پاسخ: رسوخ در لغت عرب به معنى «ثبوت» و «نفوذ» است و مقصود از آن این است که علم و آگاهى انسان ریشه و اصالت داشته باشد و به همین مناسبت قرآن برخى از دانشمندان یهود را که اطلاعات وسیعى پیرامون آئین خود دارند «راسخ فى العلم» توصیف کرده و درباره آنها چنین مى فرماید: (لکِنِ الرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَالْمُقِیمینَ الصَّلَوةَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّکَوةَ وَ الْمُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالیَوْمِ الآخِرِ أُولئِکَ سَنُؤْتیهِمْ أَجْراً عَظِیماً).([۱])

پاسخ: رسوخ در لغت عرب به معنى «ثبوت» و «نفوذ» است و مقصود از آن این است که علم و آگاهى انسان ریشه و اصالت داشته باشد و به همین مناسبت قرآن برخى از دانشمندان یهود را که اطلاعات وسیعى پیرامون آئین خود دارند «راسخ فى العلم» توصیف کرده و درباره آنها چنین مى فرماید: (لکِنِ الرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَالْمُقِیمینَ الصَّلَوةَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّکَوةَ وَ الْمُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالیَوْمِ الآخِرِ أُولئِکَ سَنُؤْتیهِمْ أَجْراً عَظِیماً).([1]) آن گروه از یهود که استوار در عملند و افراد با ایمان به تمام آنچه که بر تو نازل شده و آنچه که پیش از تو نازل گردیده ایمان مى آورند و آنها که نماز را بر پا مى دارند و زکات مى پردازند و آنها که به روز رستاخیز ایمان آورده اند ، به همگان پاداش بزرگ خواهیم داد. در این آیه، آن گروهى که علم وسیع و گسترده اى درباره تورات دارند و نشانه پیامبر خاتم را در آن مى بینند، «راسخ در علم» خوانده شده اند. استعمال این جمله درباره دانشمندان یهود حاکى از این است که این جمله از یک مفهوم وسیعى برخوردار است که همه متفکـران و دانشمنـدان را که در رشته اى از علوم قدم راسخ و آگاهى اصیل و عمیق دارند، در بر مى گیرد. و اگر پیشوایان معصوم در برخى از روایات خود را راسخ در علم خوانده اند، از باب تطبیق کلى بر افراد ممتازى که از درخشندگى خاصى بر خوردارند، مى باشد. و ما در این جا به عنوان نمونه روایتى را متذکر مى شویم و علاقمندان مى توانند، مجموع روایات را از کتابهاى یاد شده در زیر([2]) به دست آوردند. امام صادق(علیه السلام) فرمود: «نحن الراسخون فى العلم و نحن نعلم تأویله»:([3]) «ما راسخان در علم مى باشیم و ما از تأویل «متشابه» یا قرآن آگاهیم». کسانى که با روش پیشوایان در تفسیر آیات قرآنى آشنا هستند، به خوبى مى دانند که روش آنان تطبیق مفاهیم کلى به مصادیق ممتاز و یا فراموش و نادیده گرفته شده است، البته آن هم نه از باب انحصار بلکه از باب تطبیق کلى بر مصادیق ممتاز و درخشنده خود. و آگاهى از این روش بسیارى از مشکلات احادیث را بر طرف مى کند. نا آشنایى برخى با روش اهل بیت در تفسیر آیات سبب شده است که به طرح روایاتى که «راسخان در علم» را بر پیشوایان معصوم تطبیق مى کند، دست زنند در صورتى که یک چنین روایات، جنبه تطبیقى داشته و در مقام بیان فرد کامل از مفهوم وسیع و کلى مى باشند. حتى اگر در برخى از روایات راسخان در علم تنها به اهل بیت تفسیر شده است این حصر به خاطر کم فروع بودن دیگر مصادیق آن در برابر علوم آنها است و یک چنین حصر در قرآن نیز موجود است از باب نمونه: انبیاء و پیامبران با عظمت آنگاه که علم خود را با علم الهى مى سنجند، علم خود را در برابر علم بى نهایت خدا ناچیز دیده و چنین مى گویند: «لاعلم لنا انک علام الغیوب»([4]) « ما آگاهى نداریم تو داناى پشت پرده هستى».([5]) -------------------------------------------------------------------------------- [1] . نساء/162. [2] . کافى، ج1، ص 213; تفسیر برهان، ج1، ص 270ـ 271; تفسیر نور الثقلین، ج1، ص 260ـ 265. [3] . کافى، ج1، ص 213. [4] . مائده/109. [5] . منشور جاوید، ج2، ص 361ـ 363. )به نقل از : tohid.ir) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه