و فضايل فراواني خواهند بود. آري عشق به اولياي الهي-يعني انسان كامل- داراي ثمرات بسيار زيادي است كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: هر كس از دنيا برود، در حالي كه محبت اهل محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ را دارد، شهيد از دنيا رفته است و تمامي گناهان وي بخشيده شده و به صورت كسي كه داراي ايمان كامل است، از دنيا مي‌رود. و هر كس كه با بغض و كينه آل محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ از دنيا برود به صورت كفر مرده است و بوي بهشت ابداً به مشام وي نخواهد رسيد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه