دلیل احکامی حرام بودن پاسور چیست ؟

پاسور، از ابزار قمار است و قمار از محرمات قطعى و دارای مفاسد زیاد فردی، اقتصادی، اجتماعی، معنوی و اخروی است. از این رو براى دورماندن افراد از خطر ابتلا به قمار و سرنوشت شوم آن، ابزارهاى آن نیز تحریم شده است. تحریم این ابزارها، به دلیل مبارزه با پدیده شوم قمار است. گذشته از این که این نوع سرگرمى ها، ممکن است به صورت عادات خطرناکى درآید که در آن، هیچ چیزى عاید فرد نمى گردد مگر ابطال عمر و ضایع کردن فرصت هاى طلایى زندگى. از نظر روانى نیز پیامدهاى ناگوارى در معاشرت ها در پى دارد و به فرموده قرآن: «همانا شیطان مى خواهد به وسیله خمر و قمار در بین شما دشمنى و کینه ایجاد کند». توضیح بیشتر:به طور کلى در اسلام بازى با آلات قمار حرام است و حکم به حرمت بازى با پاسور از باب آن است که به عنوان یکى از ابزارهاى قمار شناخته مى شود. بنابراین تا زمانى که به این عنوان شناخته مى شود حکم آن حرمت خواهد بود.برای روشن شدن حکم بازی ها و پاسور نکاتی راخدمتتان عرض می نماییم. 1- بازى ها به چهار گروه تقسیم مى شوند:- بازى با آلات قمار با شرطبندى- بازى با آلات قمار بدون شرطبندى- بازى با غیر آلات قمار با شرطبندى- بازى با غیرآلات قمار بدون شرطبندى 2- اگر چه درباره تعریف« قمار »میان علمائ اختلاف نظر هست ولى بدون تردید قسم چهارم قمار نبوده و به هیچ وجه حرمتى ندارد. همان طور که تردیدى در قمار بودن بازى قسم اول و حرام بودن آن نیست. بلکه قسم سوم نیز تقریبا محل اتفاق نظر علمائ دینى است که حرام است و بسیارى از فقهائ اصلا ملاک قماربازى را توام بودن آن با برد و باخت و شرطبندى مى دانند خواه بازى با آلات قمار باشد و یا مانند فوتبال که فى نفسه حرام نیست اما اگر با شرطبندى و برد و باخت مالى همراه باشد قمار محسوب شده و حرام مى گردد. پس شرطبندى در هرگونه بازى حرام است مگر در موارد استثنایى مانند اسب دوانی و تیراندازى.3- تنها مورد محل اختلاف قسم دوم است؛ یعنى بازى با آلات قمار بدون آن که با برد و باخت و شرطبندى همراه باشد لکن قبل از هر چیز باید متذکر شد که قماربازى با بازى با آلات قمار متفاوت است و چه این که همان طور که گفته شد ممکن است قمار بازى صورت پذیرد بدون آن که با آلات قمار همراه باشد وانگهى حرمت بازى ها صرفا به خاطر قمار بودن نیست بلکه بازى با آلات قمار نیز براساس روایات و نیز فتواى فقهائ حرام است. اما مقصود از آلت قمار این است که چیزى که نوعا با آن قمار بازى مى کنند به عبارت دیگر در عرف متدینین و کسانى که تقید شرعى دارند آن وسیله را ابزار قماربازى بدانند ولو آن که در برخى موارد خاص چند نفر بدون برد و باخت و شرطبندى بلکه به قصد سرگرمى یا بازى فکرى با آن بازى کنند این بازى با آلت قمار است و طبق روایات حرام است اگر چه قمار به حساب نیاوریم. دلیل تغییر حکم برخى بازى ها (مانند شطرنج) بدان جهت است که ممکن است در گذشته چیزى از آلات قمار محسوب شود ولى رفته رفته تغییر ماهیت داده دیگر در عرف متدینین از ابزار قمار محسوب نشود بلکه به عنوان یک بازى تفریحى و سرگرمى یا یک بازى فکرى درآید (چنان که برخى در مورد شطرنج اظهار مى دارند) در این صورت حکم آن تغییر خواهد یافت زیرا حکم تابع موضوع است و اگر موضوع عوض شود در واقع موضوع جدید حکم جدید خواهد داشت بنابراین بهتر است به جاى عبارت« تغییر حکم »در این گونه موارد به عنوان« تغییر موضوع »یاد کنیم تا افرادى که دقت کافى به عمل نمى آورند نگویند اگر حلال و حرام پیغمبر )ص( ابدى است پس چرا حکم خدا عوض مى شود و در یک زمان حرام است و در زمانى دیگر حلال. لازم به ذکر است برخلاف شطرنج ، پاسور هنوز به عنوان یک آلت قمار شناخته می شود اگر چه ممکن است بسیاری از افراد صرفا برای سرگرمی با ان بازی کنند. امروزه نمود و ظهور آلت رایج قمار بودن پاسور را در کازینو ها و مراکز قمار وفیلم های خارجی شاهد هستیم. 4- گاهى مرجع تقلید به عنوان یک کارشناس امور دینى و با استفاده از آیات و روایات به طور کلى یک وسیله اى را از آلات و ابزار قمار بداند. در این صورت حکم به حرام بودن بازى با آن مى دهد ولى گاهى ممکن است در صدق این عنوان شک داشته باشد بنابراین فتواى هر مرجع تقلیدى براى مقلدین ایشان اعتبار دارد همان طور که به هر پزشکى اگر مراجعه کنید با توجه به تخصص او به دستورات او عمل مى کنید لذا ممکن است یک مرجع تقلید مانند حضرت آیت الله سیستانى یا صافى گلپایگانى بازى با شطرنج را مطلقا حرام بدانند ولى برخى مراجع دیگر مانند امام خمینى مقام معظم رهبرى آیات عظام فاضل مکارم و بهجت به عنوان آلت قمار بودن حرام مى دانند که اگر از آلت قمار بودن خارج شود دیگر حرام نخواهد بودبنابراین هرگونه بازى اگر همراه شرطبندى باشد و یا با آلات قمار باشد حرام است مانند تخته نرد و شرطبندى در فوتبال ولى در صورتى که قبلا از آلت قمار بوده و اکنون شک داریم که از آلات قمار است و یا در عرف جامعه اسلامی از آلات قمار خارج شده باشد باید نسبت به حکم آن به مرجع تقلید خود مراجعه کنیم.براى اطلاع بیشتر درباره قمار از دیدگاه آیات و روایات و سابقه تاریخى آن در عصر قبل از بعثت خوب است به مطالب زیر توجه شود. خداوند متعال قمار را در ردیف مى گسارى و بت پرستى و از کارهاى پلید شیطانى دانسته و دستور به اجتناب داده است« یا ایها الذین آمنوا انما الخمر والمیسر والانصاب والازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون؛ اى کسانى که ایمان آورده اید بدانید که شراب قمار بت ها و چوب هاى مخصوص برد و باخت به تمامى پلید و ناپاک و از کارهاى شیطانى است پس از این کارها بپریزید تا رستگار شوید «[1].» میسر »یعنى قمار و لذا قمارباز را« یاسر »گویند ریشه آن« یسر »به معنى آسانى است و علت نامیدن قمار به« میسر »بدان جهت است که به وسیله قمار مال دیگران توسط قمارباز به آسانى و بى زحمت به چنگ مى آید.[2] چنان که از امام رضا (ع) نقل شده است که« المیسر هوالقمار؛ میسر همان قمار است «[3]البته براساس روایات متعددى که از رسول خدا (ص) و ائمه معصومین (ع) نقل شده است بازى با آلات قمار نیز در ردیف« میسر »برشمرده شده است مانند روایت جابر از امام باقر (ع) که آن حضرت فرمودند وقتى که آیه فوق نازل شد.« قیل یا رسول الله ما المیسر؟ فقال کل ما تقومر به حتى الکعاب والجوز »؛ از پیامبر اکرم (ص) پرسیدند یا رسول الله میسر چیست؟ فرمودند: هر آنچه که با آن قمار بازى کنند حتى مانند قاب یا گردو «[4] در آیه بعدى نیز خداوند متعال مى فرماید شیطان همواره در صدد ایجاد دشمنى و کینه توزى میان شما اهل ایمان و نیز بازداشتن شما از یاد خدا و برپایى نماز است و قماربازى و مى گسارى ابزار شیطان در نیل به این هدف است آیا باز هم دست از این کار برنمى دارید« انما یرید الشیطان ائن یوقع بینکم العداوه والبغضائ فى الخمر والمیسر و یصدکم عن ذکر الله و عن الصلوه فهل انتم منتهون «[5]. در آیه دیگر خداوند متعال باز هم مى گسارى و قماربازى را در یک ردیف و از گناهان کبیره دانسته است که گرچه ممکن است احیانا داراى منافعى هم باشد اما قطعا آثار زیان بار آن به مراتب بیشتر از سود آن است.« یسئلونک عن الخمر والمیسر قل فیها اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما؛ در باره شراب و قمار از تو سؤال مى کنند، بگو: «در آنها گناه و زیان بزرگى است و منافعى (از نظر مادى) براى مردم در بردارد (ولى) گناه آنها از نفعشان بیشتر است «[6]خلاصه این که بازى قمار که با برد و باخت مالى همراه است اعم از این که با آلات قمار باشد یا با هر وسیله دیگرى حرام است.نکته مهم دیگر بازتاب روانى بازى قمار است که باید اعتراف کرد قمارباز همیشه بازنده است چون اگر ببرد حریص تر مى شود که باز هم دست به قمار بزند و مسلم است که او همیشه برنده نخواهد بود و سرانجام همه آن چیزهایى را که در دفعات قبل برده بود خواهد باخت. مخصوصا چون ثروت بادآورده است نه نتیجه کار و کوشش قدر آن را نمى داند و به زودى آن را از دست مى دهد. چه قدر قساوت قلب مى خواهد کسى که اموال و دارایى و گاهى تمام زندگى و خانه و کاشانه دوستش را بگیرد و او و خانواده اش به روز سیاه بیفتد و خود با دارایى آنها به عیش و نوش بپردازد.چنان که در برخى نقل های تاریخی وارد شده است همان طور که امروزه نیز گاهى به چشم مى خورد قماربازان آن قدر به قماربازى ادامه مى دادند که حتى زن و بچه خود را بر سر این قمار گرو گذاشته و مى فروختند و این است که بازى با آلات قمار نیز حتى اگر بدون برد و باخت باشد نیز حرام شمرده شده است تا کسى اصلا به این وادى خطرناک که شبکه شیطانى است نزدیک نشود. کسى هم که مى بازد و مى کوشد براى جبران شکست روحى و مادى خود بازى را ادامه دهد چون اعصابش خرد شده است چه بسا تمام زندگى خود را مى بازد و براى تسکین شکست و ناراحتى هاى خود به انواع مواد مخدر و مشروبات الکلى کشیده مى شود و در منجلاب مفاسد درمى آید و شاید بدین جهت باشد که شراب و قمار با هم در این آیات آمده است.پی نوشت[1] . مائده آیه 09[2] . قرشى سید على اکبر قاموس قرآن ج 7 تهران دارالکتب الاسلامیه چاپ هشتم 1361 ص 362[3] . الحر العاملى محمد بن الحسن وسائل الشیعه ج 12 تهران المکتبه الاسلامیه 1403 ه ص 119 ح 3[4] . همان ح 4[5] .مائده :91[6] .بقره :219 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه